phamcongkhai1249@gmail.comHiện nay cây có múi được trồng phổ biến tại nhiều vùng trồng cây ăn quả nước ta (Hưng Yên, Hòa Bình, Bắc Giang, Tuyên Quang, Hà Giang). Tuy nhiên trong quá trình trồng và chăm sóc chúng cũng thường xuyên bị nhiễm nhiều loại bệnh làm ảnh hưởng đến chất lượng và giá trị nông sản sau thu hoạch. Các nhóm bệnh phổ biến trên cây có múi bao gồm:
+ Bệnh loét cam do vi khuẩn Xanthomonas citri
+ Bệnh ghẻ sẹo do nấm Elsinoe fawcetti
+ Bệnh vàng lá gân xanh (bệnh Greening) do Liberobacter asiaticum
+ Bệnh tàn lụi do Triteza virus
+ Bệnh xì gôm chảy nhựa mủ thân gốc(bệnh chảy gôm) do nấm Phytophthora sp.
+ Bệnh mốc xanh và mốc lục do Penicillium italicum(xảy ra trên cam sau thu hoạch hoặc trước thu hoạch 7-10 ngày).
+ Bệnh vàng lá thối rễ do nấm Phytophthora sp và Fusarium sp(gây hại trực tiếp bộ rễ, gây thối rễ, vàng rụng lá...).
Trong các nhóm bệnh trên thì bệnh loét cam và ghẻ sẹo là 2 nhóm bệnh phổ biến nhất, gây hại trên cây có múi chiếm tỷ lệ cao nhất, hầu như nhà vườn nào trồng cây có múi cũng bị nhiễm 2 loại bệnh này, bệnh thường khó kiểm soát vào mùa mưa. Điểm chung của 2 bệnh này là chúng phát sinh phát triển mạnh vào mùa mưa kéo dài từ tháng 4 đến tháng 9-10 hàng năm. Bệnh phát triển và lây lan trong thời điểm cây đang mang quả, nuôi quả, phát triển lộc hè thu(gây hại trên cả lá, thân và quả). Chính vì vậy trong quá trình quản lý dịch bệnh chúng ta cần hiểu rõ nguyên nhân gây bệnh để từ đó có phương án đặc trị bệnh hiệu quả vì 2 bệnh này có nguyên nhân khác nhau (bệnh ghẻ sẹo do nấm, bệnh loét cam do vi khuẩn). Rất nhiều nhà vườn chỉ phun thuốc trị nấm mà không có thuốc trị khuẩn do đó 2 bệnh loét cam và ghẻ sẹo thường phát triển xen kẽ hoặc song song với nhau, chúng hỗ trợ tương tác cho nhau làm cho các nhà vườn thường lúng túng và khó kiểm soát bệnh. Do đó bà con cần nhận biết và phân biệt các đặc điểm triệu chứng bệnh ghẻ sẹo và loét cam từ đó có các biện pháp kỹ thuật can thiệp kịp thời.
Sau đây chúng ta cùng tìm hiểu nguyên nhân, triệu chứng, đặc điểm phát sinh phát triển và giải pháp phòng trị bệnh loét cam và ghẻ sẹo.
1.Nguyên nhân, triệu chứng và đặc điểm phát sinh, phát triển của bệnh ghẻ sẹo do nấm
Bệnh ghẻ sẹo là một trong những loại bệnh gây hại phổ biến tại các vùng trồng cam, chanh, bưởi. Bệnh làm cho lá bị dị dạng, uốn cong và rụng lá, lộc phát triển kém, quả nhỏ biến dạng và dễ bị rụng hàng loạt, gây thiệt hại kinh tế.
1.1 Triệu chứng bệnh ghẻ sẹo trên cây có múi (do nấm)
Bệnh ghẻ sẹo gây hại trên tất cả các bộ phận của cây, bệnh thường phát sinh sớm ở các bộ phận còn non như lộc non, lá non, quả non, thân cành nhỏ...
Triệu chứng bệnh ghẻ sẹo cam quýt gây hại trên lá: Bệnh ghẻ sẹo thường có xuất phát điểm từ lá non, lộc non. Trên lá non lúc đầu vết bệnh là các chấm nhỏ li ti có màu vàng trong hơi nổi gờ. Khi gặp điều kiện mưa nắng xen kẽ, độ ẩm cao các vết bệnh phát triển to dần có màu hồng nâu, xung quanh có quầng vàng hẹp, vết bệnh thường nằm riêng rẽ hoặc nối liền nhau có kích thước từ 2-3mm. Đặc trưng cơ bản của bệnh ghẻ sẹo là vết bệnh thường lồi lên trên mặt lá có dạng hình chóp (chóp nhọn giống như mụn ghẻ), mặt dưới lá hơi lõm vào, phiến lá bị biến dạng, co dúm nhăn nheo, lá nhỏ hẹp, kém phát triển, làm giảm hiệu suất quang hợp của cây, cây còi cọc chậm phát triển.
Triệu chứng bệnh ghẻ sẹo cam quýt gây hại trên cành: vết bệnh trên cành thường to hơn trên lá (kích thước từ 3-5mm), các vết bệnh cũng có biểu hiện lồi lên nằm rời rạc hoặc liên kết với nhau làm cho cành khô chết dễ gẫy cành, thúc đẩy quá trình hình thành chồi nách.
Triệu chứng bệnh ghẻ sẹo cam quýt gây hại trên cấu trúc hoa: Bệnh xuất hiện trên bầu hoa, vết bệnh lồi lên có màu xanh nhạt hoặc xanh xám, nhiều trường hợp có màu đen nâu dạng bất định và làm cho hoa rụng hàng loạt (xảy ra trong điều kiện mưa ẩm kéo dài, gây thối nhũn cánh hoa, suy giảm nghiêm trọng sức sống của nhụy và nhị hoa, làm giảm tỷ lệ đậu quả). Nếu nhà vườn không có biện pháp phòng trị bệnh ngay từ giai đoạn hoa rộ, bệnh sẽ tiếp tục phát triển và lây lan, gây hại trên quả non (thời kỳ quả phát triển).
Triệu chứng bệnh ghẻ sẹo cam quýt gây hại trên quả: Chúng ta có thể thấy triệu chứng của bệnh ghẻ sẹo xuất hiện ngay từ khi quả đạt kích thước từ 0,5 – 1,5cm. Tương tự như trên lá và cành, vết bệnh nổi gờ sần sùi có hình chóp nhọn, sau một thời gian vết bệnh hóa bần khô lại có màu nâu sẫm đến nâu xám. Vết bệnh nằm rải rác hoặc liên kết với nhau thành từng đám. Quả bị bệnh thường phát triển chậm, vỏ dày, méo mó, dị dạng, hầu như không có “nước”, dinh dưỡng trong thịt quả nghèo nàn, quả chất lượng kém.
TƯ VẤN ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ NANO QUẢN LÝ BỆNH LOÉT CAM, GHẺ SẸO TRÊN CÂY CÓ MÚI: THS PHẠM CÔNG KHẢI - 0976 804 678 (CAM KẾT ĐẠT HIỆU QUẢ TỐI ĐA, TRIỆT ĐỂ, CHỐNG TÁI NHIỄM, TẠO MÃ QUẢ ĐẸP)
Lưu ý chung: Cần phân biệt bệnh ghẻ sẹo do nấm với bệnh loét cam do vi khuẩn. Bệnh loét cam vi khuẩn chúng ta thường thấy xung quanh vết bệnh có quầng tròn dạng giọt dầu màu vàng rất rõ (phần giới hạn mô bệnh với mô không bị bệnh có màu vàng tươi hoặc xanh tối, tâm vết bệnh bị khô có màu nâu xám hơi tối), lá bị bệnh loét cam không bị biến dạng, không bị co nhăn như bệnh ghẻ sẹo. Ngoài ra vết bệnh loét cam do vi khuẩn có triệu chứng hơi nổi gờ và biểu hiện ở cả hai mặt lá và vết bệnh cũng không lồi lên dạng chóp như bệnh ghẻ sẹo. Thông thường trong cùng một thời điểm nhà vườn bị nhiễm cả 2 loại bệnh ghẻ sẹo và loét cam do đó trong quá trình trị bệnh cần phối hợp cả 2 loại thuốc có tác dụng trị nấm và vi khuẩn đồng thời (nano bạc đồng super và nano đồng oxyclorua khi kết hợp có khả năng đặc trị cả nấm và khuẩn).
Tại sao các nhà vườn phun rất nhiều loại thuốc hóa học mà không khỏi bệnh triệt để ?
+ Do kháng thuốc (quen thuốc, nhờn thuốc).
+ Do trong cùng một thời điểm xuất hiện cả bệnh ghẻ sẹo và loét cam (cả nấm và khuẩn). Các thuốc trị vi khuẩn kém hiệu quả do đó tạo nên sự cộng hưởng của 2 nhóm nấm khuẩn gây bệnh.
+ Do thời tiết mưa ẩm nhiều, khiến cho hiệu lực của các loại thuốc giảm đáng kể.
1.2 Nguyên nhân gây bệnh ghẻ sẹo trên cây có múi
Bệnh sẹo còn gọi là bệnh ghẻ (ghẻ nhám, ghẻ lồi) do nấm Elsinoe fawcetti gây nên. Nấm gây bệnh sẹo thuộc lớp nấm túi Ascomycetes.
1.3 Đặc điểm phát sinh phát triển của bệnh ghẻ sẹo
Nấm có thể phát triển ở điều kiện nhiệt độ từ 15-28oC. Tuy nhiên nhiệt độ tối thích để nấm phát triển là 22-25oC, tối cao là 28-30oC. Nấm tồn tại trong mô ký chủ, gặp điều kiện thích hợp hình thành bào tử phân sinh, lan truyền nhờ gió và nước. Bào tử phân sinh chỉ nảy mầm trong điều kiện có giọt nước hoặc có độ ẩm cao. Vì vậy thường sau các trận mưa bào tử mới lan truyền xâm nhập vào các mô còn non, quả non, lá non. Nấm gây bệnh bằng cách xâm nhập trực tiếp hoặc qua vết thương hở. Sau khi tràng hoa rụng nấm xâm nhập vào quả non và lộc hạ. Thời kỳ tiềm dục của bệnh kéo dài từ 3-10 ngày, tại các tỉnh miền bắc lộc hè và lộc thu là thời điểm bệnh ghẻ sẹo phát triển mạnh nhất trong năm. Đến mùa đông khô lạnh bệnh ít hoặc ngừng hẳn.
Bệnh ghẻ sẹo phát sinh, phát triển mạnh trong điều kiện: có ký chủ mẫn cảm bệnh, các bộ phận trên mặt đất như lá non, quả non chưa đến giai đoạn thuần thục, có đủ độ ẩm và nhiệt độ thích hợp.
Mức độ nhiễm bệnh của cây có liên quan đến tỷ lệ nước trong mô và tuổi của cây (lá non chứa 75% nước rất dễ nhiễm bệnh). Bệnh hại nặng ở chanh, quýt và nhẹ hơn ở cam, bưởi. Ngoài ra khả năng nhiễm bệnh của cây còn phụ thuộc vào điều kiện chăm sóc, điều kiện đất đai, tưới tiêu…cây được chăm sóc tốt, dinh dưỡng cân đối sẽ nâng cao sức đề kháng, cây ít nhiễm bệnh.
1.4 Giải pháp phòng trị bệnh ghẻ sẹo trên cây có múi
+ Cắt tỉa vườn thông thoáng, loại bỏ cánh tăm, cành vượt, cành sâu bệnh.
+ Chủ động quản lý sâu hại đặc biệt là sâu vẽ bùa, sâu đục thân, ruồi đục quả…
+ Tăng cường sức đề kháng cho cây thông qua các kỹ thuật bón phân. Khi bón phân cho cây cần đảm bảo yếu tố cân đối và đẩy đủ đặc biệt là các yếu tố dinh dưỡng vi lượng, ưu tiên bón phân hữu cơ vi sinh, cung cấp dinh dưỡng qua lá theo thời kỳ sinh trưởng phát triển của cây, không để cây thiếu hụt dinh dưỡng đặc biệt là giai đoạn nuôi quả non.
+ Chủ động phòng bệnh trên vườn ươm cây con trước khi trồng đại trà.
+ Trong thời kỳ kiến thiết cơ bản và thời kỳ kinh doanh nên sử dụng các phương pháp phòng bệnh chủ động thông qua các biện pháp chăm sóc kỹ thuật và thực hiện bón phân cân đối đầy đủ. Phun các chế phẩm trị nấm đặc hiệu theo các đợt lộc của cây với nguyên tắc phòng bệnh hơn chữa bệnh. Hiện nay trên thị trường có rất nhiều loại thuốc trị bệnh do nấm khuẩn gây hại tuy nhiên bà con cần lựa chọn các loại thuốc có hiệu quả cao, không độc hại, không gây kháng thuốc. Một trong những chế phẩm có hiệu quả phòng trị bệnh do nấm và vi khuẩn cao và an toàn đó là chế phẩm nano bạc đồng và chế phẩm nano đồng oxyclorua.
Ngoài ra thời kỳ phát triển quả non, phát triển lộc non nhà vườn nên phun nano Silic theo tỷ lệ 500ml nano Silic pha 300 lít nước (chống xâm nhiễm nấm khuẩn, tăng cường sức đề kháng cho cây, tăng tính bền vững của thành tế bào, hạn chế tác hại của côn trùng chích hút).
Nano Silic có tác dụng tăng cường tính bền vững cho thành tế bào, kháng nấm tốt
1.5 Quy trình sử dụng chế phẩm nano bạc đồng và nano đồng oxyclorua chuyên dùng cho cây có múi (phòng trị bệnh)
Phòng bệnh: Dùng 30-50ml chế phẩm nano đồng oxyclorua kết hợp với 30-50ml chế phẩm nano bạc đồng plus pha với bình 15-20 lít nước phun đều 2 mặt lá, định kỳ 10-15 ngày/lần. Có thể sử dụng chế phẩm nano bạc đồng plus, nano đồng oxyclorua tưới gốc cho cam canh, bưởi diễn phòng bệnh vàng lá thối rễ. Lưu ý: phun theo các đợt lộc xuân - hè – thu (thời điểm lá non, lộc non).
Thời kỳ cây nhiễm bệnh (Trị bệnh):
Mức độ bệnh nhẹ: Dùng 500ml chế phẩm nano đồng oxyclorua loại nồng độ 29.000ppm kết hợp với 500ml chế phẩm nano bạc đồng super pha với 150-200 lít nước phun đều tán lá(bao phủ dạng sương mù toàn bộ thân lá, quả). Phun 2-3 lần liên tiếp tùy mức độ nặng nhẹ của bệnh. Các lần phun cách nhau 5-7 ngày, thông thường phun 2-3 lần các triệu chứng bệnh sẽ hết. Khi cây khỏi bệnh bà con chuyển sang công thức phun phòng bệnh như hướng dẫn ở trên.
Khi cam quýt bị bệnh nặng, đa bệnh (ghép nhiều bệnh): Dùng 1000ml chế phẩm nano đồng oxyclorua loại nồng độ 29.000ppm kết hợp với 500ml chế phẩm nano bạc đồng super pha với 100-150 lít nước phun đều tán lá. Phun 2-3 lần, mỗi lần cách nhau 5 ngày. Sau đó chuyển qua công thức phun phòng bệnh.
Phục hồi cây nhiễm bệnh, tăng sức đề kháng cho cây: Dùng 500 chế phẩm nano đồng oxyclorua loại nồng độ 29.000ppm kết hợp với 500ml chế phẩm nano nano AKH super plus pha với bình 300 lít nước phun đều 2 mặt lá. Định kỳ 10-15 ngày/lần.
Công dụng và ưu điểm vượt trội của chế phẩm nano bạc đồng, nano đồng oxyclorua:
Chế phẩm nano bạc đồng có 2 loại: nano bạc đồng plus và nano bạc đồng super. Thời kỳ cây nhiễm bệnh nặng nhà vườn nên sử dụng chế phẩm nano Bạc đồng super thế hệ mới nhất (2019). Nano bạc đồng super có nồng độ cao 2300ppm, kích thước hạt nano siêu nhỏ (chỉ từ 6-10nm), có tác dụng diệt nấm khuẩn cực mạnh. Đặc biệt khi kết hợp sử dụng nano bạc đồng super với nano đồng oxyclorua 29.000ppm sẽ tạo nên hiệu quả diệt nấm khuẩn toàn diện, tác dụng nhanh mạnh, chống kháng thuốc tốt. Đặc biệt chế phẩm nano bạc đồng, nano đồng oxyclorua không độc hại, không gây ngộ độc cây, chống kháng thuốc tốt nên có thể sử dụng lâu dài mà không cần thay thuốc.
Chế phẩm nano Bạc Đồng Super và nano Đồng Oxyclorua 29000ppm thế hệ mới 2019 có tác dụng diệt nấm ghẻ sẹo và loét cam vi khuẩn. Hai dòng chế phẩm nano bạc đồng và nano đồng oxyclorua đã được cải tiến và nâng cấp lên thế hệ mới nhất 2019
Tại sao chế phẩm nano bạc đồng, nano đồng oxyclorua có khả năng tiêu diệt và khống chế được bệnh loét cam và ghẻ sẹo ?
Do các hạt nano đồng oxyclorua nồng độ hoạt chất 29000ppm khi pha loãng với nước theo tỷ lệ 1/300 sẽ tạo ra các nhóm oxy và clo nguyên tử có tính oxy hóa cao kết hợp với các hạt nano đồng chúng sẽ gây tổn thương lớp vỏ tế bào của vi khuẩn và nấm gây bệnh (bệnh ghẻ sẹo + loét cam), tại đây chúng sinh ra các gốc tự do làm cho tế bào vi khuẩn suy yếu và chết nhanh. Các hạt nano bạc đồng dạng hợp kim khi phun lên các phần bị bệnh do chúng có kích thước nhỏ nên có thể bám vào các kẽ lá, xâm nhiễm qua các mô bệnh tại đây hạt nano bạc đồng hợp kim sẽ kết hợp với nano đồng oxyclorua tạo nên tính cộng hưởng tiêu diệt nhanh và triệt để nấm khuẩn gây bệnh cùng lúc. Nhìn chung các hạt nano bạc đồng thường tạo lực hút tĩnh điện khá mạnh lên nấm, khuẩn gây bệnh, tại đây chúng sinh ra các cơ chế đặc biệt tiêu diệt nguồn nấm khuẩn gây bệnh, không cho chúng cơ hội kháng thuốc.
Hình ảnh thể hiện các hạt nano bạc đồng đang bám hút lên tế bào vi khuẩn gây bệnh và tiêu diệt chúng theo cơ chế đặc biệt, chống kháng thuốc
Tham khảo thêm công dụng của chế phẩm nano bạc đồng, nano đồng oxyclorua tại link website sau:
Phần hai: Nguyên nhân, đặc điểm phát sinh phát triển và giải pháp đặc trị bệnh loét cam vi khuẩn
TRUNG TÂM PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP CÔNG NGHỆ CAO NANOTECH
Tư vấn kỹ thuật, ứng dụng công nghệ nano trong nông nghiệp:
ThS Phạm Công Khải - Hotline: 0976 804 678 * 0835 99 85 99
Email: nanobacsuper@gmail.com
