Sâm Ngọc Linh là một cây thảo dược quý có giá trị kinh tế cao. Tuy nhiên trong quá trình trồng và chăm sóc, sâm Ngọc Linh thường bị nhiễm nhiều nhóm bệnh do nấm và vi khuẩn gây hại như: Bệnh thối rễ vàng lá, bệnh lở cổ rễ, bệnh thối nhũn thân lá, bệnh thán thư, bệnh gỉ sắt, bệnh đốm vòng, bệnh thối củ... (80-90% bệnh trên sâm Ngọc Linh là do Nấm và Vi khuẩn gây ra, trong đó nấm chiếm phần lớn). Trong khi đó các loại thuốc BVTV sử dụng phòng trị bệnh cho cây sâm Ngọc Linh nói chung thường kém hiệu quả, không có loại chuyên dùng phù hợp, khi sử dụng thuốc hóa học cây sâm thường bị ngộ độc, cây chậm phát triển, hiệu quả kinh tế thấp, chưa kể tình trạng kháng thuốc, khó kiểm soát...

Xuất phát từ thực trạng trên, Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển nông nghiệp Công nghệ cao Nanotech đã nghiên cứu giải pháp ứng dụng công nghệ nano trên cây sâm Ngọc Linh với mục tiêu quản lý bệnh hại tổng hợp trên cây sâm Ngọc Linh, giúp cây sâm sinh trưởng khỏe mạnh, cho chất lượng củ tốt nhất, chủ động ngăn chặn sự xâm nhiễm của nấm khuẩn gây bệnh trong quá trình trồng và chăm sóc.

Trong giai đoạn từ năm 2016 – 2020, trung tâm Nanotech đã nghiên cứu và ứng dụng thành công bộ chế phẩm nano sử dụng chuyên dùng cho cây sâm Ngọc Linh. Sử dụng đúng quy trình giảm tới 90-98% tỷ lệ cây nhiễm bệnh, cây phát triển đồng đều, cân đối và khỏe mạnh.

Ưu điểm vượt trội và thành tựu đạt được khi ứng dụng công nghệ nano trên cây sâm Ngọc Linh giai đoạn 2016 – 2020:

+ Đã nghiên cứu và áp dụng thành công bộ sản phẩm nano chuyên dùng cho cây sâm Ngọc Linh (nano bạc đồng super, nano đồng oxyclorua, nano AKH super plus, nano canxi super, nano Silic SiO₂).

+ Chế phẩm nano bạc đồng super, nano đồng oxyclorua khi sử dụng tưới/phun cho cây sâm Ngọc Linh định kỳ giúp tiêu diệt triệt để nguồn nấm khuẩn gây bệnh trên cả thân lá và bộ rễ mà không hại đất, không ảnh hưởng đến phát triển củ. Kết quả thực nghiệm trên các vườn trồng sâm Ngọc Linh tại Nam Trà My - Quảng Nam cho thấy tỷ lệ nhiễm bệnh lở cổ rễ, thối rễ, héo xanh, đốm vàng lá, thán thư, đốm vòng, gỉ sắt trên cây sâm Ngọc Linh giảm tới 95-98%.

+ Bộ chế phẩm nano không độc hại, không gây ô nhiễm môi trường đất, không khí, thân thiện với môi trường, khi sử dụng không cần bảo hộ lao động.

+ Chế phẩm nano bạc đồng, nano đồng oxyclorua, nano Silic, nano AKH, nano canxi không chứa các chất cấm, chất độc hại nên không gây tồn dư hóa chất độc hại trên thân lá, củ sâm sau thu hoạch.

+ Nano bạc đồng, nano đồng oxyclorua không gây phản ứng kháng thuốc nên có thể sử dụng thường xuyên năm này qua năm khác mà không cần thay thuốc (đây chính là ưu điểm vượt trội của công nghệ nano).

Ngoài ra nhóm nghiên cứu đã thử nghiệm các phương án kết hợp giữa công nghệ nano và công nghệ sinh học. Kết quả các mô hình cho thấy cây sâm Ngọc Linh phát triển bền vững hơn, tỷ lệ tái nhiễm bệnh rất thấp, cây khỏe, sinh trưởng phát triển tốt.

Kết luận: Nấm khuẩn luôn luôn phát triển trong đất và điều kiện sinh thái tự nhiên. Khi gặp điều kiện thuận lợi (mưa ẩm, nhiệt độ thích hợp), chúng phát triển mạnh mẽ và tấn công cây ký chủ (Sâm Ngọc Linh), tùy vị trí tấn công chúng gây nên các triệu chứng bệnh khác nhau trên thân, lá, rễ, củ. Chính vì vậy giải pháp toàn diện và hiệu quả đó là thường xuyên phòng bệnh chủ động, tiêu diệt nguồn nấm khuẩn gây bệnh trước khi chúng xâm nhiễm vào cây, không để vi khuẩn và nấm nhân lên với số lượng lớn, kiểm soát chúng ở ngưỡng cho phép (dưới ngưỡng gây bệnh), không nên để cây bị bệnh nặng. Nano bạc đồng super dạng hợp kim, nano đồng oxyclorua có khả năng khống chế và tiêu diệt nguồn bệnh trước khi chúng xâm nhiễm vào cây do đó nên sử dụng định kỳ. Nano AKH super plus, nano Silic, nano canxi super giúp cây sinh trưởng khỏe mạnh, tăng sức đề kháng cho cây. Các chủng vi sinh vật có ích trong Biotech.Emuniv giúp cải tạo đất, đa dạng hệ vi sinh có lợi trong đất, bảo vệ bộ rễ, phục hồi rễ, trẻ hóa rễ, phân giải các chất khó tiêu thành dễ tiêu, giúp cây hấp thu dinh dưỡng hiệu quả,..

Phần 1: Quy trình sử dụng chế phẩm nano bạc đồng super, nano đồng oxyclorua và nano AKH super plus, nano canxi super, nano Silic SiO₂ chuyên dùng cho cây sâm Ngọc Linh

1.1 Quy trình sử dụng bộ chế phẩm nano bạc đồng super, nano đồng oxyclorua thời kỳ ủ hạt giống trước khi gieo

Giai đoạn 1: Ngâm xử lý hạt giống sâm Ngọc Linh trước ủ (chuẩn bị hạt giống trước khi ủ)

Làm sạch hạt giống bằng nước, sau đó sử dụng 100-120ml chế phẩm nano Bạc Đồng Super kết hợp 100-120ml nano Đồng Oxyclorua pha với 20-25 lít nước ngâm hạt trong thời gian 2-3 tiếng. Sau đó để khô ráo trước khi đem ủ hạt với cát ẩm.

Giai đoạn 2: Xử lý cát trước khi ủ hạt giống sâm Ngọc Linh

Dùng 1000ml chế phẩm nano Đồng oxyclorua kết hợp 1000ml nano Bạc Đồng Super pha với 100-150 lít nước ngâm/tưới lên cát trong thời gian 24-36 tiếng. Sau đó vớt cát ra để khô tương đối rồi trộn với hạt giống đem ủ.

Lưu ý: Nếu không xử lý cát với nano bạc đồng, nano đồng oxyclorua cần bắt buộc xử lý nhiệt, loại bỏ nguồn bệnh.

Giai đoạn 3: Chăm sóc thời kỳ ủ hạt giống (xử lý nấm khuẩn gây bệnh)

Để phá vỡ thế ngủ nghỉ của hạt giống, bắt buộc phải ủ hạt giống với cát ẩm do đó thời kỳ ủ hạt giống trong cát ẩm khá dài (từ 2-3 tháng) cho nên để diệt nấm khuẩn gây bệnh, cần định kỳ thường xuyên tưới ẩm bằng chế phẩm nano bạc đồng, nano đồng oxyclorua với liều lượng như sau: Dùng 500ml chế phẩm nano Đồng oxyclorua kết hợp 500-800ml nano Bạc Đồng Super pha với 200-250 lít nước tưới ẩm lên cát, định kỳ 7-10 ngày/lần. Chăm sóc cho đến khi hạt giống nứt nanh, nẩy mầm thì đem gieo. Tùy theo điều kiện, nhà vườn có thể gieo hạt  (đã nảy mầm - qua giai đoạn ủ với cát) trên đất đã làm luống hoặc gieo trực tiếp trong bầu. Tuy nhiên để đảm bảo cho cây sinh trưởng khỏe mạnh, hạn chế nấm khuẩn gây bệnh thì đất trước khi gieo hạt (dù là làm luống hay làm bầu) đều cần phải xử lý bằng chế phẩm nano chuyên dùng (nano bạc đồng super, nano đồng oxyclorua, nano Canxi, nano Silic SiO₂).

1.2 Quy trình xử lý đất trước khi trồng sâm Ngọc Linh (ứng dụng công nghệ nano và công nghệ sinh học)

Phương án 1: Làm giống cây con bằng biện pháp gieo hạt trên luống

Trước khi gieo hạt giống, nhà vườn cần xử lý đất theo quy trình sau:

Bước 1: Chia lô, chia luống với chiều rộng - chiều dài luống hợp lý, chiều cao luống ít nhất 20-25cm, thoát nước tốt. Cuốc xới đất, làm tơi xốp đất tầng canh tác, phơi đất trong thời gian ít nhất 15-20 ngày kết hợp làm nhỏ đất mặt. Sau đó dùng 500ml nano bạc đồng super kết hợp 500ml nano đồng oxyclorua pha 100-120 lít nước phun ẩm đều lên tầng đất mặt trên luống (đảm bảo hỗn hợp dung dịch chế phẩm nano ngấm xuống tầng đất 5-10cm, dó đó khi xử lý vừa phun vừa trộn đảo đất mặt).

Bước 2: Chuẩn bị xác bã mùn hữu cơ có nguồn gốc từ thực vật kết hợp với xơ dừa và trấu hun nghiền nhỏ (hỗn hợp này gọi là Mùn hữu cơ tổng hợp). Nguyên liệu mùn hữu cơ tổng hợp này bắt buộc xử lý theo 2 giai đoạn sau:

+ Giai đoạn 1: khử trùng, diệt nấm khuẩn gây bệnh có trong giá thể mùn hữu cơ. Cụ thể: Dùng 500-700ml nano Bạc Đồng Super kết hợp 500ml nano Đồng Oxyclorua pha với 100-150 lít nước phun ẩm, trộn đều lên giá thể mùn hữu cơ, sau 5-7 ngày, tiếp tục thực hiện giai đoạn 2.

+ Giai đoạn 2: Dùng 1-2 lít chế phẩm Biotech.Emuniv pha với 30-50 lít nước tưới/phun ẩm đều lên giá thể, tưới 2 lần cách nhau 7 ngày/lần (giai đoạn 2 cần ủ trong thời gian 30-40 ngày đạt hiệu quả tốt nhất).

Bước 3: Trộn đều đất mặt trên luống với hỗn hợp mùn hữu cơ hoai mục (đã xử lý đúng quy trình ở bước 2) theo tỷ lệ 7/3 (70% đất + 30% mùn hữu cơ).

Bước 4: Dùng 500ml chế phẩm nano Silic SiO₂ kết hợp 500ml chế phẩm nano AKH super plus + 500-600ml nano Canxi super + 800ml nano bạc đồng super pha với 200-300 lít nước tưới ẩm đều lên đất mặt luống (đủ ngấm xuống tầng đất 5-7cm). Sau 5 ngày thực hiện tiếp bước 5.

Bước 5: Dùng 1-2 lít chế phẩm Biotech.Emuniv pha 30-50 lít nước tưới ẩm đất mặt, tập trung tưới ẩm 5-10cm đất mặt. Sau từ 5-10 ngày mới tiến hành đục lỗ gieo hạt với mật độ mong muốn (hạt phải nằm sâu dưới đất khoảng 2-3cm).

Triển khai đúng quy trình 5 bước như trên đối với đất gieo hạt giống hoặc đất trồng sâm Ngọc Linh Đại trà có tác dụng tiêu diệt hầu hết nguồn nấm khuẩn gây bệnh, bảo vệ cây sâm khỏi các tác nhân gây bệnh, bổ sung dinh dưỡng khoáng, cải tạo đất, giúp bộ rễ phát triển khỏe mạnh, cây sinh trưởng tốt, thân lá xanh tự nhiên.

Lưu ý: Giai đoạn chăm sóc cây con, cây giống trước khi đưa ra trồng đại trà (giai đoạn này kéo dài 4-5 tháng). Giai đoạn này cây rất mẫn cảm với nấm khuẩn gây bệnh. Do đó nhà vườn cần có giải pháp phòng trị, quản lý chủ động nhóm bệnh phổ biến gây hại sâm Ngọc Linh như: bệnh lở cổ rễ, thối rễ chết rạp cây con, bệnh thối nhũn rễ và thân, bệnh đốm vàng lá, bệnh thán thư, bệnh đốm vòng, bệnh gỉ sắt, bệnh héo xanh vi khuẩn (các nhóm nấm, vi khuẩn gây bệnh trên sâm Ngọc Linh: nấm Rhizoctonia solani, nấm Phytophthora sp, nấm pythium, nấm Puccinia sp,nấm Alternaria alternata, vi khuẩn Pseudomonas,..).

Phương án 2: Làm giống cây con bằng biện pháp gieo hạt trong bầu

Bước 1: Xử lý đất làm bầu (đất sạch được chọn lọc và phơi 20-30 ngày trước khi làm nhỏ đất)

Bước 2: Xử lý mùn hữu cơ tổng hợp (mùn hữu cơ có thể là thân cây mục, trấu hun, xơ dừa băm nhỏ được ủ hoai mục như bước 2 của phương án 1)

Bước 3: Trộn hỗn hợp đất làm bầu với mùn hữu cơ ở bước 2

Hỗn hợp đất làm bầu gồm 70% đất + 30% mùn hữu cơ hoai mục, kết hợp 1-3kg phân super lân trộn đều cho 1 khối hỗn hợp đất làm bầu. Sau khi cho đất vào bầu, sử dụng 600ml nano Silic SiO₂ kết hợp 800ml nano Bạc Đồng Super + 500ml nano AKH super plus + 500ml nano Đồng oxyclorua + 500ml nano canxi super pha với 200-250 lít nước tưới ẩm đất trong bầu, để một vài ngày sau đó tiến hành gieo hạt giống.

Bước 4: Sau khi gieo, nhà vườn cần duy trì chăm sóc cây con trong bầu, phòng trị bệnh tổng hợp cây con bằng bộ chế phẩm nano bạc đồng, nano đồng oxyclorua, nano Silic, nano canxi super.

Ghi chú: Vấn đề xử lý đất rất quan trọng, do đó yêu cầu làm đúng, đủ các bước đã nêu ở trên. Trong quá trình chăm sóc cây, nên định kỳ sử dụng nano bạc đồng, nano đồng oxyclorua, nano AKH Super plus, nano Silic, nano canxi Super và chế phẩm Biotech.Emuniv (mục tiêu là phòng bệnh tổng hợp, không để bệnh phát sinh phát triển mạnh).

Giải pháp phòng trị bệnh tổng hợp trên cây sâm Ngọc Linh giai đoạn chăm sóc cây con, cây giống. Cụ thể như sau:

Giai đoạn sau gieo hạt từ 7 – 40 ngày tuổi:

Tưới gốc: Dùng 300-400ml nano Silic SiO₂ kết hợp 300-400ml nano Bạc Đồng Super + 200ml nano AKH super plus + 200-350ml nano Đồng oxyclorua pha với 200 lít nước tưới ẩm đất. Tưới định kỳ 7-10 ngày/lần. Lưu ý không tưới quá thừa ẩm. Ngoài ra, cứ định kỳ 15-20 ngày tưới bổ sung thêm nano Canxi super 1 lần (dùng 300-400ml nano canxi super pha 200 lít nước, có thể pha cùng công thức trên).

Phun thân lá: Sau khi sâm Ngọc Linh phát triển thân lá lên trên mặt đất, dùng 30-40ml chế phẩm nano Bạc Đồng Plus kết hợp 8-10ml nano Silic SiO₂ pha với 18-20 lít nước phun ẩm dạng sương mù toàn bộ thân lá, định kỳ 7 ngày/lần.

Giai đoạn sau gieo hạt từ 45-95 ngày tuổi:

Tưới gốc: Dùng 400-500ml nano Silic SiO₂ kết hợp 400ml nano Bạc Đồng Super + 200-300ml nano AKH super plus + 300-400ml nano Đồng oxyclorua pha với 200 lít nước tưới ẩm đất. Tưới định kỳ 7-10 ngày/lần. Ngoài ra, 15 – 20 ngày tưới bổ sung thêm nano Canxi super 1 lần (dùng 400-500ml nano canxi super pha 200 lít nước, nano canxi super có thể pha chung cùng công thức trên).

Phun thân lá: Dùng 10ml nano Silic SiO₂ kết hợp 40ml nano Bạc Đồng Super + 15-30ml nano Đồng oxyclorua pha với 15-25 lít nước phun ẩm dạng sương mù toàn bộ thân lá, định kỳ 7-10 ngày/lần. Ngoài ra định kỳ 15-20 ngày dùng 10-15ml nano canxi super kết hợp 10ml nano AKH super plus pha với 18-22 lít nước phun đều thân lá.

Giai đoạn sau gieo hạt từ 100-160 ngày tuổi:

Tưới gốc: Dùng 500-600ml nano Silic SiO₂ kết hợp 500ml nano Bạc Đồng Super + 350-500ml nano AKH super plus + 400-500ml nano Đồng oxyclorua pha với 200 lít nước tưới ẩm đất. Tưới định kỳ 7-10 ngày/lần. Ngoài ra định kỳ 15-25 ngày tưới bổ sung thêm nano Canxi super 1 lần (dùng 400-500ml nano canxi super pha 200 lít nước, tưới pha cùng công thức trên).

Phun thân lá: Dùng 15-20ml nano Silic SiO₂ kết hợp 40-60ml nano Bạc Đồng Super + 30-40ml nano Đồng oxyclorua pha với 20 lít nước phun ẩm dạng sương mù toàn bộ thân lá, định kỳ 7-10 ngày/lần. Ngoài ra định kỳ 15-20 ngày dùng 20-25ml nano canxi super kết hợp 10-15ml nano AKH super plus pha với 20-25 lít nước phun đều thân lá.

Ghi chú: Liều lượng mỗi loại chế phẩm nano có thể thay đổi ±10-20% tùy theo điều kiện thời tiết, thực trạng sức sinh trưởng của cây, sử dụng liều lượng chế phẩm nano tăng dần khi tuổi cây tăng. Đặc biệt trong quá trình chăm sóc, nếu cây sâm Ngọc Linh bị nhiễm bệnh nên tăng liều lượng chế phẩm nano bạc đồng, nano đồng oxyclorua (cả phun và tưới). Định kỳ tưới gốc chế phẩm Biotech.Emuniv 1 tháng 2 lần (1 lít pha 50 lít nước tưới ẩm đất).

1.3 Quy trình sử dụng chế phẩm nano bạc đồng super, nano đồng oxyclorua, nano canxi super, nano AKH super plus, nano Silic SiO₂ cho cây sâm Ngọc Linh thời kỳ trồng đại trà (cây 6-12 tháng trở lên)

Sau khi trồng đại trà, nhà vườn cần chủ động kiểm soát sâu bệnh hại tổng hợp, giúp cây sinh trưởng phát triển khỏe mạnh, kháng sâu bệnh tốt, đặc biệt là chống thối nhũn và thối khô củ do nấm và vi khuẩn gây hại. Giải pháp cụ thể như sau:

Tưới gốc: Dùng 500-800ml nano Silic SiO₂ kết hợp 500-800ml nano Bạc Đồng Super + 300-350ml nano AKH super plus + 400-500ml nano Đồng oxyclorua pha với 200 lít nước tưới ẩm đất. Tưới định kỳ 7-10 ngày/lần. Ngoài ra cứ 15-25 ngày tưới bổ sung thêm nano Canxi super 1 lần (dùng 500ml nano canxi super pha 200 lít nước, tưới pha cùng công thức trên).

Phun thân lá: Dùng 10-25ml nano Silic SiO₂ kết hợp 50-80ml nano Bạc Đồng Super + 30-50ml nano Đồng oxyclorua pha với 18-20 lít nước phun ẩm dạng sương mù toàn bộ thân lá, định kỳ 7-10 ngày/lần. Ngoài ra cứ 15-25 ngày dùng 20-30ml nano canxi super kết hợp 15-25ml nano AKH super plus pha với 20-25 lít nước phun đều thân lá.

Tổng kết công thức phun/tưới phòng bệnh tổng hợp thân lá rễ cây sâm Ngọc Linh: Dùng 40-60ml chế phẩm nano bạc đồng super kết hợp 40-50ml nano Đồng oxyclorua pha 15-20 lít nước phun đều thân lá, phun kỹ, định kỳ 7 ngày/lần. Kết hợp tưới gốc: 500ml nano bạc đồng + 500ml nano đồng oxyclorua + 500ml nano Silic + 300-500ml nano AKH super plus pha 200 lít nước, tưới ẩm gốc định kỳ 7-10-15 ngày/lần.

1.4 Giải pháp kiểm soát bệnh thối củ sâm Ngọc Linh trong quá trình chăm sóc

Nhà vườn cần định kỳ kiểm tra vườn sâm, nếu thấy dấu hiệu cây còi cọc, chậm phát triển, bộ lá yếu cần phải đào củ lên để kiểm tra. Phần lớn nếu cây có dấu hiệu trên thì bộ rễ có thể bị ảnh hưởng bởi nấm bệnh, nấm bệnh có thể xâm nhiễm vào củ gây thối củ. Lúc này nhà vườn cần rửa sạch, tiến hành cắt phần bị thối, sau đó ngâm củ vừa cắt vào dung dịch nano bạc đồng, nano đồng oxyclorua trong thời gian 1-2 tiếng trước khi trồng lại. Dung dịch dùng để ngâm củ bị thối đã cắt được pha như sau: Dùng 100ml nano đồng oxyclorua kết hợp 120ml nano bạc đồng pha với 10 lít nước. Ngoài ra sau khi cắt củ bị thối, vết cắt cần được xử lý bằng chế phẩm nano Bạc Đồng hợp Kim Titan TiO2 nồng độ 2800ppm(dùng 50ml pha 3-5 lít nước, bôi quét lên vết cắt, vết cắt sẽ nhanh liền sẹo và kháng nấm khuẩn tốt, chống tái nhiễm bệnh thối củ).

Chăm sóc đặc biệt sau khi trồng củ bị thối: Dùng 500ml nano Silic SiO₂ kết hợp 500ml nano Bạc Đồng Super + 800ml nano Đồng oxyclorua + 300ml nano AKH super plus pha 100-150 lít nước tưới ẩm gốc, 5 ngày tưới 1 lần, tưới duy trì 3 lần liên tiếp đến khi cây đạt sức sinh trưởng ổn định thì chuyển sang công thức phun tưới như phần trên hướng dẫn.

TRUNG TÂM PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP CÔNG NGHỆ CAO NANOTECH

Tư vấn kỹ thuật, ứng dụng công nghệ nano trong nông nghiệp:

ThS Phạm Công Khải - Hotline: 0976 804 678 * 0835 99 85 99

Email: nanobacsuper@gmail.com