Phần 1: Một số vấn đề cần lưu ý trong quá trình chăm sóc bưởi diễn

+ Nuôi cành mẹ thành thục, đủ tiêu chuẩn, các cành mẹ đạt chuẩn cần đưa về trạng thái ngủ nghỉ, chủ động hãm lộc đông, không để lộc đông phát sinh(các cành mẹ có khả năng mang quả cần phải ngủ nghỉ tích lũy dinh dưỡng trước khi bước vào phân hóa mầm hoa). Các đợt lộc xuân, hè cần nuôi già hóa, định hướng làm cành mẹ năm sau, cần chủ động hãm lộc đông trên các cành thu.

+ Cắt tỉa tạo tán thông thoáng, hợp lý.

+ Bộ rễ tôm, rễ tơ khỏe mạnh, rễ ăn nổi bề mặt, đất cao thoát nước, tránh úng ngập.

+ Không thu hoạch quá muộn sẽ ảnh hưởng đến phân hóa mầm hoa và quá trình ngủ nghỉ tích lũy dinh dưỡng, trường hợp thu hoạch sớm cần phải có giải pháp hãm lộc đông chủ động.

+ Thời kỳ ra hoa đậu quả non cần quản lý sâu bệnh hại tổng hợp, chống mưa acid (nếu có mưa) hại hoa và quả non.

+ Chăm sóc, bón phân cân đối hợp lý, không bón thừa đạm, sử dụng đạm cá, đạm đậu tương hợp lý.

+ Không nên lạm dụng phân kali bón quá liều lượng, đặc biệt không bón muộn, bón kali vô cơ cách thời điểm thu hoạch ít nhất 2,5-3 tháng, nên tăng cường sử dụng nguồn kali hữu cơ từ tro bếp (bón vào tháng 4-5 hoặc tháng 8).

+ Thời kỳ hoa rộ, quả non cần áp dụng các biện pháp giữ quả, chống rụng, số lượng quả cần phải phù hợp sức cây.

Phần 2: Kỹ thuật xử lý ra hoa, hãm lộc đông, chăm sóc bưởi diễn sau thu hoạch

Sau khi thu hoạch xong, bà con/nhà vườn cần khẩn trương cắt tỉa tạo tán thông thoáng, loại bỏ cành sâu bệnh, cành phá tán, điều chỉnh lại tán, chú ý giữ lại cành đạt tiêu chuẩn mang quả, cành lợi tán. Sau đó tiến hành phun phòng trừ sâu bệnh, phun rửa vườn,...

Thời kỳ thu hoạch xong, cần đưa cây vào trạng thái ngủ nghỉ đồng thời tiến hành phun rửa vườn, loại bỏ nguồn nấm bệnh trên tán lá, cành quả: Dùng 500ml nano Đồng oxyclorua kết hợp 500ml nano bạc đồng super + 500ml Shellac Suger pha 300-400 lít nước phun đều thân lá, phun 1-2 lần, cách nhau 7-10 ngày/lần.

Về lý thuyết, xét trên trên phương diện sinh lý thực vật, khi cây phát triển sinh dưỡng tới một thời điểm nào đó (đã tích lũy đủ về “chất”) cây sẽ chuyển sang sinh trưởng sinh thực (sinh sản/ra mầm hoa). Tuy nhiên vì một nguyên nhân nào đó (thời tiết khí hậu, sự mất cân bằng C/N trong cây,....) dẫn đến hiện tượng thay vì phân hóa mầm sinh thực (ra mầm hoa) thì nó lại phát triển thành mầm cành sinh dưỡng (lộc cành). Do đó nguyên tắc cơ bản để cây phân hóa mầm hoa là đưa cây vào trạng thái ngủ nghỉ tích lũy dinh dưỡng, hãm cây, ngăn chặn sinh trưởng sinh dưỡng (phát lộc đông) thông qua việc ức chế (hạn chế) quá trình hút nước và dinh dưỡng qua rễ, điều chỉnh tỷ lệ C/N > 1 tại các đầu cành già (cành mẹ). Tùy sức cây, tuổi cây, điều kiện thời tiết, sau khi thực hiện các biện pháp xử lý ra hoa từ 30-40 ngày cây bắt đầu cho phân hóa mầm hoa.

Các biện pháp hãm lộc đông, xử lý ra hoa trên bưởi diễn:

Đối với cây tơ: tùy điều kiện thời tiết, sức sinh trưởng của cây mà ta áp dụng biện pháp hãm lộc đông, xử lý ra hoa sao cho phù hợp. Nhìn chung với cây tơ ta nên chủ động các biện pháp hãm lộc, xử lý ra hoa sớm (tháng 10-11, xử lý hãm lộc sớm để tránh cây phát lộc đông, đồng thời các cành mẹ có thời gian ngủ nghỉ tích lũy dinh dưỡng trước khi vào thời kỳ phân hóa mầm hoa). Có thể áp dụng các biện pháp khoanh vỏ, làm rễ với mục đích hãm lộc, đưa cây vào thời kỳ ngủ nghỉ.

Đối với cây đang cho kinh doanh: tùy sức sinh trưởng của cây, sản lượng quả vụ trước để lựa chọn phương pháp xử lý ra hoa phù hợp.

Chú ý: Cần dựa vào sức cây, điều kiện thời tiết từng năm để chủ động các biện pháp hãm lộc, xử lý ra hoa. Nếu xử lý ra hoa quá muộn sẽ ảnh hưởng đến chất lượng hoa, hoa ra không đồng đều, tỷ lệ đậu quả thấp (đặc biệt hoa muộn sẽ gặp điều kiện thời tiết bất lợi như mưa ẩm, mưa acid,...làm giảm tỷ lệ đậu quả,...). Cần lưu ý thêm trước khi xử lý ra hoa bà con quan sát lộc cành, lộc bắt đầu vào bánh tẻ trở đi mới áp dụng các biện pháp xử lý ra hoa.

Các biện pháp kỹ thuật hãm lộc, xử lý ra hoa cho bưởi diễn:

Biện pháp 1 - Khoanh vỏ: Khoanh vỏ hay tiện vỏ là biện pháp cơ giới tác động trực tiếp lên hệ thống mạch dẫn libe (vỏ) của cây qua đó “ngắt/ngừng” tạm thời hệ thống vận chuyển dinh dưỡng và nước từ rễ lên các bộ phận trên mặt đất qua đó ức chế quá trình phát sinh lộc đông (mầm cành sinh dưỡng). Khoanh vỏ có 2 hình thức có thể áp dụng: khoanh bóc và khoanh mịn. Khoanh bóc là biện pháp khoanh 1 vòng theo kiểu xoắn ốc, hoặc khoanh 1 vòng tròn hở 1-2cm. Khoanh mịn là phương pháp khoanh 1 đường chỉ nhỏ đủ vòng 360^o. Sau khi khoanh xong bà con nên dùng băng keo đen dán lại(tránh nấm bệnh và tạo điều kiện nhanh liền vết khoanh).

Lưu ý: biện pháp khoanh vỏ nên áp dụng đối với cây tơ, cây khỏe. Khi khoanh nên chọn cành cấp 1 khoanh và để lại khoảng 10-20% số cành, tránh sốc dinh dưỡng. Không nên lạm dụng biện pháp khoanh vỏ liên tục trong nhiều mùa vụ liên tiếp, khoanh vỏ được xem là biện pháp cuối cùng khi thực hiện xử lý ra hoa.

Biện pháp 2 - Xử lý cơ giới rễ, làm gốc: biện pháp tác động cơ giới bộ rễ nhằm mục đích ức chế quá trình hút dinh dưỡng và nước của bộ rễ (nói cách khác là tạm ngừng hoạt động sinh trưởng của hệ rễ) qua đó hãm lộc đông. Các nhà khoa học sinh lý thực vật đã chứng minh rằng tại các đầu rễ tơ hàm lượng hocmon cytokinin khá cao, chính lượng hóc môn “trẻ hóa” này sẽ thúc đẩy quá trình hút nước, dinh dưỡng khoáng qua đó thúc đẩy quá trình phát triển mầm cành sinh dưỡng. Do đó biện pháp xử lý rễ làm giảm tổng thể lượng hocmôn này (hocmon cytokinin được xem là một loại hocmôn trẻ hóa cây, luôn luôn thúc đẩy cây phát triển cành sinh dưỡng). Về cơ bản biện pháp tác động cơ giới bộ rễ là dùng cuốc xới xáo, phá váng bề mặt theo hình chiếu tán cây, qua đó làm đứt một phần rễ tơ và một số rễ chính(rễ cái). Lưu ý tỷ lệ tác động đứt rễ phụ thuộc tuổi cây, sức cây, không nên làm đứt rễ quá đau gây ảnh hưởng đến nuôi mầm hoa và đậu quả sau này. Biện pháp này có thể làm thường xuyên mỗi vụ, vừa có tác dụng ức chế sinh trưởng sinh dưỡng tạm thời theo ý muốn, vừa có thể cải tạo đất xung quanh rễ, tạo khả năng trao đổi khí tốt cho bộ rễ, hàng năm có thể trẻ hóa bộ rễ, cải tạo rễ tốt. Ngoài ra khi xới xáo phá váng sẽ tạo điều kiện cho nước bay hơi tự nhiên nhanh hơn, qua đó cũng hạn chế phần nào hiện tưởng khoáng hóa và hút nước của bộ rễ.

Biện pháp xử lý bộ rễ, tác động cơ giới

(Các biện pháp khoanh vỏ làm rễ có thể áp dụng trên cả bưởi da xanh, cam canh,...)

Sau khi xử lý rễ xong bà con nên phun chế phẩm nano bạc đồng super kết hợp nano đồng oxyclorua để diệt nấm khuẩn, ngăn chặn bệnh nấm gây thối rễ (do tạo vết thương hở ở rễ nên cần phải xử lý các chế phẩm kháng nấm khuẩn gây bệnh cho rễ). Chế phẩm nano bạc đồng, nano đồng oxyclorua có tác dụng diệt nấm khuẩn an toàn cho cây, không độc hại, không hại đất, không gây ngộ độc cây, thân thiện với môi trường.

Biện pháp 3 - Điều chỉnh cân bằng C/N đầu cành (cành mẹ), hạn chế hấp thu đạm thông qua giải pháp phun chế phẩm Shellac Suger 1800ppm qua lá: Dùng 500ml chế phẩm Shellac suger pha 200 lít nước phun đều thân lá, phun 1-2 lần, cách nhau 7-10 ngày/lần.

Như vậy có thể tổng kết 3 giải pháp hãm lộc, xử lý ra hoa đối với cây có múi nói chung: Khoanh vỏ (mịn/bóc) - Xử lý rễ - Phun Shellac Suger điều tiết sinh trưởng lộc (C/N).

Lưu ý: Tùy sức cây, tuổi cây, điều kiện thực tế thời tiết, nhà vườn lựa chọn giải pháp hãm lộc đông, ủ mầm hoa sao cho phù hợp. Có thể phối hợp các biện pháp để đạt hiệu quả cao nhất.

Sau khi xử lý rễ từ 7-15 ngày, bà con để cho khô đất rồi tiến hành bón phân như sau:

+ Phân hữu cơ ủ hoai mục (phân chuồng): 30 – 50kg/cây *

+ Lân super P₂O₅ 16-21%: 1,5 – 3kg *

+ Tro bếp nếu có (tro bếp là nguồn bổ sung Kali hữu cơ rất tốt).

+ Đậu tương nghiền nhỏ nếu có: 0,5-1kg/cây (hoặc cám hỗn hợp thức ăn chăn nuôi 500-800g/cây).

Lưu ý chung:

Lượng phân nhiều hay ít tùy tuổi cây, thời kỳ cây ngủ nghỉ không bón phân có hàm lượng đạm cao (đặc biệt là phân vô cơ tan nhanh) – khi gặp mưa đạm tan nhanh, cây hấp thu mạnh sẽ tiềm ẩn nguy cơ bật lộc cành dinh dưỡng.

Hỗn hợp phân trên trước khi bón trộn đều với nhau và trộn đều với đất. Bón xong không tưới nước ngay. Thời điểm cây bắt đầu nhú mầm hoa bón bổ sung thêm 500-600g lân Super P₂O₅ (bón mặt) và 150-200g phân NPK 13-13-13 thúc hoa (bón mặt, lưu ý lúc này không xới xáo chạm rễ) kết hợp tưới nước duy trì độ ẩm đất liên tục.

Thúc hoa phát triển đồng đều, hoa to khỏe, tăng cường chức năng hạt phấn: Khi thấy cây báo mầm hoa (phân hóa mầm hoa; nhú mầm hoa), nhà vườn nên sử dụng 500ml chế phẩm nano canxi super kết hợp 500ml shellac suger pha 300-400 lít nước phun đều tán lá, phun 2 lần, mỗi lần cách nhau 7-10 ngày. Trường hợp nếu hoa nhỏ, chậm phát triển có thể phun thêm nano AKH super plus (500ml nano AKH super plus pha 200-300 lít nước phun đều 2 mặt lá, phun khi cây đã nhú mầm hoa 1-2cm).

Công dụng chế phẩm Shellac suger, nano canxi super: bổ sung dinh dưỡng trung, vi lượng dạng nano hấp thu nhanh, giúp cây bưởi, cam  phân hóa mầm hoa đều, ức chế phát triển lộc cành, tập trung dinh dưỡng nuôi mầm hoa, giúp hoa to khỏe, tăng sức đề kháng hạt phấn, nâng cao tỷ lệ đậu quả, chống mưa acid, mưa ẩm kéo dài liên tục,…

Phần 3: Giải pháp chống rụng hoa quả non, chống mưa acid cho cây bưởi

3.1 Thời kỳ phát triển mầm hoa, chùm hoa (hoa chưa nở)

Phun chế phẩm nano canxi super kết hợp Shellac Suger: Dùng 500ml Shellac Suger kết hợp 500ml nano Canxi Super pha 300-400 lít nước, phun đều 2 mặt lá, phun 1-2 lần, cách 7-10 ngày/lần. Trước khi hoa nở nên phun thêm nano Bạc Đồng Super (500ml nano bạc đồng super pha 200 lít nước).

Thời kỳ này lưu ý phòng trừ sâu bệnh tổng hợp trước khi bước vào thời kỳ hoa rộ, đậu quả non (nhện, vẽ bùa, côn trùng chích hút,…). Cần đảm bảo cây sạch sâu bệnh trước khi bước vào thời kỳ rụng cánh hoa, đậu quả non.

Thời kỳ ra hoa đậu quả nhà vườn chủ động quản lý côn trùng chích hút

3.2 Thời kỳ hoa nở rộ đến tắt hoa, đậu quả non

Thời kỳ này mục tiêu chính là chống rụng quả, nâng cao tỷ lệ đậu quả.

Nguyên nhân cơ bản khiến cho tỷ lệ đậu quả giảm, quả non rụng nhiều đó là:

+ Mưa phùn ẩm kéo dài, mưa acid đúng vào thời điểm hoa nở rộ, hoa đang tung phấn để thực hiện quá trình thụ phấn-thụ tinh hình thành quả non.

+ Sâu bệnh, côn trùng chích hút (hại cuống và các bộ phận của chùm hoa, quả non), đặc biệt mưa ẩm, độ ẩm không khí cao khiến cho nấm mốc phát sinh gây thối nhũn hoa, chết hạt phấn, giảm tỷ lệ đậu.

+ Do thiếu hoặc mất cân đối dinh dưỡng, sốc dinh dưỡng (đặc biệt là Ca, Zn, Mg, B, Mo, Si). Ngoài ra có thể do cây bị sốc dinh dưỡng trong điều kiện mưa ẩm, bón phân không cân đối, thừa đa lượng thiếu trung - vi lượng.

Mưa acid hại hoa và quả non

Giải pháp chống rụng hoa và quả non trên bưởi diễn, chống mưa acid:

Thời kỳ hoa nở rộ, đậu quả non nếu gặp mưa ẩm, mưa acid: Dùng 500-800ml nano canxi super kết hợp 500-800ml nano bạc đồng super + 500ml Shellac Suger pha 300 lít nước phun đều tán lá. Phun 2-3 lần cho đến khi ổn định quả non.

Thời kỳ hoa rộ, đậu quả non (không gặp mưa, điều kiện thời tiết thuận lợi): đợi cho đến khi hoa tắt, 65-80% quả non đã hình thành, nhà vườn phun chống rụng, chống nấm cuống: Dùng 500-700ml nano canxi Super kết hợp 200-300ml shellac suger + 600-800ml nano bạc đồng super pha 300-400 lít nước phun đều tán lá, phun 2-3 lần cho đến khi ổn định quả non.

Để tăng cường sức đề kháng của cây, tăng cường chức năng hạt phấn, nâng cao tỷ lệ đậu quả nhà vườn có thể phun thêm nano Silic nồng độ 15000ppm (nồng độ phun sau pha 12-14ppm, kết hợp nano canxi, nano magie, nano kẽm cho hiệu quả tối ưu).

Khi quả lớn ổn định, kích thước quả 1,5-3cm trở đi: Dùng 500ml nano AKH super plus kết hợp 500ml nano canxi super pha 300-400 lít nước phun đều tán lá, lưu ý thời kỳ sau nên phòng trừ côn trùng chích, phòng trị sâu bệnh tổng hợp bằng nano bạc đồng, nano đồng oxyclorua, Cypermthrin,…

Thời kỳ quả bắt đầu vào nước(tép có nước), nhà vườn sử dụng tro bếp kết hợp lân, đậu tương bón gốc. Tro bếp có thể bổ sung thêm vào tháng 7-8 kết hợp phân nano Silic. Lưu ý khi sử dụng phân kali nên bón trước thu hoạch 2-3 tháng (đảm bảo chất lượng quả).

TRUNG TÂM PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP CÔNG NGHỆ CAO NANOTECH

Tư vấn kỹ thuật, ứng dụng công nghệ nano trong nông nghiệp:

ThS Phạm Công Khải - Hotline: 0976 804 678 * 0835 99 85 99

Email: nanobacsuper@gmail.com