phamcongkhai1249@gmail.comKỹ thuật chăm sóc bưởi Diễn sau thu hoạch (vụ 2019 – 2020)
Bưởi Diễn là một loại cây ăn quả có múi được trồng phổ biến tại các tỉnh Miền Bắc nước ta. Đặc biệt những năm gần đây diện tích trồng bưởi Diễn tăng lên đáng kể, sản lượng quả tăng trưởng trung bình hàng năm 20-30%. Tuy nhiên chất lượng quả mỗi vùng khác nhau, sản lượng tuy tăng nhưng chất lượng quả giảm rõ rệt, chỉ một số ít diện tích giữ được chất lượng quả ổn định.
Chất lượng quả bưởi Diễn phụ thuộc nhiều yếu tố: Điều kiện đất đai, điều kiện sinh thái, tuổi cây, giống và kỹ thuật chăm sóc.
Để bưởi diễn đạt chất lượng cao, nhà vườn nên chủ động các biện pháp chăm sóc sao cho cây mang sản lượng quả phù hợp, cây quá ít quả thường có xu hướng phát triển quả to, vỏ dày, hình thái quả không cân đối. Trong phạm vi bài viết này chúng tôi xin đưa ra các giải pháp chăm sóc bưởi Diễn sau thu hoạch, kỹ thuật chống rụng quả ứng dụng công nghệ nano tiên tiến.
Phần 1: Kỹ thuật chăm sóc bưởi diễn sau thu hoạch
Sau thu hoạch nhà vườn cần khẩn trương cắt tỉa tạo tán thông thoáng, loại bỏ cành tăm, cành sâu bệnh. Cây có tán cân đối, khỏe mạnh, cấu trúc tán mở, chỉ số diện tích lá tối ưu cao (LAI) thường sẽ dễ đậu quả hơn, chống rụng quả thuận lợi hơn (khi gặp điều kiện bất lợi từ thời tiết), sâu bệnh cũng ít hơn so với vườn cây có tán đan xen nhau, um tùm..
Phun phòng trị bệnh tổng hợp, phục hồi cây sau thu hoạch: dùng 50ml chế phẩm nano bạc đồng super kết hợp 50ml chế phẩm nano đồng oxyclorua pha với bình 20 lít nước phun đều toàn bộ thân - tán lá, phun 2 lần, cách nhau 7-10 ngày/lần). Phun chế phẩm nano bạc đồng, nano đồng oxyclorua thời kỳ này nhằm loại bỏ nguồn bệnh, mầm bệnh tồn lưu trên thân cành (trước khi cây bước vào giai đoạn phân hóa mầm hoa, ra hoa đậu quả cần phải loại bỏ hết mầm bệnh). Đặc biệt thời điểm phát triển mầm hoa, trước khi hoa nở cần chủ động quản lý nhện đỏ, rệp sáp, rệp muội. Ngoài ra cần kiểm tra thân gốc, cành (nếu phát hiện bệnh xì gôm chảy nhựa mủ nên xử lý ngay – dùng nano bạc đồng và nano đồng oxyclorua quét lên phần bị nhiễm bệnh).
Thời điểm thu hoạch: Nhà vườn nên thu hoạch sớm (trong tháng 11 âm), sau đó áp dụng các biện pháp hãm lộc đông, đưa cây vào trạng thái ngủ nghỉ, tích lũy dinh dưỡng để chuẩn bị cho quá trình phân hóa mầm hoa, nuôi dưỡng hoa. Một trong những biện pháp hãm lộc đông hiệu quả đó là xử lý rễ, cải tạo đất vùng rễ.
Xử lý bộ rễ, chặt rễ thời kỳ sau thu hoạch là gì ?
Là biện pháp cuốc xới đất xung quanh vùng hình chiếu tán nhằm mục đích chặt đứt rễ (chủ yếu là phần đỉnh sinh trưởng bộ rễ), xử lý bộ rễ, cải tạo đất vùng rễ, loại bỏ một phần rễ non của cây (phần có chứa lông hút), ngăn chặn từ xa quá trình hút nước và dinh dưỡng khoáng của bộ rễ. Độ sâu trung bình khi chặt rễ, xử lý bộ rễ từ 20-30cm (tùy chất đất và sức sinh trưởng của cây).
Lưu ý: Tùy sức sinh trưởng của cây, tùy điều kiện thời tiết và tuổi cây để có biện pháp xử lý rễ phù hợp (không tác động quá đau bộ rễ).
Tại sao và khi nào cần xử lý bộ rễ ?
Xử lý bộ rễ, làm đứt rễ có vai trò quan trọng: Cải tạo đất vùng rễ, giúp đất tơi xốp, thoáng khí, tăng cường trao đổi khí, hạn chế nấm thối rễ, hãm lộc đông chủ động khi gặp điều kiện thời tiết nóng ẩm, trn
ẻ hóa bộ rễ cho vụ năm sau.
Với những năm rét muộn, mưa kéo dài, cây khỏe, nguy cơ tiềm ẩn phát sinh lộc đông nhà vườn cần khẩn trương xử lý bộ rễ. Nếu thấy cần thiết có thể áp dụng xử lý rễ (mức độ nhẹ) ngay cả khi chưa thu hoạch (cách thu hoạch khoảng 10-15 ngày). Nếu để lộc đông phát sinh, phát triển mạnh thì coi như mất hoa 1 hoặc làm giảm chất lượng hoa vì thế chất lượng quả sau này cũng bị ảnh hưởng. Ngoài ra để tăng hiệu quả hãm lộc đông nhà vườn có thể sử dụng 40-60ml chế phẩm Shellac Suger pha 20 lít nước phun qua lá, phun 2 lần, cách nhau 7 ngày/lần với mục đích cân đối lại tỷ lệ C/N đầu cành qua đó hãm lộc đông hiệu quả.
Phân tích cơ sở khoa học của biện pháp chặt rễ, xử lý rễ:
Theo các nghiên cứu về sinh lý thực vật các nhà khoa học thấy rằng đa phần Xytokinin được hình thành và tổng hợp chủ yếu trong hệ thống bộ rễ (đặc biệt là phần rễ non, rễ tơ nằm phía ngoài cùng). Xytokinin là nhóm phytohormon nội sinh có vai trò hoạt hóa mạnh mẽ sự tổng hợp axit nucleic và protein. Do đó xytokinin có xu hướng kích thích quá trình phân chia tế bào qua đó chúng có tác dụng kích thích sự phân hóa mầm chồi, thúc đẩy quá trình phát triển lộc đông. Điều này giải thích tại sao khi nhiệt độ tăng (rét muộn), độ ẩm đất cao, các chất dinh dưỡng dư thừa trong đất bị khoáng hóa mạnh tạo thuận lợi cho bộ rễ (rễ tơ, rễ hút) sinh trưởng, phát triển mạnh. Khi bộ rễ hoạt động mạnh thì ngay lập tức hormon xytokinin được tổng hợp nhiều hơn qua đó kích thích quá trình phân chia tế bào, thúc đẩy mầm chồi dinh dưỡng phát triển thành lộc đông.
Thời điểm nào để tác động cơ giới bộ rễ ?
Việc chọn thời điểm xử lý bộ rễ, cuốc xới xung quanh gốc rất quan trọng. Nếu làm quá sớm sẽ ảnh hưởng đến chất lượng quả, làm quá muộn sẽ không đạt hiệu quả tối ưu. Thời điểm xử lý bộ rễ phụ thuộc vào điều kiện thời tiết, sản lượng quả trên cây và sức sinh trưởng của từng cây. Trường hợp cây không sai quả, thời tiết rét muộn(nhiệt độ cao), mưa kéo dài, độ ẩm đất cao, bộ lá xanh dày có biểu hiện thừa dinh dưỡng bà con nên xử lý bộ rễ sớm. Xử lý cuốc xới nhẹ xung quanh gốc theo hình chiếu tán, có thể xử lý trước thu hoach 10-15 ngày. Sau thu hoạch nên tiến hành cuốc xới sâu rộng hơn (xử lý lần 2). Tuy nhiên trường hợp cây sinh trưởng bình thường, bộ lá phát triển cân đối, cây sai quả, không có dấu hiệu thừa dinh dưỡng, các điều kiện thời tiết bình thường (nhiệt độ không quá cao, đất không quá ẩm) thì bà con đợi thu hoạch xong, cắt tỉa tạo tán thông thoáng, sau đó tiến hành cuốc xới, xử lý bộ rễ luôn (xử lý một lần). Lưu ý cần làm sạch cỏ dại xung quanh gốc cây, vùng bộ rễ sinh trưởng trước khi tiến hành xử lý đất. Trong quá trình cuốc xới nếu thấy phát hiện nấm gây bệnh thối rễ, tuyến trùng cần tiến hành phun/tưới trị bệnh ngay, tránh ảnh hưởng vụ sau.
Kỹ thuật bón phân cho bưởi diễn sau thu hoạch (phân bón thời điểm này rất quan trọng, ảnh hưởng tới tỷ lệ đậu và nuôi giữ quả non ở tháng 1-2-3 âm lịch):
Để cây bưởi diễn phân hóa mầm hoa đồng đều, đúng thời điểm bà con cần chủ động thu hoạch từ trung tuần tháng 11 và kết thúc trước 20-30/11 âm lịch. Bưởi diễn cần ít nhất 25-35 ngày ngủ nghỉ trước khi bước vào phân hóa mầm hoa (lâu hơn càng tốt). Sau 10-15 ngày xử lý rễ và phơi khô đất bà con tiến hành bón phân lót như sau (tính trên mỗi gốc cây):
+ Phân chuồng hữu cơ hoai mục ủ nấm đối kháng: 30-60kg/gốc (tùy tuổi cây, đường kính tán, sản lượng quả vụ trước).
+ Lân đơn P2O5: 2-3kg/gốc (tùy tuổi cây, đường kính tán, sản lượng quả vụ trước).
+ Đậu tương nghiền nhỏ (thời điểm này không cần dùng đậu tương ngâm): 1-3kg/gốc, tuy nhiên thời điểm này chỉ nên bón 0,5-1kg/gốc, còn lại để đến tháng 4-5 âm lịch năm sau bón tiếp cùng với lân super.
+ Tro bếp (nếu có): Mỗi gốc ít nhất nửa bao đến một bao
Hỗn hợp phân bón lót trên cần được trộn đều với đất trước khi lấp rãnh đã cuốc xới trước đó. Sau khi bón và lấp đất nếu thấy bộ lá hơi héo và mo lá có thể tưới nhẹ duy trì ẩm độ vừa phải từ 60-75%. Sau thời gian ngủ nghỉ, cây đủ thời gian tích lũy về “chất” chúng sẽ phân hóa mầm hoa. Khi cây bắt đầu nhú mầm hoa cần đảm bảo rằng trước đó đó đã phun thuốc trừ sâu bệnh (trị nấm khuẩn gây bệnh, nhện và một số côn trùng chích hút khác).
Phần 2: Kỹ thuật chăm sóc bưởi diễn thời kỳ phân hóa mầm hoa, ra hoa đậu quả non, giải pháp ứng dụng công nghệ nano chống rụng hoa và quả non
Thời điểm cây bắt đầu nhú mầm hoa bà con nên tưới nước tăng dần, nâng cao độ ẩm đất (duy trì độ ẩm đất liên tục từ 75-90%), định kỳ 2-3 ngày tưới một lần (tùy điều kiện thời tiết). Ngoài ra để thúc mầm hoa phát triển đồng đều bà con có thể bón bổ sung thêm lân đơn P2O5, sử dụng phương pháp bón vãi, mỗi gốc 200-400g kết hợp tưới nước giữ ẩm.
Thời kỳ cây bắt đầu nhú mầm hoa bà con cần tưới nước liên tục, thời kỳ hoa rộ, đậu quả non lượng nước tưới giảm dần tuy nhiên vẫn cần duy trì độ ẩm phù hợp (đất quá khô - quả non có thể bị rụng). Ngược lại đất quá dư thừa ẩm ở thời kỳ hoa rộ - hình thành quả non có thể khiến cho các cành lộc xuân phát triển mất cân đối, lộc dinh dưỡng phát triển quá mạnh làm cho quả non rụng nhiều. Mặt khác đất thừa ẩm sẽ làm giảm lượng oxy cần thiết cho bộ rễ tôm (rễ hút) hô hấp dẫn đến sự thiếu hụt và mất cân đối dinh dưỡng nuôi quả non, điều này cũng sẽ dẫn tới hệ quả là rụng quả non.
Thời kỳ phân hóa mầm hoa bà con nên phun hỗn hợp chế phẩm sau giúp mầm hoa phát triển to khỏe, đồng đều, chủ động tiêu diệt nấm khuẩn gây bệnh hại hoa vào thời kỳ hoa nở rộ, đậu quả non sau này: Dùng 30-40ml chế phẩm nano Canxi super kết hợp 50ml chế phẩm nano Bạc đồng plus và 20-30ml Shellac Suger pha với bình 20 lít nước phun đều tán lá. Phun 2 lần liên tiếp, mỗi lần cách nhau 5-10 ngày.
Lưu ý: chú ý kiểm soát nhện đỏ, rệp sáp, rệp muội trước khi cây bước vào hoa rộ.
Điều kiện thời tiết thuận lợi kết hợp với điều tiết nước tưới và chăm sóc dinh dưỡng hợp lý hoa sẽ phát triển đồng đều, nở đều và tập trung. Tuy nhiên thời kỳ ra hoa đậu quả non khi gặp các điều kiện mưa nhiều, mưa ẩm kéo dài, độ ẩm thường xuyên cao, thiếu ánh sáng sẽ gây nên tình trạng rụng hoa và quả non hàng loạt, rất khó kiểm soát.
Tư vấn giải pháp chống rụng hoa và quả non trên bưởi diễn, cam canh
ThS Phạm Công Khải - 0976 804 678
Giải pháp chống rụng hoa và quả non:
Trường hợp 1: Hoa rộ, đậu quả non gặp mưa phùn ẩm
Dùng 20-30ml nano đồng oxyclorua kết hợp 60-80ml nano bạc đồng super + 50-60ml nano canxi super pha với 20-25 lít nước phun trực tiếp lên lá, chùm hoa, chùm quả non. Định kỳ 5 ngày/lần (nếu mưa liên tục kéo dài).
Trường hợp 2: Thời kỳ hoa nở rộ, đậu quả non không gặp mưa
Nhà vườn đợi cho đến khi 70-80% số hoa teo cánh, rụng cánh, bắt đầu hình thành quả non. Dùng 40-50ml nano canxi super (nano canxi kép) kết hợp với 30ml Shellac suger + 40ml nano bạc đồng plus pha với bình 20 lít nước phun đều 2 mặt lá, chùm quả non. Định kỳ 7 ngày/lần.
Thời kỳ phát triển quả, nuôi dưỡng quả ổn định
Dùng 30-40ml chế phẩm nano AKH super plus kết hợp 40-60ml nano bạc đồng super + 30ml nano đồng oxyclorua pha với 20 lít nước phun đều tán lá, phun dạng sương mù, phun kỹ 2 mặt lá. Định kỳ 7-10 ngày/lần.
Lưu ý: Nếu mưa nhiều nên phun thêm nano canxi super
Mưa acid và nấm bệnh tấn công làm rụng hoa và quả non
Cơ sở khoa học của việc ứng dụng nano canxi, nano canxi cacbonat chống rụng quả, chống mưa acid hại hoa và quả non trên cây bưởi diễn và cây ăn quả nói chung:
Theo nhiều nghiên cứu cho thấy thời kỳ cây ra hoa đậu quả canxi thường bị thiếu hụt do nhiều nguyên nhân khác nhau. Trong khi đó canxi có vai trò rất quan trọng với cây ăn quả nói chung (đặc biệt thời kỳ ra hoa đậu quả). Canxi được xem là “chất keo xi măng” kết dính các tế bào với nhau. Canxi làm tăng tính liên kết phần tầng rời cuống quả, giúp hạn chế hiện tượng rụng quả non (cơ bản Canxi sẽ làm dai cuống quả). Tuy nhiên thực tế cho thấy đa số bà con sử dụng phân bón lá có chứa Canxi(Ca), Magie(Mg), Kẽm(Zn) ở dạng ion - dạng muối 2+ như: Ca2+, Mg2+, Zn2+.
Các dạng này thường bị kết tủa ở dạng không tan ngay trên bề mặt lá do đó cây rất khó hấp thu gây nên hiện tượng thiếu hụt dinh dưỡng cục bộ(đặc biệt là Bo và Ca). Trong khi đó đa số các đạng canxi hiện nay trên thị trường được bán dưới dạng phân bón lá truyền thống có hỗn hợp với một số thành phần trung, vi lượng khác tuy nhiên các dạng canxi này hầu hết tồn tại dưới dạng ion (dạng muối có chứa Ca2+), khi phun qua lá các ion Ca2+ này thường bị các acid yếu như acid H2CO3 làm kết tủa ở dạng không tan, khó hấp thu (dạng bất động) theo cơ chế sau: Trong không khí luôn tồn tại hơi ẩm (H2O) và khí CO2, chúng sẽ kết hợp với nhau tạo thành một acid yếu H2CO3. Sau đó H2CO3 lại bị phân ly nhanh thành H+ và CO32-.
H2O + CO2 = H2CO3 (axít)
H2CO3 = 2H+ (axít) + CO32-
Quá trình trên sẽ tạo ra hệ quả:
Một là vỏ quả non và cuống quả bị axít hóa bởi H+ sinh ra từ quá trình trên làm cho quả non bị “cháy” và rụng.
Hai là chính CO32- sẽ kết hợp với Ca2+ tạo ra muối CaCO3 làm cho cây không hấp thu được canxi do đó cây bị thiếu hụt canxi cục bộ mặc dù bà con vẫn bổ sung Canxi cho cây qua lá nhưng việc làm này hầu như không tạo nên hiệu quả do Canxi đã bị kết tủa ngay trên bề mặt lá theo phương thức sau:
Ca2+ + CO32- ==> CaCO3 (Nếu sử dụng canxi thông thường chúng sẽ bị giữ ở dạng không tan, cây không hấp thu được)
Như vậy qua phân tích trên chúng ta thấy tác hại của mưa axít là rất lớn:
Tác hại thứ nhất: Làm cháy hoa và quả non, gây rụng hoa và quả non.
Tác hại thứ hai: Làm giảm lượng canxi hòa tan gây lỏng cuống, teo cuống.
Tác hại thứ ba: Trường hợp bà con dùng các dạng phân bón lá truyền thống có chứa canxi dạng muối thì hầu như cây không hấp thu được khi phun qua lá dẫn đến tình trạng rụng quả non hàng loạt (do thiếu hụt canxi).
Tham khảo thêm công dụng nano canxi cacbonat, nano canxi đối với cây ăn quả tại link web sau:
TRUNG TÂM PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP CÔNG NGHỆ CAO NANOTECH
Tư vấn kỹ thuật, ứng dụng công nghệ nano trong nông nghiệp:
ThS Phạm Công Khải - Hotline: 0976 804 678 * 0835 99 85 99
Email: nanobacsuper@gmail.com
