phamcongkhai1249@gmail.comPhần 1: Nguyên nhân gây rụng quả non trên bưởi diễn (cây có múi nói chung)
Nguyên nhân thứ nhất: Do nấm bệnh và điều kiện bất lợi của điều kiện thời tiết
Trong điều kiện mưa ẩm, thiếu ánh sáng nấm mốc và vi khuẩn phát sinh phát triển mạnh làm cho hoa bưởi bị thối nhũn(do mưa ẩm) hoặc hoa khô nhanh (do nắng nóng). Khi có mưa ẩm kéo dài, hạt phấn bết dính, tỷ lệ thụ phấn rất thấp, nấm mốc phát triển làm chết hạt phấn và nhụy cái, chức năng sinh lý của hoa suy giảm. Những chùm hoa bị nấm bệnh, thối nhũn, không đậu quả thường bị rụng hàng loạt cả chùm, khó kiểm soát.
Ở giai đoạn sau vào giai đoạn đậu quả non chúng có thể bị nấm mốc và vi khuẩn gây hại làm đen cuống hoặc đen bề mặt quả non, chỉ sau 2-3 ngày nhiễm bệnh chúng có thể bị rụng 80-90%. Theo nghiên cứu và theo dõi, đánh giá những năm mưa nhiều, mưa kéo dài tỷ lệ rụng hoa và quả non luôn ở mức cao, chúng có thể rụng cả chùm, trên chùm quan sát kỹ các cánh hoa, quả non, phần cuống đều bị cành bào tử của nấm phát triển mạnh bao xung quanh quả và cuống. Đây chính là các tổn thương do nấm khuẩn gây bệnh và mưa axít kéo dài.
Một vấn đề nữa mà các cây ăn quả tại các tỉnh miền bắc thường gặp phải đó là mưa acid. Trên họ cây có múi nói chung, thời kỳ hoa rộ thường trùng vào thời điểm mưa kéo dài, nồm ẩm. Độ ẩm cao kết hợp mưa acid và nấm bệnh làm cho chùm hoa, quả non rụng nhanh, quả chậm lớn (mưa acid kéo dài có thể làm chết hạt phấn, giảm tỷ lệ thụ phấn).
Thời kỳ hoa rộ, hạt phấn chín nếu gặp điều kiện mưa ẩm hoặc nắng khô, độ ẩm thấp cũng ảnh ảnh hưởng đến tỷ lệ thụ phấn, đậu quả. Mưa ẩm tạo điều kiện nấm bệnh hại hoa, quả non. Thời điểm hoa nở rộ, cho dù có thụ phấn bổ sung nhưng hạt phấn nhanh khô, chết dẫn đến tỷ lệ đậu quả thấp. Do đó cần chăm sóc cây bưởi diễn cân đối dinh dưỡng, cây đủ nước qua đó làm tăng chất lượng hạt phấn, hoa to khoẻ.
Nguyên nhân thứ hai: Do sức sinh trưởng của cây yếu, bộ rễ bị thối, nghẹt sinh lý
Trên thực tế, ở mỗi vườn bưởi diễn thường có tỷ lệ cây bị thối rễ, nghẹt rễ, sức sinh trưởng yếu, hầu hết các lá công năng bị rụng, trơ cành mặc dù hoa rất sai nhưng không đậu. Khi bộ rễ yếu, phát triển kém thì khả năng hút nước và dinh dưỡng khoáng nuôi thân lá giảm sút dẫn đến hoa quả non bị rụng, khô hoa, quả teo cuống nhanh.
Nguyên nhân thứ ba: Do mất cân đối dinh dưỡng, thiếu dinh dưỡng trung lượng vi lượng
Thời kỳ hoa rộ, đậu quả non cây ăn quả có múi nói chung rất cần dinh dưỡng để nuôi quả non. Thiếu hoặc thừa (ngộ độc) đều gây nên tình trạng rụng quả non. Thời kỳ phân hoá mầm hoa, phát triển mầm hoa cây rất cần dinh dưỡng đa trung vi lượng cân đối, đặc biệt là Ca, Bo, Zn, Mg, Mn, Mo. Bưởi diễn đậu quả nhiều hay ít, ngoài vấn đề chăm sóc, bón phân, quản lý sâu bệnh hại tổng hợp nó còn liên quan đến điều kiện thời tiết (đặc biệt ở giai đoạn hoa rộ, thụ phấn – thụ tinh hình thành quả non). Điều kiện thời tiết như đã phân tích ở trên có thể ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến tỷ lệ đậu quả non trên cây ăn quả nói chung. Chẳng hạn thời kỳ hoa rộ, đậu quả non nhà vườn vẫn bổ sung canxi – bo nhưng không cải thiện được tỷ lệ đậu quả. Trong điều kiện mưa ẩm, thiếu ánh sáng thường sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến tỷ lệ đậu quả, giữ quả.
Trong nước mưa thường có hàm lượng acid nhất định(H+). Ngoài ra trong không khí có hơi ẩm hoặc độ ẩm không khí quá cao, axít cũng được hình thành một cách tự nhiên đó là sự kết hợp giữa hơi nước và khí CO2 tạo nên một loại axít yếu H2CO3.
(Khí) CO2 + H2O (hơi nước) = H2CO3 (H+)
Lượng axít trong nước mưa càng lớn khi nằm trong vùng có môi trường không khí ô nhiễm. Chính hàm lượng axít dù nhỏ này nhưng liên tục làm cho nhóm tế bào vỏ quả bị axít hóa (cháy quả non) từ đó quả không thể phát triển được (đứng quả, quả chậm lớn), sau một thời gian ngắn chúng cũng sẽ bị rụng.
Cây ăn quả nói chung hầu hết đều có tỷ lệ rụng quả non sau khi tắt hoa. Tuy nhiên cần phải kiểm soát chúng ở tỷ lệ nhất định. Đất thừa ẩm, cây mất cân đối dinh dưỡng, sinh trưởng quá mạnh(đặc biệt là lộc cành sinh dưỡng) cũng thường gây rụng quả non. Sau khi hình thành quả non, nhiều trường hợp quả non chậm lớn do nhiều nguyên nhân khác nhau, chỉ sau 1-2 ngày quả non cũng sẽ rụng. Thời kỳ hoa rộ - quả non bưởi diễn có thể bị côn trùng gây hại (nhện, bọ trĩ) làm cho cuống quả và quả non vàng nhanh dẫn đến rụng quả hàng loạt.
Chính vì những nguyên nhân trên, ngay từ thời điểm sau thu hoạch, thời kỳ phát triển mầm hoa nhà vườn cần bón phân cân đối, đúng nhu cầu dinh dưỡng cây, quản lý sâu bệnh hại chủ động, tưới đủ nước từ thời điểm cây phân hoá mầm hoa (độ ẩm đất duy trì 75-85%), đến thời kỳ quả non hình thành không để cây thiếu nước, thừa nước, duy trì độ ẩm vừa phải (độ ẩm đất 67 – 75%).
Phần 2: Quy trình chăm sóc bưởi diễn sau thu hoạch, giải pháp chống rụng quả non trên bưởi diễn (cây ăn quả có múi nói chung)
2.1 Chăm sóc bưởi diễn thời kỳ sau thu hoạch
Dọn vườn và cắt tỉa: Làm sạch cỏ dại xung quanh gốc, cắt tỉa tán thông thoáng, loại bỏ cành tăm cành vượt cành sâu bệnh kết hợp xới xáo nhẹ nhàng, phá váng đất xung quang gốc cây, tạo rãnh trước khi bón phân, tỷ lệ đứt chạm rễ phụ thuộc vào sức cây và điều kiện thời tiết từng năm.
Phân bón cho cây bưởi diễn sau thu hoạch: Mỗi cây bón 30-35kg phân hữu cơ hoai mục kết hợp 200-350g NPK 15-15-15 TE + 1-1,5 kg bột đậu tương nghiền(nếu có). Tuỳ sức cây, điều kiện thời tiết có thể bón thêm 500g phân lân. Hỗn hợp trên trộn đều với đất trước khi bón (lượng phân bón tùy tuổi cây và sản lượng quả vụ trước đó).
Phun chống nấm bệnh, sâu hại và côn trùng chích hút, phun rửa vườn: Dùng 80-100ml nano Đồng oxyclorua kết hợp 50-80ml nano Bạc Đồng Super pha 20 lít nước phun đều thân lá, phun kỹ 2 mặt lá, phun 1-2 lần, mỗi lần cách nhau 7 ngày. Ngoài ra nhà vườn cần phải kiểm soát nhện, bọ trĩ, rệp, rầy,...phun trước lúc phân hóa mầm hoa. Đảm bảo cây sạch Sâu Bệnh khi bước vào giai đoạn hoa chớm nở, nở rộ, đậu quả non. Giai đoạn phát triển mầm hoa, chùm hoa cần theo dõi tiếp và phun phòng trừ nếu có côn trùng chích hút gây hại hoa và quả non(rệp, rầy, nhện, bọ trĩ,...). Lưu ý đa số các nhóm hoạt chất trong thuốc trừ côn trùng chích hút là thuốc xông hơi nên rất dễ gây ngộ độc cho cây ăn quả thời điểm hoa rộ, đậu quả non. Nhiều trường hợp ghi nhận sau khi phun thuốc trừ sâu bệnh hóa học hoa và quả non thường bị rụng hàng loạt, khó kiểm soát.
2.2 Chăm sóc thời kỳ phân hóa mầm hoa, phát triển hoa
Giai đoạn này rất quan trọng, cần chăm sóc sao cho cây phân hoá hoa đều, hoa to khoẻ. Nhà vườn cần triển khai đồng thời công việc sau:
Tưới gốc chế phẩm nano khoáng Canxi.Kali hữu cơ
Công dụng: Thúc đẩy phân hoá mầm hoa đồng đều, giúp hoa to khoẻ, bổ sung hệ vi sinh có lợi, hệ vi sinh kháng nấm, chống thối rễ nghẹt rễ, phục hồi sức sinh trưởng cho cây, tăng cường sức cây, cải tạo đất, phân giải các chất khó tiêu chuyển thành dễ tiêu cho cây, tạo điều kiện thuận lợi cho bộ rễ hút nước và khoáng nuôi cây giai đoạn hoa quả non. Dùng 500ml nano khoáng canxi.kali hữu cơ pha 300 lít nước tưới ẩm gốc (tưới 1 lần).
Khi cây bắt đầu nhú mầm hoa: Dùng 40ml chế phẩm nano Canxi Super kết hợp 40-50ml Shellac Suger + 60-80ml nano Bạc Đồng pha 20 lít nước phun đều 2 mặt lá, phun 2lần, cách nhau 7 ngày/lần.
Thời điểm cây bắt đầu phân hoá mầm hoa có thể bổ sung thêm phân lân, bón mặt, rồi tưới nước giữ ẩm định kỳ (nếu thấy cần thiết – hoa phân hoá chưa đều).
2.3 Thời kỳ hoa rộ đậu quả non, chống rụng quả non
Thời kỳ hoa rộ đậu quả non cần chú ý điều kiện thời tiết bất lợi. Đối với bưởi diễn nên thụ phấn cho cây vào sáng sớm, những ngày nắng nóng, nhiệt cao, độ ẩm không khí thấp việc thụ phấn sẽ không đem lại hiệu quả cao. Điều kiện thuận lợi để bưởi diễn thụ phấn – thụ tinh hình thành quả non là: khí hậu mát, độ ẩm vừa phải, có gió nhẹ, nắng không gay gắt (đặc biệt vào buổi trưa), độ ẩm quá cao hoặc mưa ẩm thường làm hạt phấn chết nhanh, suy giảm sức sống dẫn đến tỷ lệ đậu quả thấp. Vì vậy tuỳ vào điều kiện thời tiết, nhà vườn phun theo các trường hợp sau:
Trường hợp 1: Hoa rộ đậu quả non nếu gặp mưa phùn ẩm kéo dài nên phun như sau: Dùng 50-60ml chế phẩm nano Canxi Super kết hợp 50ml Shellac Suger + 80ml nano Bạc Đồng + 50-60ml nano Đồng oxyclorua pha 20 lít phun đều 2 mặt lá, phun lúc đang có mưa phùn hoặc sau khi kết thúc mưa, trên tán lá vẫn còn nước mưa (không để khô mới phun, cần phun ngay lúc mưa hoặc lá còn dính nước mưa ẩm ướt). Nếu mưa kéo dài liên tục, cứ 2-3 ngày phun 1 lần (phun đến khi quả non của hoa 1 đậu ổn định, tỷ lệ cao, thông thường nếu thời tiết mưa ẩm kéo dài đúng vào thời điểm loạt hoa 1 nở rộ, đậu quả non cần phải phun liên tiếp 2-4 đợt (chống nấm bệnh gây thối nhũn hoa, chống teo cuống, chống mưa acid,...). Ưu điểm vượt trội của nano bạc đồng super, nano đồng oxyclorua là diệt nấm khuẩn gây bệnh thối nhũn hoa, cuống quả non mà không gây ngộ độc cây, có thể phun lúc hoa nở rộ, quả non mới hình thành. Sau khi quả đậu ổn định, không mưa cần giảm liều lượng phun (như trường hợp 2).
Trường hợp 2: Hoa rộ, đậu quả non không gặp mưa (điều kiện thời tiết thuận lợi)
Dùng 30ml chế phẩm nano Canxi Super kết hợp 30ml Shellac Suger + 60-80ml nano Bạc Đồng pha 20 lít phun đều 2 mặt lá, phun 2-3 lần, cách nhau 7 ngày/lần, phun cho đến khi quả non đậu ổn định, quả lớn đều (nên phun vào sáng sớm, khi tán lá còn đọng sương đêm).
2.4 Thời kỳ nuôi dưỡng quả, phát triển quả
Quá trình chăm sóc quả non giai đoạn đầu không nên để quả chậm lớn, nếu quả chậm lớn hầu hết sẽ rụng: Dùng 40ml nano Canxi Super + 30ml nano Silic + 10ml nano AKH pha 20 lít nước phun đều tán lá, 7-10 ngày/lần. Lưu ý thời kỳ quả non, phát triển quả cần duy trì độ ẩm đất vừa phải, không để cây thừa hoặc thiếu nước. Quả chậm lớn nên sử dụng chế phẩm nano AKH Super plus tưới gốc, thúc bộ rễ phát triển hấp thu dinh dưỡng nuôi quả non.
Phát triển quả, nuôi quả, phòng trừ sâu bệnh (khi quả đạt kích thước 5-10cm trở lên): Dùng 30-35ml nano AKH super plus + 30ml nano Canxi Super + 70ml nano Bạc Đồng pha 20 lít nước phun đều tán lá, định kỳ 15 ngày/lần. Chú ý giai đoạn này phòng trị nhện đỏ và côn trùng chích hút (tháng 3-5 DL).
Bón phân dưỡng quả: Khi quả chuẩn bị vào nước(tháng 4-5), mỗi cây nhà vườn bón 150-200g phân NPK 16-16-16 kết hợp tưới chế phẩm nano AKH Super plus (dùng 500ml nano AKH pha 250 lít nước tưới ẩm gốc). Tiếp tục dùng nano bạc đồng, nano đồng oxyclorua phòng trừ sâu bệnh hại, chống nám quả, tạo mã quả đẹp.
Hạn chế cháy nám vỏ quả bưởi: Cần kiểm soát nhện đỏ, nhện trắng gây hại vỏ quả từ tháng 3-5. Đồng thời từ tháng 5-7 phun định kỳ chế phẩm nano canxi kết hợp nano Silic SiO2 (hạn chế cháy nám vỏ quả bưởi do nhiệt độ cao, độ ẩm không khí thấp).
TRUNG TÂM PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP CÔNG NGHỆ CAO NANOTECH
Tư vấn kỹ thuật, ứng dụng công nghệ nano trong nông nghiệp:
ThS Phạm Công Khải - Hotline: 0976 804 678 * 0835 99 85 99
Email: nanobacsuper@gmail.com
