phamcongkhai1249@gmail.comDo sở thích, thú chơi và mục đích kinh doanh hiện nay hoa lan được nhiều người trồng và chơi rất phổ biến. Tuy nhiên các nhóm cây hoa lan thường bị nhiễm rất nhiều loại bệnh khác nhau do nấm (70%), vi khuẩn (20%) và virus gây ra (10%). Trong phạm vi bài viết này chúng tôi sẽ giới thiệu các nhóm bệnh gây hại phổ biến trên cây hoa lan đồng thời đưa ra các giải pháp phòng trị hiệu quả.
Tư vấn giải pháp ứng dụng công nghệ nano trong việc chăm sóc và quản lý dịch bệnh trên Hoa Lan
ThS Phạm Công Khải: 0976 804 678 - 01235 99 85 99
Phần một: Các nhóm bệnh phổ biến gây hại trên hoa lan
1.Bệnh đốm lá do nấm Cercospora sp. hại hoa lan (thối sũng lá)
Bệnh đốm lá do nấm Cercospora sp gây hại phổ biến trên các loài hoa lan. Bệnh phát sinh phát triển mạnh trong điều kiện độ ẩm cao, mưa kéo dài.
Triệu chứng ban đầu của bệnh đốm lá do nấm:
Trên lá xuất hiện những vết đốm màu xanh nhạt, sau một hai ngày những đốm này mới chuyển sang màu vàng. Mặt dưới lá xuất hiện những mảng đen có nhiều chấm nhỏ li ti. Bệnh phát triển mạnh làm cho lá cây hoa lan sẽ có 3-4 vết đốm vàng lớn, đường kính 1-3 cm. Sau khoảng một đến hai tuần thì xuất hiện nhiều vết đốm nâu đen trên toàn bộ diện tích lá. Bệnh nặng làm cho bộ lá bị thối rụng hoàn toàn.
Trong nhiều trường hợp chúng tôi thấy khi mới phát sinh vết bệnh thường xuất hiện các đốm chấm màu vàng nhạt ở cả trên và mặt dưới của lá, sau này vết chấm này sẽ lan rộng ra. Khi gặp mưa nhiều, độ ẩm cao các bào tử nấm sẽ bám dưới lá làm cho chúng có màu nâu hoặc đen và lây lan tiếp sang các cây khỏe nhờ gió, nước tưới.
2.Bệnh thối nhũn do vi khuẩn Erwinia sp.
Vi khuẩn xâm nhập vào cây qua những vết thương tạo nên vết thối ướt với mùi hôi khó chịu. Ban đầu vết thối nhỏ có màu vàng nâu, bệnh nặng vết thối lan nhanh trong lá và gây rụng lá. Thời tiết khí hậu nóng và ẩm giúp bệnh phát triển mạnh. Vi khuẩn dựa vào nước mưa và nước tưới văng ra để lây lan từ cây này sang cây khác. Bệnh thối nhũn do vi khuẩn thường tấn công vào mạch dẫn của cây, phá hủy mạch dẫn làm cho cây chết từ từm dùng kéo cắt ngang thân cây bị nhiễm khuẩn sẽ thấy dịch khuẩn màu nâu đen đến nâu sẫm chảy ra.
Lưu ý: Bệnh lây lan mạnh qua nước tưới, các vết cắt tỉa và các vết thương hở do chích hút của côn trùng.
3.Bệnh khô đầu lá - bệnh thán thư do nấm Colletotrichum sp.
Nấm tấn công ở chóp lá và làm cho lá bị khô từ trên xuống, có khi xuống tới 2/3 chiều dài lá . Khi bệnh nặng làm lá khô, dễ bị rách. Bệnh thường phát sinh trong điều kiện trời nóng, có mưa nắng thất thường, độ thông thoáng của giàn lan kém, tưới nước quá nhiều tạo cho chậu lan luôn ẩm ướt.
4.Bệnh đốm vòng do nấm gây hại trên cánh hoa
Bệnh đốm vòng do nấm Alternaria gây ra. Vết bệnh nhỏ, màu đen hơi lõm, hình tròn có vân đồng tâm. Bệnh gây hại chủ yếu trên hoa làm hoa kém màu sắc và mau tàn. Trên mô bệnh thường có lớp nấm màu đen, gặp điều kiện nóng ẩm kéo dài sẽ gây ảnh hưởng đến cả bộ lá.
5.Bệnh đốm nâu trên cánh hoa
Bệnh do nấm Curvularia eragotidis gây ra.
Vết bệnh ban đầu là một chấm nhỏ màu nâu, hơi lồi, về sau lan rộng thành đốm lớn màu nâu nhạt. Bệnh làm hoa mất giá trị kinh tế.
6.Bệnh thối đen ngọn hoa lan
Bệnh thối ngọn do nấm Phytopthora palmivora gây ra. Vết bệnh ban đầu là một điểm nhỏ, sũng nước, có màu nâu đen. Bệnh gây hại chủ yếu trên lá non, ngọn và chồi cây lan làm cho đỉnh bị thối nhũn lan dần xuống dưới làm lá và cuống lá bị thối, dễ rụng. Bệnh có thể gây thành dịch trong điều kiện ẩm độ cao với nhiệt độ khoảng 18-22oC.
7.Bệnh do vivus gây hại hoa lan
Bệnh do virus gây ra trên hoa lan thường xuất hiện ở 2 dạng sau: virus gây khảm lá và virus làm khằn cây.
7.1 Virus gây bệnh khảm lá trên hoa lan
Khi cây hoa lan bị nhiễm virus thường gây ra hiện tượng lá vàng thể khảm (ở cả lá và hoa). Trên các lá non có những vết sọc hay đốm màu xanh nhạt hoặc màu vàng xen kẽ với những vệt xanh đậm trên phiến lá (đây gọi là vàng lá thể khảm). Trên những cây bị nhiễm virus nặng, cây thường kém phát triển, bộ rễ còi cọc chậm phát triển.
Bệnh thường xuất hiện trong những vườn lan kém chăm sóc hoặc trên những cây lan bị tách chiết nhiều lần mà không khử trùng dụng cụ. Môi giới truyền bệnh virus khảm lá trên hoa lan là rầy rệp chích hút(đôi khi có cả ruồi vàng). Các vết chích hút của côn trùng sẽ tạo ra các vết thương hở, qua các vết thương hở này virus dễ dàng xâm nhiễm và lan truyền bệnh (tạo thành dịch bệnh khó kiểm soát).
7.2 Virus gây bệnh khằn cây hoa lan
Virus làm cho cây không phát triển bình thường, lá trở nên dày hơn, có màu xanh đậm, mặt lá gồ ghề, phiến lá cứng, lá trở nên giòn dễ gẫy nát.
Phần hai: Các giải pháp phòng trị bệnh cho cây hoa lan hiệu quả và kinh tế
Thực tế cho thấy bệnh trên hoa lan chủ yếu do nấm gây ra sau đó đến vi khuẩn gây hại, virus ít khi bị nhiễm bệnh nhưng không phải không có.
Thông thường khi bị nhiễm bệnh bà con thường sử dụng các loại thuốc trị nấm gốc đồng hoặc một số loại thuốc có tên như Ridomyl, Carbenzym, Score, Topsin M. Tuy nhiên các dạng thuốc hóa học này thường độc hại và hay bị kháng thuốc. Đặc biệt khi bị nhiễm khuẩn (bệnh thối nhũn) thì rất ít có loại thuốc đặc trị vi khuẩn. Tại Việt Nam thuốc trị nấm phổ biến hơn do đó khi hoa lan bị nhiễm cả nấm và khuẩn thì việc phòng trị bằng thuốc hóa học trở lên bất khả kháng.
Các giải pháp ứng dụng công nghệ nano trong việc phòng và trị bệnh tổng hợp do nấm khuẩn và virus gây hại hoa lan hiệu quả
Giải pháp thứ nhất: Bổ sung cân đối và đầy đủ các nguyên tố dinh dưỡng trung – vi lượng qua lá (Ca - Mg – Zn – Mo – Bo và Silic). Chú ý lựa chọn các dòng phân bón dinh dưỡng cao cấp, dễ hấp thu, không gây ngộ độc cho cây và hoa. Loại chế phẩm chuyên dùng phun cho cây hoa lan là NANO AKH SUPER PLUS. Chế phẩm có chứa đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết hấp thu qua lá đặc biệt chế phẩm nano AKH SUPER plus có chứa nano Silic siêu hoạt tính. Nano Silic giúp cây phát triển ổn định, cứng cáp, hạn chế sâu bệnh và chích hút của côn trùng gây hại. Các thực nghiệm cho thấy nano silic giúp kháng nấm gây bệnh, tăng sức đề kháng và sức bền của cây.
Giải pháp thứ hai: Sử dụng chế phẩm nano bạc đồng plus và nano đồng oxyclorua đặc trị nấm khuẩn gây bệnh đồng thời thường xuyên cắt tỉa và bố trí mật độ thông thoáng phù hợp, điều tiết ánh sáng thích hợp với từng thời kỳ phát triển của cây hoa lan.
Quy trình sử dụng chế phẩm nano bạc đồng plus và nano đồng oxyclorua chuyên dùng phòng trị bệnh cho cây hoa lan:
Phòng bệnh: Dùng 30-50ml chế phẩm nano bạc đồng plus kết hợp với 30-50ml nano đồng oxyclorua pha với bình 10-15 lít nước phun đều một lượt lên thân lá, định kỳ phun 7 -10 ngày/lần. Vào mùa mưa, độ ẩm cao có thể phun 5-7 ngày/lần (đạt hiệu quả diệt nấm khuẩn tối ưu).
Trị bệnh: Khi thấy hoa lan có triệu chứng bệnh do nấm, khuẩn gây ra chúng ta dùng 60-80ml chế phẩm nano bạc đồng plus kết hợp với 60-80ml nano đồng oxyclorua pha với bình 10 lít nước phun đều một lượt lên thân lá, định kỳ phun 5-7 ngày/lần. Phun 2-4 lần liên tiếp các triệu chứng bệnh trên cây hoa lan sẽ hết (tỷ lệ khỏi bệnh và phục hồi cây lên tới 80-90% trong thời gian 2-4 tuần sử dụng liên tiếp các chế phẩm nano trị bệnh).
Lưu ý chung: Chủ động thực hiện các biện pháp phòng bệnh kết hợp sử dụng chế phẩm nano bạc đồng plus, nano đồng oxyclorua để đạt hiểu quả tối ưu, tiết kiệm chi phí.
CÔNG DỤNG CỦA CHẾ PHẨM
NANO ĐỒNG OXYCLORUA VÀ NANO BẠC ĐỒNG PLUS
Nano bạc đồng super diệt nấm khuẩn mạnh, an toàn khi sử dụng
Chế phẩm nano đồng oxyclorua và nano bạc đồng plus có khả năng tiêu diệt nấm, vi khuẩn và virus gây bệnh trên cây trồng, trên đất canh tác. Sự kết hợp giữa nano bạc đồng plus và nano đồng oxyclorua tạo nên khả năng phòng và trị bệnh toàn diện và hiệu quả do chúng có phổ diệt nấm khuẩn gây bệnh trên các nhóm cây trồng là rất rộng tức là có thể phòng trị được nhiều loại bệnh khác nhau trên các nhóm đối tượng cây trồng như:
Phòng và trị bệnh trên cây có múi: Bệnh ghẻ sẹo, bệnh loét cam, bệnh Greening, bệnh vàng lá thối rễ, bệnh gỉ sắt mắt cua và bệnh xì gôm chảy nhựa mủ gốc thân.
Phòng và đặc trị bệnh trên cây thanh long: Bệnh đốm trắng thanh long (nấm tắc kè), bệnh thối cành do nấm, bệnh thán thư,...
Phòng và đặc trị bệnh trên cây chanh dây: Bệnh đốm dầu (bã trầu), đốm xám do nấm, bệnh virus phấn trắng,..
Phòng và đặc trị bệnh trên cây hoa lan, hoa cúc: Đốm lá do nấm vi khuẩn, bệnh thối nhũn thân, bệnh đốm dọc vi khuẩn hoa cúc, bệnh khảm lá virus trên hoa lan..
Phòng và đặc trị bệnh trên cây tiêu, cao su và cà phê: Bệnh chết nhanh chết chậm do nấm, bệnh tiêu điên, bệnh gỉ sắt, nấm hồng trên cà phê - cao su...
Và một số nhóm bệnh phổ biến khác như bệnh đốm lá, bệnh héo xanh vi khuẩn, bệnh lở cổ rễ, bệnh thán thư, bệnh sương mai, bệnh gỉ sắt, bệnh nấm phấn trắng trên họ bầu bí, bệnh đốm vòng đu đủ và cải bắp, bệnh đạo ôn - bệnh khô vằn trên lúa ngô, bệnh khảm lá xoăn ngọn do virus...
+ Chế phẩm nano bạc đồng plus, nano đồng oxyclorua thể hiện khả năng diệt nấm khuẩn mạnh-vượt trội và chủ động hơn so với các thuốc BVTV truyền thống. Các hạt nano bạc đồng và nano đồng oxyclorua có khả năng “nắm bắt” các tế bào vi khuẩn bằng lực hút tĩnh điện. Hạt nano bạc đồng có khả năng sinh ra các ion Cu và ion Bạc mang điện tích dương, trong khi đó các tế bào vi khuẩn và nấm mang điện tích âm. Do vậy khi chúng ở khoảng cách đủ gần các các hạt nano bạc đồng sẽ giải phóng ra các ion dương mang điện tích dương và chúng dễ dàng bám hút lên các tế bào vi khuẩn, nấm bằng lực hút tĩnh điện và tiêu diệt chúng trong thời gian ngắn. Như vậy rõ ràng các hạt nano bạc đồng, nano đồng oxyclorua có khả năng chủ động tiêu diệt vi khuẩn và nấm theo cơ chế đặc thù mà các thuốc bảo vệ thực vật truyền thống không có được điều này.
+ Nano Đồng oxyclorua, nano bạc đồng plus không độc hại, không bị bay hơi, khi sử dụng không có mùi sốc khó chịu như các loại thuốc BVTV hóa học độc hại, không gây tồn lưu các chất hóa học trên rau, củ, quả sau thu hoạch. Do đó khi sử dụng không cần bảo hộ lao động, không phải cách ly. Khi sử dụng phun/tưới cho cây trồng (kể cả trong trường hợp quá liều lượng) không gây ngộ độc cho bộ rễ, thân, lá của cây trồng và đất canh tác.
Ngoài ra khi ứng dụng công nghệ nano trong quản lý dịch bệnh trên cây trồng các nhà khoa học còn thấy rằng các hạt Nano bạc đồng, Nano đồng oxyclorua diệt nấm và vi khuẩn theo một cơ chế đặc thù riêng mà không ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của cây trồng (không có tác dụng phụ). Nano bạc đồng plus, nano đồng oxyclorua không gây ra hiện tượng kháng thuốc nên có thể sử dụng thường xuyên qua nhiều mùa vụ mà không cần phải luân phiên thay đổi các thuốc BVTV khác. Các đặc điểm trên của nano bạc đồng và nano đồng oxyclorua được xem là vượt trội so với các thuốc BVTV truyền thống (vừa không độc hại, vừa không kháng thuốc lại an toàn khi sử dụng, không gây tồn dư hóa chất độc hại trên nông sản sau thu hoạch). Chính vì vậy mà trong vài năm trở lại đây các vườn Hoa Lan hầu hết đều sử dụng các chế phẩm nano thay thế cho các thuốc hóa học truyền thống do chúng khi phun không độc hại, có thể phun trong nhà (không có mùi sốc độc hại).
+ Hiệu quả diệt nấm, vi khuẩn và virus toàn diện và tối ưu, giảm thiểu rủi ro trong điều kiện thời tiết bất lợi (mưa nhiều): Nano đồng oxyclorua, nano bạc đồng plus có kích thước vô cùng nhỏ nên chúng có khả năng bám trên kẽ lá, bám trên các mô bệnh trên quả qua đó tiêu diệt rất tốt nấm khuẩn gây bệnh (tiêu diệt nguồn bệnh chỉ trong thời gian ngắn, giảm thiểu rủi ro trong điều kiện thời tiết bất lợi, do sau khi phun 3-6 tiếng nano bạc đồng plus và nano đồng oxyclorua đã có khả năng tiêu diệt hoàn toàn nấm khuẩn gây bệnh).
+ Ngoài khả năng diệt nấm khuẩn gây bệnh hại cây trồng thì nano bạc đồng plus còn có tác dụng làm tăng cường khả năng hấp thụ ánh sáng cho bộ lá qua đó làm tăng hiệu suất quang hợp của cây trồng, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị nông sản. Quang hợp là quá trình chuyển hóa năng lượng “mặt trời” thành năng lượng hóa học “dự trữ” cần thiết cho tất cả sinh vật trên trái đất. Khi cường độ ánh sáng yếu, khả năng hấp thụ ánh sáng vào lá kém do đó hiệu suất quang hợp bị giảm sút. Nano Bạc đồng làm tăng khả năng hấp thụ ánh sáng qua lá do đó tăng cường hiệu suất quang hợp.
Như vậy có thể nói nano bạc đồng plus và nano đồng oxclorua đều có khả năng phòng và đặc trị bệnh do nấm, vi khuẩn và virus gây bệnh hại cây trồng. Tuy nhiên tại sao nên sử dụng kết hợp 2 loại nano Bạc đồng và nano Đồng oxyclorua trong việc phòng và đặc trị nấm khuẩn gây bệnh ???
Lý do thứ nhất: Khi sử dụng kết hợp nano đồng oxyclorua và nano bạc đồng sẽ mang lại hiệu quả diệt nấm, vi khuẩn toàn diện, thời gian cần để diệt nấm khuẩn được rút ngắn (sẽ ít gặp rủi ro khi gặp điều kiện thời tiết bất lợi), hiệu suất nắm bắt và diệt nấm, vi khuẩn của các hạt nano tốt hơn rất nhiều so với sử dụng đơn lẻ đồng thời tiết kiệm chi phí sử dụng nano bạc đồng tới 20-30%. Có được điều này là do Nano đồng oxyclorua trong môi trường tự nhiên có khả năng sinh ra Oxy nguyên tử và Clo nguyên tử siêu hoạt tính. Oxy nguyên tử và Clo nguyên tử có tính oxy hóa cực mạnh chúng sẽ làm tổn thương bề mặt ngoài bào tử nấm, tổn thương cấu trúc màng tế bào vi khuẩn và phá vỡ thành tế bào qua đó tạo điều kiện thuận lợi nhất để các hạt nano bạc - đồng xâm nhập và xuyên qua màng vào bên trong cấu trúc của tế bào vi khuẩn. Khi xâm nhập vào nội bào các hạt nano bạc - đồng ức chế quá trình nhân đôi của ADN( hoặc ARN của virus), vô hiệu hóa các enzym quan trọng và làm cho vi khuẩn(hoặc virus) không tạo ra được năng lượng duy trì sức sống. Vì thế mà vi khuẩn, nấm, virus sẽ bị tiêu diệt trong thời gian ngắn, không cho chúng có cơ hội phát triển thành dịch bệnh gây hại cây trồng trên diện rộng. Do vậy có thể nói sự kết hợp giữa nano bạc đồng plus và nano đồng oxyclorua sẽ tạo ra tính "cộng hưởng" vô cùng lớn, tạo nên sức mạnh diệt nấm khuẩn gây bệnh sâu - rộng và triệt để hơn. Ngoài ra khi sử dụng kết hợp nano bạc đồng plus kết hợp với nano đồng oxyclorua sẽ tiêu diệt được đồng thời bệnh do cả nấm và vi khuẩn gây hại. Vì trên thực tế triệu chứng bệnh của cây có thể do cả nấm và vi khuẩn phát triển đồng thời hoặc xen kẽ nhau, chúng tương tác hỗ trợ nhau và gây bệnh trên cây trồng ở mức độ nguy hiểm và khó kiểm soát hơn. Có thể dẫn chứng ví dụ một số trường hợp như:
Trên cây có múi (cam, bưởi, chanh) nhiều trường hợp chúng ta phát hiện thấy trong cùng một thời điểm xuất hiện cả triệu chứng của bệnh ghẻ sẹo trên lá, quả do nấm Elsinoe fawcetti gây ra đồng thời bệnh loét cam do vi khuẩn Xanthomonas Citri gây ra cũng phát triển mạnh mẽ khiến cho việc trị bệnh của bà con gặp rất nhiều khó khăn. Trên cây rau hoa màu (cà chua, ớt, bắp cải, súp lơ, họ bầu bí,..) thời kỳ cây con thường bị nhiễm bệnh vàng lá thối rễ, lở cổ rễ (bệnh chết rạp cây con) do nấm Fusarium sp.; nấm Rhizoctonia solani; nấm Phytophothora sp (nhiễm đồng thời nhiều loại nấm gây bệnh khác nhau). Trên cây chanh dây, trong cùng một thời điểm có thể nhiễm 2 -3 nhóm bệnh khác nhau như đốm dầu (bệnh bã trầu), bệnh quăn lá khảm lá do virus (còn gọi là phấn trắng quả), bệnh đốm xám do nấm...
Như vậy trong điều kiện tự nhiên ngoài đồng ruộng khả năng phát sinh, phát triển của nấm, vi khuẩn gây bệnh diễn biến rất phức tạp. Cùng một thời điểm cây trồng có thể bị tấn công bởi nhiều nhóm vi sinh vật đơn bào gây bệnh. Trong khi đó hiện nay bà con chỉ biết làm theo kinh nghiệm, khi cây trồng bị bệnh đa số bà con nông dân chưa biết phân biệt bệnh do nấm hay vi khuẩn do đó dẫn đến lựa chọn sai thuốc (thường lựa chọn thuốc trị nấm để phun cho cây trong khi cây bị bệnh do vi khuẩn), các thuốc trị vi khuẩn trên thị trường hiện nay cũng kém hiệu quả do thường bị quen thuốc(nhờn thuốc) hoặc số lượng không nhiều để bà con lựa chọn. Do vậy giải pháp toàn diện và hiệu quả nhất đó là kết hợp giữa 2 loại nano bạc đồng và nano đồng oxyclorua phun qua lá kết hợp với tưới gốc định kỳ theo các thời kỳ sinh trưởng và phát triển của cây trồng (tiêu diệt đồng thời cả nấm và vi khuẩn gây bệnh, ức chế kìm hãm quá trình phát triển của virus gây bệnh).
Lý do thứ hai: Phổ diệt nấm, vi khuẩn, virus gây bệnh hại cây trồng của nano bạc đồng và nano đồng oxyclorua là khác nhau (không trùng nhau) cho nên khi sử dụng kết hợp chúng sẽ tạo nên HIỆU QUẢ phòng trị nấm khuẩn gây bệnh với phổ rộng hơn rất nhiều (tính cộng hưởng mạnh). Điều này có nghĩa là khi sử dụng kết hợp nano bạc đồng và nano đồng oxyclorua (tỷ lệ 2/1 hoặc 1/1) sẽ phòng và đặc trị được hầu hết các nhóm bệnh do nấm, vi khuẩn gây bệnh trên nhiều nhóm cây trồng khác nhau như: Cây lương thực, cây rau hoa màu, cây ăn quả, cây công nghiệp…
Trong nhiều trường hợp, xét trên một số bệnh do virus gây ra thì sự kết hợp giữa nano bạc đồng và nano đồng oxyclorua mang lại hiệu quả phòng và trị bệnh do virus gây ra rất hiệu quả do chúng có khả năng ức chế sự nhân lên của ARN virus(chẳng hạn bệnh virus khảm lá, xoăn ngọn).
Như vậy có thể nói khi sử dụng nano bạc đồng plus, nano đồng oxyclorua mang lại hiệu quả phòng và đặc trị nấm, vi khuẩn và virus gây bệnh trên cây trồng một cách toàn diện, phổ diệt nấm khuẩn rộng hơn, hiệu quả nhanh và tác dụng mạnh, giảm chi phí công chăm sóc và nâng cao chất lượng nông sản sau thu hoạch, tạo ra dòng nông sản sạch an toàn cho người tiêu dùng.
Để tránh mua phải sản phẩm nano kém chất lượng bà con vui lòng tham khảo bài viết sau (Click vào đường link dưới):
(Khi sao chép tài liệu trên cần dẫn nguồn cụ thể hoặc xin phép tác giả)
TRUNG TÂM PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP CÔNG NGHỆ CAO NANOTECH
Tư vấn kỹ thuật, ứng dụng công nghệ nano trong nông nghiệp:
ThS Phạm Công Khải - Hotline: 0976 804 678 * 01235 99 85 99
Email: nanobacsuper@gmail.com
