Phần 1: Bệnh hại phổ biến trên cây sâm Ngọc Linh

Sâm Ngọc Linh thường bị nấm gây hại phổ biến (90-95%), bệnh do vi khuẩn rất ít (3-5%). Nấm bệnh thường phát sinh phát triển mạnh trong điều kiện nóng ẩm. Bệnh hại sâm Ngọc Linh có tính chất mùa vụ, tuỳ điều kiện chăm sóc và điều kiện thời tiết mà tỷ lệ bệnh, triệu chứng bệnh có diễn tiến phức tạp khác nhau. Đặc trưng cơ bản của nấm bệnh hại cây sâm Ngọc Linh là phát sinh phát triển mạnh từ tháng 2 đến tháng 5 hàng năm, trong điều kiện nóng ẩm, sương mù, bệnh phát triển và lây lan mạnh nếu không có biện pháp kỹ thuật can thiệp kịp thời. Đa số nấm hại sâm Ngọc Linh thuộc dòng hoại sinh, phát triển lây lan cực nhanh gây ra các bệnh trên thân, lá, hoa, củ, hệ rễ hút. Do đó quá trình trồng và chăm sóc cây sâm Ngọc Linh cần có các giải pháp phòng bệnh tổng hợp một cách chủ động, không để bệnh lây lan thành dịch, khó kiểm soát.

Qua quá trình theo dõi và thực nghiệm giai đoạn 2015-2022 (tại Lai Châu, Điện Biên, Quảng Nam, Kon Tum). Chúng tôi đã nghiên cứu đặc điểm phát sinh phát triển của nhiều nhóm bệnh hại sâm Ngọc Linh. Sau đây Trung tâm nghiên cứu và phát triển nông nghiệp công nghệ cao Nanotech thống kê các nhóm bệnh hại phổ biến trên cây sâm Ngọc Linh, đồng thời hướng dẫn các giải pháp phòng trị bệnh tổng hợp hiệu quả trên cây sâm Ngọc Linh.

Các nhóm bệnh hại phổ biến trên cây sâm Ngọc Linh: bệnh thán thư, rỉ sắt, bệnh đốm vòng(đốm lá), bệnh cháy chóp lá gây rụng lá hàng loạt, bệnh lở cổ rễ thối rễ, bệnh thối củ sâm,..

Một số hình ảnh triệu chứng bệnh trên cây sâm Ngọc Linh(bệnh hại phổ biến):

Bệnh khô cháy chóp lá do nấm (lây lan mạnh trong điều kiện nóng ẩm, bệnh gây rụng lá hàng loạt, khó kiểm soát)

 

Phần 2: Giải pháp phòng bệnh toàn diện trên cây sâm Ngọc Linh

2.1 Xử lý đất tổng thể trước khi trồng (ứng dụng công nghệ nano sinh học)

Giai đoạn 1: Tiêu diệt nguồn bệnh trong đất (nấm, vi khuẩn gây bệnh)

Dùng 500ml nano Bạc Đồng Super kết hợp 500ml nano Đồng oxyclorua cộng thêm 500-800ml nano Bạc Đồng PAV pha 150-200 lít nước tưới ẩm đất. Tưới 1-2 lần, cách nhau 7-10 ngày/lần (hỗn hợp dung dịch nano cần được tưới ẩm đều đất mặt luống và ngấm xuống tầng đất 10-15cm).

Giai đoạn 2: Cân bằng và ổn định pH đất, bổ sung khoáng nano, tạo điều kiện thuận lợi cho bộ rễ cây sâm phát triển khoẻ mạnh, hạn chế tình trạng thừa/thiếu dinh dưỡng, nâng cao tỷ lệ sống cho cây sâm Ngọc Linh

Dùng 500ml nano AKH Super plus kết hợp 500ml nano Canxi super pha với 300-400 lít nước tưới ẩm đất, sau đó để 7-10 ngày chuyển sang giai đoạn 3. Có thể bổ sung thêm nano khoáng Ca-Kali (500ml pha 300 lít nước).

Giai đoạn 3: Bổ sung hệ vi sinh có lợi(10 chủng), tăng hàm lượng mùn, chống thối rễ lở cổ rễ và nghẹt rễ sinh lý, ức chế và tiêu diệt nấm bệnh và tuyến trùng giúp cây sâm phát triển ổn định, kháng bệnh tốt, chống ngộ độc cây.

Liều sử dụng như sau: Dùng 5-6 lít chế phẩm Biotech Pro kết hợp với 500ml chế phẩm nano canxi super pha với 200 lít nước tưới ẩm đất (tưới đều cho 150-200m² đất trồng sâm Ngọc Linh).

Giai đoạn 4: Trước khi trồng sâm Ngọc Linh 10-15 ngày, dùng 500g hệ vi sinh kháng nấm pha với 80-100 lít nước, tưới ẩm đều cho 200-300m² đất trồng sâm Ngọc Linh.

Xử lý đất qua 4 giai đoạn trên giúp tiêu diệt hầu hết nguồn nấm bệnh hại cây sâm Ngọc Linh, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho cây sâm sinh trưởng phát triển khoẻ mạnh.

2.2 Quy trình phòng bệnh tổng hợp và toàn diện cho cây sâm Ngọc Linh giai đoạn sau trồng

Sau khi trồng cần triển khai phun tưới bộ chế phẩm nano định kỳ cho cây sâm Ngọc Linh. Cụ thể như sau:

Công thức phun phòng bệnh 1(CT1): Dùng 50-60ml chế phẩm nano Bạc Đồng Super kết hợp 30-50ml nano Đồng oxyclorua cộng thêm 60-80ml nano Bạc Đồng Plus pha với 20 lít nước phun ướt đẫm, phun kỹ thân lá, gốc rễ, định kỳ 7 ngày/lần.

Khuyến cáo kỹ thuật: Đối với cây sâm non, sâm tuổi nhỏ, sâm mới phát triển mầm sinh dưỡng sau khi phun tưới công thức 1 được 2-3 lần liên tiếp, 5-7 ngày/lần thì chuyển sang tưới/phun Hệ vi sinh kháng nấm kết hợp chế phẩm Biotech Pro (xem hướng dẫn sử dụng chế phẩm Biotech Pro và Hệ vi sinh kháng nấm ở phần sau). Công thức 1 sử dụng cho cây sâm non (tuổi nhỏ), hoặc cây sâm có bộ lá đang trong thời kỳ lá non, mầm non. Tuy nhiên cần tăng liều lượng sử dụng khi tuổi cây tăng dần. Trường hợp sử dụng công thức 1 không đáp ứng được hiệu quả phòng bệnh nên chuyển sang công thức thức 2 hoặc 3 dưới đây.

Công thức phun phòng bệnh 2(CT2): Dùng 50-70ml chế phẩm nano Bạc Đồng Super kết hợp 50-70ml chế phẩm nano Đồng oxyclorua cộng thêm 40-60ml nano Bạc Đồng PAV pha với 20 lít nước phun ướt đẫm, phun kỹ thân lá, hai mặt lá, kết hợp phun tưới ẩm gốc, định kỳ 7 ngày/lần.

Công thức phun phòng bệnh 3(CT3): Dùng 60-70ml chế phẩm nano Bạc Đồng Super kết hợp 60-70ml nano Đồng oxyclorua cộng thêm 60-80ml nano Bạc Đồng Plus pha với 20 lít nước phun ướt đẫm, phun kỹ thân lá, hai mặt lá, kết hợp phun tưới ẩm gốc, định kỳ 7 ngày/lần.

Lưu ý:

+ Phun ướt đẫm toàn bộ thân lá gốc, định kỳ 7 ngày/lần, đặc biệt vào các thời điểm cây dễ nhiễm bệnh. Trong điều kiện độ ẩm và nhiệt độ cao, cây dễ mẫn cảm bệnh có thể tăng 10-15% liều lượng sử dụng so với khuyến cáo trên (Bảng 1).

+ Sử dụng công thức 2 và 3 khi công thức 1 không đáp ứng hoặc hiệu quả phòng bệnh thấp. Khi mới sử dụng nên dùng liều thấp sau đó tăng dần liều lượng ở các lần phun tiếp theo. Phun tưới vào sáng sớm hoặc chiều mát, không phun tưới thời điểm nắng nóng, nhiệt cao. Công thức 2 có tác dụng diệt nấm khuẩn mạnh, phòng bệnh toàn diện (hiệu lực mạnh nhất trong 3 công thức). Công thức 2 và 3 thường được sử dụng đối với cây sâm tuổi lớn, cây sâm có bộ lá phát triển thành thục, đã qua giai đoạn lá non, hoặc dùng trong thời kỳ ngủ đông, trong các thời điểm cây sâm Ngọc Linh có nguy cơ cao nhiễm bệnh thối rễ, lở cổ rễ, thối củ. Khi sử dụng công thức 2, nếu bị co xoăn lá nên giảm liều lượng chế phẩm nano Bạc Đồng PAV ở các lần phun tưới kế tiếp.

Tưới gốc phòng bệnh định kỳ cho cây sâm Ngọc Linh:

Tưới gốc phòng bệnh cho cây sâm Ngọc Linh (CT4): Dùng 80ml nano Bạc Đồng Plus kết hợp 70-80ml nano Bạc Đồng Super cộng thêm 70-80ml nano Đồng Oxyclorua pha với 20 lít nước tưới ẩm gốc, tưới định kỳ 10-15-20 ngày/lần (tuỳ điều kiện thời tiết, thời điểm cây mẫn cảm bệnh tưới định kỳ 7-10 ngày một lần). Công thức 4 được sử dụng cho cây sâm non, sâm tuổi nhỏ. Tuy nhiên quá trình sử dụng, nếu công thức 4 không đáp ứng được yêu cầu phòng bệnh (hiệu quả phòng bệnh thấp) thì chuyển sang sử dụng công thức 5.

Tưới gốc phòng bệnh cho cây sâm Ngọc Linh (CT5): Dùng 70-80ml nano Bạc Đồng PAV kết hợp 70-80ml nano Đồng oxyclorua cộng thêm 70-80ml nano Bạc Đồng Super pha với 20 lít nước tưới ẩm gốc, tưới định kỳ 10-15-20  ngày/lần (tuỳ điều kiện thời tiết, thời điểm cây dễ nhiễm bệnh nên tưới 7-10 ngày/lần).

Lưu ý khi pha liều cao tưới gốc (CT4-CT5), không nên để dung dịch bám dính vào lá, đặc biệt lá non, lá chưa thành thục.

Tưới Phun định kỳ để phòng bệnh chủ động (CT1-CT2-CT3-CT4-CT5), tuy nhiên cần lưu ý không tưới thừa ẩm, có thể gây thối củ và tăng nguy cơ nhiễm bệnh.

Ngoài phun/tưới các công thức (1-2-3)-(4-5) như hướng dẫn trên, nhà vườn cần tưới/phun định kỳ chế phẩm Biotech Pro và Hệ vi sinh kháng nấm mỗi tháng 1 lần.

+ Cách sử dụng Biotech Pro: Dùng 1 lít chế phẩm Biotech Pro pha lượng nước vừa đủ tưới ẩm đều cho 30-40m² đất trồng sâm Ngọc Linh, định kỳ 20-30 ngày/lần.

+ Cách sử dụng Hệ vi sinh kháng nấm: Dùng 500g chế phẩm hệ vi sinh kháng nấm hòa 2-4 lít nước sạch, ngâm khoảng 1-3 giờ (bóp kỹ cho ra hết bào tử), lọc cặn rồi pha thêm 50-70 lít nước sạch phun cho 100-150m² đất trồng sâm Ngọc Linh. Khi phun Hệ vi sinh kháng nấm nên phun dạng sương mù, phun ướt toàn bộ thân lá gốc và đất trồng. Phần cặn còn lại có thể tận dụng hòa với nước rồi bón gốc cây.

Thời kỳ cây sâm Ngọc Linh nở hoa, đậu trái non có thể phun trực tiếp vào chùm hoa, quả non (các chủng vi sinh trong chế phẩm có tác dụng ức chế, tiêu diệt nấm vi khuẩn gây bệnh trên cây sâm, chống thối hoa, khô hoa, chống rụng trái non).

Có thể dùng chung đồng thời chế phẩm Biotech Pro với nano Canxi Super, nano AKH, nano Silic SiO₂. Không dùng chung chế phẩm Biotech Pro và Hệ vi sinh kháng nấm với Bộ chế phẩm nano Bạc Đồng Plus/Super/PAV, nano đồng oxyclorua (cách 3-5 ngày).

Như vậy để phòng bệnh tổng hợp cho cây sâm Ngọc Linh cần:

+ Xử lý đất trước khi trồng.

+ Phun thân lá gốc (CT1-CT2-CT3, lựa chọn sao cho phù hợp).

+ Tưới gốc định kỳ (CT4-CT5).

+ Tưới ẩm chế phẩm Biotech Pro và hệ vi sinh kháng nấm mỗi tháng 1 lần, thời kỳ cây bị bệnh nên tưới tháng 2 lần.

Phần 3: Giải pháp trị bệnh cho cây sâm Ngọc Linh

Quy trình trị bệnh cho cây sâm Ngọc Linh ứng dụng công nghệ nano

Phân loại riêng các cây bị bệnh (tuỳ mức độ nặng/nhẹ, nếu cần thiết có thể chuyển cây bị bệnh nặng ra khỏi khu vực trồng đại trà), sau đó áp dụng chế độ chăm sóc phun tưới riêng biệt, với các cây không bị bệnh triển khai quy trình phun/tưới phòng bệnh như phần 2 đã hướng dẫn ở trên.

3.1 Quy trình trị bệnh đối với cây sâm bị bệnh trên thân, rễ và củ

Đối với cây sâm có triệu chứng bệnh trên thân, rễ, củ (bệnh nấm thân, thối thân, đen thân, thối rễ, thối củ) cần áp dụng quy trình sau: Dùng 80-100ml chế phẩm nano Bạc Đồng Super kết hợp 80-120ml nano Đồng Oxyclorua cộng thêm 80-120ml nano Bạc Đồng PAV pha với 20 lít nước phun tưới ướt đẫm toàn bộ thân, lá, gốc. Sau khi phun xong, để tránh bộ lá bị xoăn do thừa nano Bạc Đồng PAV ta dùng NƯỚC phun rửa lá ngay sau đó. Hoặc khi sử dụng chỉ cần phun/tưới vào thân, gốc, rễ không để dung dịch dính vào lá. Phun tưới định kỳ 7 ngày/lần cho đến khi khỏi bệnh. Thời kỳ cây bị bệnh, liều sử dụng phun thân lá mỗi loại sử dụng 60-70ml (tưới gốc dùng gấp đôi liều phun thân lá).

3.2 Quy trình xử lý cây sâm Ngọc Linh bị thối củ

Bước 1: Dùng dung dịch nano Bạc Đồng PAV pha loãng (100ml pha 3-5 lít nước) rửa sạch củ sâm và loại bỏ phần củ bị thối (cắt phần củ bị thối).

Bước 2: Dùng 100-120ml nano Bạc Đồng PAV pha với 2-3 lít nước ngâm củ sâm bị thối trong thời gian 60 phút. Sau đó tiếp tục dùng 100-120ml nano Đồng oxyclorua pha 2-3 lít nước ngâm củ sâm bị thối lần 2 trong 60 phút nữa. Kết thúc quá trình ngâm, để khô củ sâm trước khi bôi vết cắt. Sử dụng dạng đậm đặc (không pha loãng) chế phẩm nano Đồng Oxyclorua hoặc nano Bạc Đồng PAV để bôi vết cắt củ sâm bị thối (giúp nhanh liền sẹo, chống xâm nhiễm nấm bệnh qua vết cắt).

Bước 3: Chăm sóc sâm Ngọc Linh sau trồng

Sau khi trồng, tiếp tục dùng 80-100ml nano Bạc Đồng Super kết hợp 80-100ml nano Đồng Oxyclorua cộng thêm 80-100ml nano Bạc Đồng PAV pha với 20 lít nước tưới ẩm, định kỳ 7 ngày tưới 1 lần (tưới từ 2-4 lần liên tiếp).

Ngoài ra dùng nano AKH Super Plus, nano Silic SiO2, nano Canxi Super tưới ẩm xen kẽ thúc bộ rễ phục hồi và phát triển, duy trì sức sinh trưởng của cây (liều lượng như phần 2 hướng dẫn). Ở các giai đoạn sau đó, sử dụng chế phẩm Biotech Pro và Hệ vi sinh kháng nấm tưới luân phiên, cách nhau 10-15 ngày.

3.3 Quy trình trị bệnh thán thư, gỉ sắt, đốm mắt cua trên cây sâm Ngọc Linh

+ Phân loại những cây bị bệnh nặng và có chế độ chăm sóc riêng. Nếu thấy cần thiết có thể gom những cây bị bệnh vào một khu vực để chăm sóc riêng biệt.

+ Dùng 80ml chế phẩm nano Bạc Đồng Super kết hợp 80ml nano Đồng Oxyclorua cộng thêm 80ml nano Bạc Đồng PAV pha với 20 lít nước phun tưới ướt đẫm toàn bộ thân, lá, gốc (vừa phun vừa tưới ẩm gốc). Định kỳ 7 ngày/lần cho đến khi cây khỏi bệnh, phun 3-5 lần nếu cây không khỏi bệnh nên cắt bỏ toàn bộ thân lá và áp dụng quy trình chăm sóc phòng bệnh định kỳ, phục hồi cây.

3.4 Quy trình chăm sóc cây sâm Ngọc Linh thời kỳ ngủ đông

Thời kỳ ngủ đông của sâm Ngọc Linh thường diễn ra từ tháng 10 đến tháng 3 năm sau. Trước thời kỳ ngủ đông cần chủ động cắt bỏ lá để hạn chế suy kiệt củ sâm. Thời kỳ ngủ đông cây tạm ngừng sinh trưởng, dưỡng sức, và tích luỹ các chất để chuẩn bị cho sinh trưởng vào năm sau. Do đó giai đoạn ngủ đông chúng ta cần duy trì chăm sóc cho củ sâm không bị thối, tiêu diệt nấm khuẩn gây bệnh hại củ, chống xâm nhiễm của nấm bệnh, hạn chế suy kiệt củ sâm.

Chăm sóc cây sâm Ngọc Linh giai đoạn ngủ đông:

Dùng 150ml nano Bạc Đồng PAV pha 20 lít nước tưới ẩm gốc. Hoặc dùng 80ml chế phẩm nano Bạc Đồng Super kết hợp 80ml nano Đồng Oxyclorua cộng thêm 80ml nano Bạc Đồng PAV pha 20 lít nước tưới ẩm gốc.

Ngoài ra có thể tưới gốc chế phẩm hệ vi sinh kháng nấm trong giai đoạn ngủ đông của cây sâm Ngọc Linh.

Phần 4: Dinh dưỡng và phân bón cho cây sâm Ngọc Linh

Sử dụng chế phẩm nano AKH Super Plus: Dùng 500ml chế phẩm nano AKH Super Plus pha với 250-300 lít nước tưới ẩm gốc, định kỳ 7-10-15 ngày/lần, tuỳ giai đoạn phát triển (pha theo tỷ lệ 1,7-2ml chế phẩm pha với 1 lít nước). Chế phẩm nano AKH Super Plus cung cấp đầy đủ các nhóm dinh dưỡng thiết yếu, giúp cây sâm NL phát triển ổn định, khoẻ mạnh. Chế phẩm nano AKH có chứa các thành phần dinh dưỡng dạng nano dễ hấp thu, độ an toàn cao, không bị ngộ độc như các dạng phân bón truyền thống. Nên tưới định kỳ để thay thế các loại phân bón truyền thống (7-10 ngày/lần, khi cây phát triển ổn định có thể sử dụng 15-20 ngày/lần). Phun lá: 1 chai 500ml pha 350-400 lít nước phun đều toàn bộ thân lá gốc).

Cân bằng và Ổn định pH đất, tạo môi trường thuận lợi để bộ rễ cây sâm phát triển khoẻ mạnh, chống lở cổ rễ, cây phát triển ổn định, chống lốp cây: Dùng 500ml nano Canxi super kết hợp 500ml nano Silic SiO₂ pha 300-350 lít nước tưới ẩm gốc, định kỳ 15-25 ngày/lần. Nếu sử dụng riêng nano Canxi Super, nano Silic thì mỗi chai 500ml pha 200-250 lít nước tưới gốc định kỳ, khi sử dụng riêng nên tưới xen kẽ nano canxi super và nano Silic, cách nhau 10-15 ngày.

  Bộ chế phẩm nano dùng cho cây sâm Ngọc Linh:

 

 TRUNG TÂM PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP CÔNG NGHỆ CAO NANOTECH

 Tư vấn kỹ thuật, ứng dụng công nghệ nano trong nông nghiệp:

 ThS Phạm Công Khải - Hotline: 0976 804 678 * 0835 99 85 99

 Email: nanobacsuper@gmail.com