Sâm Ngọc Linh thường bị khá nhiều nhóm bệnh hại do nấm và vi khuẩn gây ra (80-85% do nấm). Nếu không có giải pháp phòng trị chủ động sâm Ngọc Linh có thể bị chết hàng loạt, khó kiểm soát, gây thiệt hại lớn cho người trồng sâm.

Phân loại các nhóm bệnh hại cây sâm Ngọc Linh:

+ Bệnh vàng lá thối rễ, lở cổ rễ, chết rạp cây con do nấm Fusarium spp, Pythium  ultimum, Rhizoctonia solani.

+ Bệnh đốm vòng do nấm Alternaria (alternata, panax).

+ Bệnh rỉ sắt do nấm Puccinia sp.

+ Bệnh héo xanh do vi khuẩn Pseudomonas sp.

+ Bệnh thối củ do vi khuẩn Pseudomonas sp. và tuyến trùng ký sinh Aphelenchoides sp.

+ Bệnh thán thư do nấm Colletotrichum acutatum.

Trong các nhóm bệnh trên thì bệnh thán thư là bệnh khó trị, khó kiểm soát. Bệnh phát sinh và phát triển mạnh, lây lan nhanh. Bệnh thán thư sâm Ngọc Linh có thể bị nhiễm từ cây trồng từ hạt 6 tháng tuổi cho đến cây 7-8 năm tuổi.

Nguyên nhân gây bệnh thán thư: Bệnh thán thư sâm Ngọc Linh do nấm Colletotrichum acutatum gây ra, thuộc bộ Melanconiales, lớp nấm bất toàn, sợi nấm đa bào, phân nhánh, bào tử phân sinh đơn bào.

Triệu chứng bệnh thán thư trên cây sâm Ngọc Linh:

Bệnh thán thư sâm Ngọc Linh gây hại trên các phiến lá, cuống lá và thân cây. Khi bệnh ở giai đoạn khởi phát, các phiến lá chuyển màu vàng nhạt, tập trung dọc phần gân chính. Trên lá, nếu bệnh khởi phát ở vị trí chót lá, vết bệnh ban đầu giống như dạng nhúng nước sôi (sũng nước) và lan dần vào trong phiến lá, mô lá bị bệnh có màu thâm đen và thối nhũn (mô lá bệnh bị phá huỷ hoàn toàn và mất chót lá). Trường hợp bệnh khởi phát ở mép phiến lá, vết bệnh thường có hình bầu dục hoặc hình tròn đồng tâm, sau đó lan rộng vào trong phiến lá. Đặc trưng cơ bản của vết bệnh là hơi lõm xuống có màu nâu xám-đen. Khi bệnh phát triển nặng, lá bị rụng tại các vị trí tầng rời (tháo khớp lá), thân chính có thể bị thối nhũn và làm cho cây chết hoàn toàn không có khả năng phục hồi.

Đặc điểm phát sinh phát triển của bệnh thán thư sâm Ngọc Linh:

Bệnh thán thư sâm Ngọc Linh phát triển mạnh vào mùa mưa, trong điều kiện ẩm độ không khí cao kéo dài, đất thoát nước kém. Bệnh gây hại trên thân lá, biểu hiện rõ rệt trên các lá già, lá thành thục. Trên cây sâm tuổi nhỏ (6-8 tháng tuổi) nấm có thể gây hại từ giai đoạn lá bánh tẻ, lá non làm cho lá bị thối đen, thối nhũn lá. Nấm thán thư thường gây hại trên phiến lá, tại mép lá hoặc chót lá. Sợi nấm đa bào, phân nhánh, chúng có thể tấn công và phá vỡ lớp biểu bì của phiến lá làm cho lá bị thối đen, thối nhũn.  Bào tử nấm phân sinh đơn bào, có thể tồn tại dạng sợi trên hạt giống (nếu không được xử lý kỹ trước khi gieo). Bào tử phân sinh truyền lan nhờ gió và nước mưa, nước tưới. Chúng xâm nhập vào cây qua vết thương hở hoặc xâm nhiễm trực tiếp qua lớp biểu bì thân lá. Trong điều kiện mưa ẩm kéo dài, độ ẩm không khí cao, bào tử phân sinh có khả năng nảy mầm trong giọt nước, mỗi bào từ thường hình thành 2-4 ống mầm, nhờ áp lực cơ giới đầu ống mầm chúng chọc thủng tầng cutin lá sau đó xuyên qua lớp biểu bì nhờ tác động hoá học.

Giải pháp phòng trị bệnh thán thư cây sâm Ngọc Linh:

Bệnh thán thư sâm Ngọc Linh có thể gây hại từ cây con 6-8 tháng tuổi (gieo từ hạt) cho đến cây 3-8 tuổi. Do đó để quản lý bệnh thán thư, chúng ta cần tiêu diệt nguồn bệnh trong đất, tránh lây nhiễm chéo, hạn chế khả năng phát sinh phát triển và lây lan thành dịch bệnh, khó kiểm soát.

A-Giải pháp phòng bệnh thán thư sâm Ngọc Linh

1.Xử lý hạt giống

Hạt giống sau khi rửa sạch, trước khi bước vào giai đoạn ủ dùng 100ml nano Bạc Đồng PAV pha 2-4 lít nước ngâm trong thời gian 2-4 tiếng.

2.Xử lý đất trước khi gieo trồng

Các bước cơ bản xử lý đất trước khi gieo trồng sâm Ngọc Linh:

Bước 1: Tiêu diệt nguồn bệnh trong đất (nấm, vi khuẩn gây bệnh)

Dùng 500ml nano Bạc Đồng Super kết hợp 500ml nano Đồng oxyclorua cộng thêm 500-800ml nano Bạc Đồng PAV pha 150lít nước tưới ẩm đất. Tưới 1-2 lần, cách nhau 7-10 ngày/lần (hỗn hợp dung dịch nano cần được tưới ẩm đều đất mặt luống và ngấm xuống tầng đất phía dưới). Sau 4-6 ngày chuyển qua bước 2.

Bước 2: Cân bằng và ổn định pH đất, bổ sung khoáng nano, tạo điều kiện thuận lợi cho bộ rễ cây sâm phát triển khoẻ mạnh, hạn chế tình trạng thừa/thiếu dinh dưỡng, nâng cao tỷ lệ sống cho cây sâm Ngọc Linh: Dùng 500ml nano AKH Super plus kết hợp 500ml nano Silic SiO₂ pha với 300 lít nước tưới ẩm đất, sau đó để 7-15 ngày chuyển sang bước 3.

Bước 3: Bổ sung hệ vi sinh có lợi(10 chủng), tăng hàm lượng mùn, chống thối rễ lở cổ rễ và nghẹt rễ sinh lý, ức chế và tiêu diệt nấm bệnh và tuyến trùng giúp cây sâm phát triển ổn định, kháng bệnh tốt, chống ngộ độc cây.

Liều sử dụng như sau: Dùng 5-8 lít chế phẩm Biotech Pro kết hợp với 500ml chế phẩm nano Canxi Super pha với 200-250 lít nước tưới ẩm đất (tưới đều cho 100-200m² đất trồng sâm Ngọc Linh). Sau 10-15 ngày chuyển sang bước 4.

Bước 4: Trước khi trồng sâm Ngọc Linh 10-15 ngày, dùng 500g hệ vi sinh kháng nấm pha với 80-100 lít nước, tưới ẩm đều cho 100-200m² đất trồng sâm Ngọc Linh. Hệ vi sinh có tác dụng kháng nấm (lở cổ rễ, chết rạp cây con, thán thư, rỉ sắt, đốm vòng).

Với đất làm bầu hoặc gieo trồng trên khay xử lý tương tự như trên trước khi đóng bầu. Cần chuẩn bị đất, xử lý đất trước khi gieo/trồng 1,5-2 tháng.

3.Phun tưới bộ chế phẩm nano phòng bệnh thán thư cho cây sâm Ngọc Linh

Nấm Colletotrichum acutatum gây bệnh thán thư trên cây sâm Ngọc Linh phát sinh phát triển mạnh trong điều kiện mưa ẩm kéo dài. Bào tử nấm bệnh có khả năng xâm nhiễm vào cây với nhiều cơ chế đa dạng, khó bị tiêu diệt, lây nhiễm nhanh trong thời gian ngắn (đặc biệt với cây sâm dưới 1,5 năm tuổi, nhiễm nặng với cây sâm 6-12 tháng tuổi). Do đó quá trình chăm sóc cây sâm Ngọc Linh, nhà vườn cần chủ động các biện pháp tiêu diệt nguồn bệnh ngay từ giai đoạn khởi phát, tránh lây lan đồng thời bổ sung dinh dưỡng cân đối đầy đủ, tăng cường sức đề kháng cho cây. Cụ thể như sau:

+ Thúc bộ rễ phát triển khoẻ mạnh, tăng cường sức đề kháng cho cây, bổ sung dinh dưỡng cân đối đầy đủ đa trung vi lượng dễ hấp thu, chống ngộ độc cây, duy trì pH 6-6,5: Dùng 500ml nano AKH Super Plus kết hợp 300-500ml nano Silic pha 250-300 lít nước tưới ẩm gốc, có thể kết hợp phun thân lá (liều phun thân lá 300-350 lít nước/chai 500ml), định kỳ 7-10-15 ngày/lần. Kết hợp sử dụng 500ml nano Canxi Super pha 200-250 lít nước tưới ẩm gốc (nano Canxi Super và nano AKH Super Plus dùng xen kẽ nhau, cách nhau 7-10 ngày).

+ Phòng bệnh chủ động, tiêu diệt triệt để nguồn bệnh, không cho chúng phát sinh phát triển, áp dụng luân phiên các công thức phun tưới sau đây:

CT1 (cây còn non, tuổi nhỏ): Dùng 50-60ml nano Đồng Oxyclorua kết hợp 50-60ml nano Bạc Đồng Super pha 20 lít nước phun đều thân lá gốc, định kỳ 5-7 ngày/lần. Ngoài ra có thể sử dụng 1 lít Biotech Pro pha 30 lít nước tưới ẩm gốc, vào các thời điểm mẫn cảm bệnh 10-15 ngày/lần. Hệ vi sinh kháng nấm sử dụng phun thân lá (cách chế phẩm nano bạc đồng, đồng oxyclorua 2-4 ngày).

CT2: Dùng 50-60ml nano Đồng Oxyclorua kết hợp 50-60ml nano Bạc Đồng PAV pha 20 lít nước phun đều thân lá gốc, định kỳ 5-7 ngày/lần.

CT3: Dùng 80-120ml nano Bạc Đồng PAV pha 20 lít nước phun đều thân lá, 5-7 ngày/lần. Kết hợp dùng 80ml nano Đồng Oxyclorua kết hợp 80ml nano Bạc Đồng PAV pha 20 lít nước tưới ẩm gốc, 7 ngày/lần (liều tưới gốc cao hơn liều phun thân lá).

Ngoài ra để phòng bệnh hiệu quả, định kỳ 15-25 ngày sử dụng chế phẩm Biotech Pro tưới ẩm gốc, cách bộ chế phẩm nano Bạc Đồng PAV/Super, nano đồng oxyclorua 2-4 ngày.

B – Giải pháp trị bệnh thán thư cho cây sâm Ngọc Linh

Khi cây có triệu chứng bệnh, cần phun tưới luân phiên các công thức sau đây:

+ Phun thân lá(CT1): Dùng 80-120ml nano Đồng Oxyclorua kết hợp 80-120ml nano Bạc Đồng PAV pha 20 lít nước phun đều toàn bộ thân lá.

+ Phun thân lá(CT2): Dùng 150-200ml nano Đồng Oxyclorua pha 15 lít nước phun đều thân lá.

+ Phun thân lá(CT3): Dùng 160-200ml nano Bạc Đồng PAV pha 15 lít nước phun đều thân lá.

+ Phun thân lá (CT4): Dùng 200ml nano Bạc Đồng Super pha 15 lít nước phun đều thân lá.

Phun định kỳ 5 ngày/lần, phun luân phiên các công thức trên, phun cho đến khi kiểm soát được bệnh sau đó chuyển sang công thức phun phòng bệnh.

Kết hợp tưới gốc: Dùng 500ml nano Bạc Đồng PAV pha 50-100 lít nước tưới ẩm gốc thời kỳ cây đang bị bệnh, 7-10 ngày tưới 1 lần. Sau khi cây ổn định có thể dùng thêm chế phẩm Biotech Pro tưới gốc định kỳ.

TRUNG TÂM PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP CÔNG NGHỆ CAO NANOTECH

Tư vấn kỹ thuật, ứng dụng công nghệ nano trong nông nghiệp:

ThS Phạm Công Khải - Hotline: 0976 804 678 * 0835 99 85 99

Email: nanobacsuper@gmail.com