Nguyên nhân thứ nhất: Do nấm bệnh và điều kiện thời tiết bất lợi

Mưa nhiều ẩm cao, thiếu ánh sáng làm cho hoa rụng hàng loạt

Hoa bưởi rất thơm và giàu axit amin do đó chúng có xu hướng thu hút côn trùng đến. Ngoài ra trong điều kiện mưa ẩm, thiếu ánh sáng nấm mốc và vi khuẩn phát sinh phát triển mạnh, cộng thêm các loài côn trùng là môi giới truyền bệnh và lây lan do đó thời kỳ hoa nở rộ, đậu quả non, bưởi và cây ăn quả nói chung thường bị nhiễm sâu bệnh gây hại trực tiếp dẫn đến hiện tượng rụng hoa và quả non hàng loạt. Khi có mưa hạt phấn bết dính, tỷ lệ thụ phấn rất thấp, nấm mốc phát triển làm chết hạt phấn và nhụy cái, chức năng sinh lý của hoa suy giảm. Khi hoa không còn giữ vai trò di truyền nói cách khác không còn khả năng thụ phấn, thụ tinh thì chúng sẽ bị loại thải và việc hình thành tầng rời cuống hoa là điều tất yếu để loại bỏ những chùm hoa không còn sức sống, không còn vai trò sinh lý. Ở giai đoạn sau một tỷ lệ nhỏ hoa đậu hình thành quả non tuy nhiên giai đoạn này chúng có thể bị nấm mốc và vi khuẩn gây hại làm đen cuống hoặc đen bề mặt quả non, chỉ sau 2-3 ngày nhiễm bệnh chúng có thể bị rụng 80-90%. Theo nghiên cứu và theo dõi, đánh giá những năm mưa nhiều, mưa kéo dài tỷ lệ rụng hoa và quả non luôn ở mức cao, chúng có thể rụng cả chùm, trên chùm quan sát kỹ các cánh hoa, quả non, phần cuống đều bị cành bào tử của nấm phát triển mạnh bao xung quanh quả hoặc cuống. Đây chính là các tổn thương do nấm khuẩn gây bệnh và mưa axít kéo dài.

Đối với bưởi diễn nói riêng và các nhóm cây ăn quả khác nói chung được trồng ở miền Bắc. Thông thường thời kỳ ra hoa đậu quả hầu hết rơi vào đầu xuân, thời điểm mà miền bắc nước ra có mưa phùn ẩm kéo dài gây bất lợi cho quá trình ra hoa đậu quả (rụng quả non, tỷ lệ đậu thấp) vì vậy mục tiêu quan trọng của thời kỳ này là tăng tỷ lệ đậu quả, chống rụng hoa và quả non, nuôi quả non phát triển ổn định. Do đó thời ra hoa đậu quả chúng ta vừa phải phòng trị nấm khuẩn gây bệnh, vừa hạn chế tác hại của mưa axít gây hại hoa và quả non (1+2).

Giải pháp phòng trị nấm khuẩn gây bệnh thời kỳ hoa nở rộ và đậu quả non(1):

Thời kỳ ra hoa đậu quả non đa số các nhà vườn e ngại sử dụng các loại thuốc trừ sâu, trừ bệnh vì lo ngại cây bị ngộ độc khiến cho tình trạng rụng quả non khó kiểm soát hơn. Thời kỳ này rất cây rất mẫn cảm với các loại thuốc BVTV do đó cần cân nhắc trước khi phun. Tuy nhiên thời kỳ ra hoa đậu quả khi các cấu trúc hoa bị sâu bệnh nếu không được xử lý kịp thời chúng sẽ rụng hàng loạt. Chế phẩm nano bạc đồng có tác dụng diệt nấm khuẩn mạnh mẽ nhưng không gây nên tác dụng phụ cho nên có thể sử dụng ở thời kỳ ra hoa rộ và đậu quả non (không gây rụng ngay cả khi phun quá liều lượng, an toàn khi sử dụng, không gây ngộ độc cây).

Chế phẩm nano bạc đồng được sử dụng vào các thời kỳ: trước khi hoa nở 10-15 ngày, thời kỳ hoa nở rộ, thời kỳ đậu quả và nuôi quả, chống nấm mốc vỏ quả non và đen cuống quả (dùng 50ml nano bạc đồng pha với 20 lít nước phun đều 2 mặt lá và chùm hoa - quả, định kỳ 7 ngày/lần, phun đến khi quả ổn định).

Giải pháp chống mưa axít hại hoa và quả non(2)

Trong nước mưa thường có hàm lượng acid nhất định(H⁺). Ngoài ra trong không khí có hơi ẩm, axít cũng được hình thành một cách tự nhiên đó là sự kết hợp giữa hơi nước và khí CO₂ tạo nên một loại a xít yếu H₂CO₃.

(Khí) CO₂ + H₂O (hơi nước) =  H₂CO₃ (H⁺)

Lượng axít trong nước mưa càng lớn khi nằm trong vùng có môi trường không khí ô nhiễm. Hoặc chỉ cần có mưa ẩm thì một lượng axít tự nhiên đã được hình thành đủ để gây hại cấu trúc hoa và quả non. Chính hàm lượng axít dù nhỏ này nhưng liên tục làm cho nhóm tế bào vỏ quả bị axít hóa (cháy quả non) từ đó quả không thể phát triển được (đứng quả), sau một thời gian ngắn chúng cũng sẽ bị rụng.

Ngoài ra lượng axít trong mưa cũng làm cho Canxi trong tế bào tầng rời giảm mạnh (chúng bị hòa tan, bị di chuyển thành những ion linh động). Mà Canxi là một nguyên tố dinh dưỡng trung lượng quan trọng cần bổ sung và không thể thiếu ở thời kỳ ra hoa đậu quả đối với bất kỳ cây ăn quả thân gỗ nào. Theo các nhà khoa học Canxi(Ca) được xem là một chất keo “xi măng” liên kết chặt chẽ các tế bào tầng rời khiến chúng trở lên bền vững hơn. Do vậy ở thời kỳ phân hóa mầm hoa đến hoa rộ, đậu quả non các nhà vườn cần phải chú ý bổ sung hàm lượng Canxi dễ tiêu kết hợp với các yếu tố vi lượng khác sao cho cân đối phù hợp. Đa số các đạng canxi hiện nay trên thị trường được bán dưới dạng phân bón lá có hỗn hợp với một số thành phần trung, vi lượng khác tuy nhiên các dạng canxi này hầu hết tồn tại dưới dạng ion (Ca²⁺ - dạng muối tan), khi phun qua lá các cation Ca²⁺ này thường bị kết tủa ở dạng không tan, khó hấp thu ngay tại bề mặt lá (chúng chuyển thành dạng CaCO₃).

Ca²⁺ + CO₃^2- => CaCO₃(dạng không tan, khó hấp thu)

Mặt khác phân bón lá có chứa canxi dạng muối khi phun qua lá thời kỳ ra hoa đậu quả rất dễ gây ngộ độc cây, làm cho tình trạng rụng hoa và quả càng khó kiểm soát hơn.

Chính vì vậy trong quá trình chăm sóc cây ăn quả nhiều bà con cho biết vẫn bổ sung Canxi bình thường nhưng lại không đạt được hiệu quả cao, quả non vẫn rụng, cuống quả vẫn hình thành tầng rời. Do đó khi bổ sung Canxi cho cây nhất là giai đoạn ra hoa, đậu quả chúng ta cần đảm bảo rằng cây không bị ngộ độc và canxi phải ở dạng dễ hấp thu, hấp thu nhanh và kịp thời để giữ cuống (dai cuống, tăng tính bền vững của cuống). Sau nhiều năm nghiên cứu, theo dõi và đánh giá trên nhiều nhóm cây ăn quả chúng tôi nhận thấy rằng các hạt nano canxi hữu cơ và nano canxi cacbonat có tác dụng kép: “Vừa bổ sung canxi dễ tiêu, dễ hấp thu cho cây đồng thời chúng có tác dụng hạn chế tác hại của mưa axít kéo dài”. Đặc biệt khi sử dụng kết hợp với chế phẩm nano bạc đồng chúng tạo nên hiệu quả tổng hợp (chống rụng hoa quả non, trị nấm mốc và vi khuẩn gây bệnh, hạn chế tối đa tác hại của mưa axít ở thời kỳ ra hoa đậu quả non). Do đó giải pháp tốt nhất ở đây là bà con nên dùng Canxi nano, Nano canxi cacbonate. Hai dạng này vừa bổ sung canxi dễ tiêu một cách liên tục, vừa có khả năng trung hòa mưa acid làm giảm hiện tượng axít hóa hoa và quả non.

Vai trò quan trọng của nano canxi cacbonat:

+ Nano canxi cacbonate (N-CaCO₃) có hoạt tính hóa học cao nên dễ phản ứng để trung hòa axit ngay cả ở môi trường axit yếu pH = 5-6 (trung hòa axít).

+ Nano  canxi cacbonat sử dụng trong phân bón lá làm tăng quá trình quang hợp và bổ sung canxi cho cây qua lá.

+ Nano canxi cacbonat không phản ứng oxy hóa khử, không bị chuyển thành dạng muối khó tan, trong môi trường tự nhiên chúng sản sinh ra liên tục dạng canxi dễ tiêu cho cây (hấp thu qua lá rất tốt).

Như vậy chúng ta cần phân biệt và hiểu rõ sự khác biệt giữa nano canxi, nano canxi cacbonat khác biệt hoàn toàn với các chế phẩm canxi chelate bình thường(dạng ion Ca²⁺). Dạng canxi truyền thống trong phân bón lá thường là canxi dạng muối. Ví dụ muối Ca(NO₃)₂ hoặc CaSO₄. Các dạng này thường bị kết tủa ngay trên bề mặt lá, làm cho cây khó hấp thu hoặc tỷ lệ hấp thu qua lá cực thấp. Tuy nhiên dạng hạt nano chúng không bị phản ứng kết tủa, với lợi thế kích thước hạt vô cùng nhỏ (kích thước nanomet) chúng dễ dàng hấp thu qua lá, nhanh chóng bổ sung canxi cho cây, chống rụng quả non rất tốt. Nano canxi có khả năng sản sinh liên tục các ion Canxi tại bề mặt lá, cây hấp thu đến đâu chúng “nhả” ra đến đó cho đến khi hạt nano không còn vì vậy hầu như cây không bị ngộ độc. Ngoài ra canxi là một kim loại kiềm thổ chúng có khả năng tan trong nước do đó khi ở dạng nano chúng tồn tại ở dạng canxi nano hữu cơ nên khi sử dụng cho cây hầu như không có tác dụng phụ. Trung bình mỗi hạt nano canxi, nano canxi cacbonat có thể sản sinh ra từ vài trăm ion Canxi (cây hấp thu trực tiếp dạng này). Mỗi 1 ml nano canxi nồng độ 20.000ppm có từ 70-100 nghìn tỷ hạt nano canxi. Do đó hiệu suất hấp thu canxi vào cây là rất lớn. Để đạt hiệu quả cao và liên tục bà con nên định kỳ 7 ngày phun một lần cho đến khi quả non phát triển ổn định.

Hình ảnh chụp các hạt nano canxi cacbonat

Quá trình trung hòa mưa axít ngay tại bề mặt hoa và quả non được mô tả như sau: Ở kích thước nano mét (nm) vô cùng nhỏ các hạt nano canxi cacbonat (N-CaCO3) bám vào kẽ lá, tại đây nano canxi cacbonat trung hòa mưa axít và giải phóng  khí CO₂ tăng đến 40% tại kẽ lá giúp cây trồng tăng hiệu suất quang hợp đồng thời bổ sung trực tiếp canxi dễ hấp thu cho cây.

Nano-CaCO₃  +  H₂CO₃(Axít) = Ca⁺²  +  2CO₂↑  +  H₂O

(Phản ứng trung hòa mưa axít tại bề mặt lá, hoa, quả của cây trồng)

Như vậy chúng ta thấy các axít vô cơ sinh ra trong không khí, trong nước mưa sẽ bị các hạt nano canxi cacbonat trung hòa (triệt tiêu tác hại của axít), qua đó giảm tối đa tác hại của mưa axít, đồng thời quá trình trên cũng giải phóng ra canxi dễ tiêu bổ sung trực tiếp qua lá cho cây (chống rụng quả). Ngoài ra trong quá trình trung hòa mưa axít còn giải phóng khí CO₂ tăng tới 40% ngay tại bề mặt lá. Khí CO₂ là nguyên liệu cần thiết cung cấp cho cây trồng qua các tế bào khí khổng ở bề mặt lá làm tăng hiệu suất quang hợp, thúc đẩy quả non phát triển.

Qua phản ứng trên chúng ta thấy khi phun nano canxi cacbonat qua lá, hoa, chùm quả thì tại bề mặt (lá, hoa, quả) cùng một thời điểm nano canxi cacbonat tạo ra 3 vai trò quan trọng:

Một là: Trung hòa tác hại của mưa axít, ngay cả axít yếu.

Hai là: Bổ sung canxi cho cây qua bộ lá thông qua các khi khổng và thủy khổng.

Ba là: Giải phóng khí CO₂ tại chỗ. Khí CO₂ là nguồn nguyên liệu cần thiết và không thể thiếu cho quá trình quang hợp qua đó thúc đẩy hoạt đồng quang hợp (nâng cao hiệu suất quang hợp của cây trồng).

Hiện nay Trung tâm phát triển nông nghiệp công nghệ cao đã nghiên cứu và phát triển thành công chế phẩm NANO CANXI SUPER. Nano canxi super có chứa thành phần nano canxi kép (nano canxi, nano canxi cacbonat và Bo nồng độ 2000ppm). Nano canxi là các hạt nano canxi hữu cơ bổ sung trực tiếp dạng canxi dễ hấp thu qua lá (hấp thu nhanh), chống rụng hoa và quả non cấp tốc, tác dụng nhanh, sau khi phun từ 24-48 tiếng đã có tác dụng chống rụng. Nano canxi cacbonat có vai trò quan trọng trong việc trung hòa mưa axít, bổ sung gián tiếp canxi cho cây (dạng hấp thu từ từ), đồng thời nâng cao hiệu suất quang hợp cho cây.

Thiếu canxi và cây bị Stress sẽ thúc đẩy hình thành tầng rời cuống

Nguyên nhân gây rụng hoa và quả non trên bưởi diễn (nhóm nguyên nhân thứ hai): Do cấu trúc hoa nhỏ, hoa quá sai, trên mỗi chùm mật độ hoa quá dày, chỉ số diện tích lá tối ưu thấp – LAI (diện tích lá hữu hiệu thấp), lộc xuân phát triển quá mạnh mẽ...

Hoa ra quá sai, sức chịu đựng của cây có hạn đặc biệt trong điều kiện bất lợi (nhiệt độ thấp, thừa ẩm dài ngày) sẽ làm cho bộ rễ thường xuyên phải chịu một áp lực nuôi quả, thân, cành, lá… chưa kể đến tình trạng bộ rễ bị nghẹt, thừa ẩm, thiếu oxi thì khả năng rụng hoa, quả non còn khó kiểm soát hơn rất nhiều (vì khi mưa nhiều, đất thừa ẩm, thiếu oxi trong đất dẫn đến hiệu suất hấp thu dinh dưỡng của rễ kém đi). Do đó việc hình thành tầng rời để loại bớt một phần “cơ thể của cây - hoa và quả non” để duy sức sống, sự tồn tại của cây cũng là điều bình thường theo quy luật thích nghi của thực vật hai lá mầm nói chung.

Ngoài ra chỉ số diện tích lá tối ưu thấp, cộng thêm lộc xuân phát triển mạnh mẽ trùng với thời điểm đậu quả non sẽ gây nên tình trạng rụng quả non do hiệu suất quang hợp của cây giảm, dinh dưỡng bị chia sẽ luôi lớp lộc xuân.

Nguyên nhân gây rụng hoa và quả non trên bưởi diễn (nhóm nguyên nhân thứ ba): Do chăm sóc không đúng kỹ thuật, bón phân không cân đối đầy đủ đặc biệt thừa dinh dưỡng đa lượng sẽ dẫn tới đẩy quả(rụng quả). Bưởi Diễn cùng với cam đường là một loại cây có múi cực kỳ khó tính. Ở thời ra hoa, đậu quả(rụng hết cánh hoa) nếu thừa dinh dưỡng hoặc bổ sung qua lá dinh dưỡng không cân đối sẽ dẫn đến mất cân bằng sinh trưởng – phát triển: ra tăng (ưu tiên) quá trình sinh trưởng sinh dưỡng, giảm đột ngột (ức chế) quá trình sinh trưởng sinh thực dẫn đến rụng quả hàng loạt (dinh dưỡng nuôi quả không được ưu tiên). Thực tế cho thấy thời kỳ ra hoa rộ, đậu quả non việc phun các chế phẩm thuốc, phân bón lá không phù hợp sẽ gây nên tình trạng ngộ độc cây, cháy cánh hoa, suy giảm sức năng hạt phấn, tỷ lệ thụ phấn đậu quả giảm dẫn đến rụng quả (thường xảy ra ở nhãn, vải, cây có múi và một số nhóm cây ăn quả khác). Do đó tùy điều kiện thời tiết, tùy sức sinh trưởng của cây bà con nên lựa chọn các nhóm chế phẩm thuốc, thời điểm phun thuốc sao cho phù hợp (phần này sẽ được trình bày kỹ ở phần quy trình sử dụng chế phẩm nano cho cây có múi - phần sau).

Khuyến cáo trong quá trình chăm sóc bưởi diễn và cây có múi nói chung thời kỳ phân hóa mầm hoa đến đậu quả: Trước thời kỳ phân hóa mầm hoa 7-10 ngày bà con cần phun phòng và trị các loại sâu hại (bọ cánh cứng, rệp sáp, rệp muội, nhện, sâu vẽ bùa). Thời kỳ ra hoa đậu quả cần bổ sung đủ ẩm cho bộ rễ (không quá thừa), chủ động các biện pháp phòng trị bệnh nấm khuẩn, chống mưa axít, tăng khả năng đậu quả bằng việc bổ sung các yếu tố vi lượng cho cây.

Lưu ý: Điều kiện thời tiết khắc nghiệt, thay đổi đột ngột, cây bị ngộ độc phân bón, thiếu Ca - Bo, mất cân đối dinh dưỡng ở giai đoạn phân hóa mầm hoa thường tạo ra các chùm hoa có chứa hoa dị hình. (Xem hình ảnh dưới đây).

Nguyên nhân gây rụng hoa và quả non trên bưởi diễn(nhóm nguyên nhân thứ tư): Do phương pháp nhân giống. Thực tế nghiên cứu và theo dõi cho thấy với những giống Diễn được trồng bằng cành chiết thì tỷ lệ đậu quả và giữ quả cao hơn do với Diễn ghép (xét trong điều kiện cùng giống, cùng điều kiện tự nhiên). Chúng tôi cho rằng giống bưởi Diễn ghép tuy ban đầu có lợi thế là bộ rễ to khỏe nhưng trong quá trình sinh trưởng và phát triển đặc biệt ở thời kỳ ra hoa đậu quả chúng thường có xu hướng sinh trưởng khó “hòa hợp” (đẩy nhau) do cơ thể được ghép từ 2 nguồn cá thể khác nhau cho nên chúng thường xảy ra hiện tượng biến nạp gene nói cách khác sự dung hòa giữa 2 cá thể trong cùng một cây thường khó hơn và phải trải qua nhiều năm. Giống chiết được tách nguyên bộ gen 2n của cây mẹ và không xảy ra tình trạng “đẩy nhau” (còn gọi là đào thải)  nào nên về mặt di truyền sẽ ổn định hơn qua các thời kỳ sinh trưởng phát triển. Khi một cơ thể cây trồng không có tính ổn định về mặt di truyền, đặc biệt với giống bưởi diễn tôm vàng chúng thường biểu hiện ra bên ngoài bằng cách này hay cách khác. Tuy nhiên tình trạng rụng hoa, quả non, tỷ lệ đậu quả thấp được xem là một hiện tượng đào thải, sự duy trì nòi giống ở thế hệ sau kém hơn so với cây được giống theo phương pháp chiết cành. Cũng chính vì các lý do trên, xét trên sự ổn định về chất lượng quả khi lựa chọn trồng mới bà con nên ưu tiên trồng giống bưởi diễn (tôm vàng) được nhân giống theo phương pháp chiết cành.

TRUNGTÂM PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP CÔNG NGHỆ CAO NANOTECH

Tư vấn kỹ thuật, ứng dụng công nghệ nano trong nông nghiệp:

ThS Phạm Công Khải - Hotline: 0976 804 678 * 0835 99 85 99

Email: nanobacsuper@gmail.com