Nhãn là một loại cây ăn quả có giá trị kinh tế cao, nhiều vùng nhãn đã có thương hiệu riêng (Hưng Yên, Sơn La). Tuy nhiên hàng năm vào đầu mùa mưa (từ tháng 4-6) nhãn thường bị rụng quả hàng loạt, nứt quả, vỏ quả bị khô giòn, không còn giữ được màu xanh tự nhiên. Sau mỗi trận mưa vỏ quả nhãn thường chuyển màu bất thường(có màu nâu hoặc màu nâu đen), đôi khi thấy vỏ khô cứng và giòn. Sau 1-2 ngày nhãn bắt đầu rụng hàng loạt trong tình trạng khó kiểm soát. Hiện tượng nhãn rụng và nứt quả, khô vỏ quả thường xảy ra mạnh vào trung tuần tháng 5 cho đến đầu tháng 6 (thời điểm có nhiều đợt mưa rào, lượng mưa cục bộ, mưa lớn xảy ra liên tiếp xen kẽ với những đợt nắng nóng lên tới 36-38^oC). Các tỉnh có diện tích trồng nhãn lớn như Sơn La, Hưng Yên đều gặp phải tình trạng trên. Vậy đâu là nguyên nhân và giải pháp khắc phục như thế nào ? Sau đây Trung tâm phát triển nông nghiệp công nghệ cao NANOTECH sẽ chỉ ra nguyên và giải pháp khắc phục tình trạng trên.

Nguyên nhân gây nên tình trạng nhãn rụng quả hàng loạt, quả bị nứt, vỏ quả khô giòn và biến màu:

Nguyên nhân thứ nhất: Thời điểm nhãn đang phát triển quả thường trùng vào thời điểm đầu mùa mưa. Trong nước mưa đầu mùa thường có hàm lượng acid nhất định (H+). Chính hàm lượng axít này gây ra 2 tác hại lớn đối với cây ăn quả nói chung (kể cả cây có múi) và cây nhãn vải nói riêng:

+ Tác hại thứ nhất: Lượng axít có trong nước mưa gây hại trực tiếp lên phần vỏ quả làm nhóm tế bào vỏ quả bị cháy (do tế bào bị chết không phục hồi được). Sau 1-2 ngày vỏ quả trở nên cứng giòn, biến màu (chuyển màu xám, nám đen hoặc màu nâu đỏ tùy mức độ axít hóa vỏ quả). Mưa axít làm cho vỏ quả đang màu xanh chuyển sang xám màu, mất màu xanh tự nhiên. Đối với cam canh, cam vinh khi rụng phần gần phía núm quả chuyển sang màu vàng.

 

Mưa a xít làm cho vỏ quả bị nám cháy chuyển màu kết hợp nấm bệnh

Hình ảnh A cho thấy nhãn bị mưa acid kết hợp nấm bệnh gây rụng hàng loạt, vỏ quả mất màu xanh tự nhiên, vỏ  trở lên cứng giòn. Trong khi đó hình ảnh B đối chứng được phun chế phẩm nano canxi super, nano bạc đồng plus (quả vẫn giữ được màu xanh tự nhiên, không bị tác hại của mưa acid).

 

Không chỉ nhãn, một số cây ăn  quả khác như cây có múi, bơ cũng bị rụng quả do mưa axít:

 

Mưa axít gây hại hoa bưởi làm cho hoa thối đen, rụng hàng loạt

+ Tác hại thứ hai: Lượng axít trong nước mưa dù nhỏ nhưng mưa lớn tích tiểu thành đại làm cho lượng canxi phần cuống quả bị hòa tan dẫn đến thiếu hụt cục bộ, lúc này tầng rời cuống hình thành (lỏng cuống) và chỉ sau cơn mưa từ 1-2 ngày nhãn bắt đầu rụng quả hàng loạt. Theo quan sát của chúng tôi hiện tượng rụng quả trên nhãn thường xảy ra vào cuối tháng 5 và đầu tháng 6 hàng năm. Có nhiều chùm nhãn chỉ sau vài ngày đã rụng tới 60-80%. Sự thiếu hụt canxi kết hợp thêm nấm bệnh còn gây ra tình trạng vỏ quả bị khô giòn, nứt quả. Hiện tượng hình thành tầng rời do thiếu hụt canxi làm cho dinh dưỡng vận chuyển về quả (nuôi quả) bị hạn chế, thiếu hụt do đó nhiều quả trên chùm nhãn có hiện tượng héo nhẹ trước khi rụng. Tuy nhiên một số vùng có hàm lượng axít trong nước mưa cao sẽ làm cho nhãn rụng mạnh, ngay cả khi quả vẫn còn màu xanh tươi cũng bị rụng hàng loạt sau mưa - nắng xen kẽ.

Nguyên nhân thứ hai: Do trước đó nhãn đậu quá sai. Nhãn quá sai sẽ tạo áp lực nuôi quả rất lớn đối với cây, nhất là những nơi đất trũng, kém thoát nước sau mưa, chăm sóc dinh dưỡng không cân đối, hàm lượng mùn hữu cơ trong đất thấp.

Nguyên nhân thứ ba: Mưa nắng xen kẽ tạo điều kiện thuận lợi cho nấm khuẩn phát triển (chủ yếu thán thư, sương mai gây đen cuống, nám quả). Nấm bệnh phát triển trong điều kiện có mưa thường gây hại phần cuống quả trước sau đó lan sang vỏ quả. Đây là lí do tại sao khi nhãn bắt đầu vào đường cũng là lúc vỏ quả bị đen nám, mã xấu (do bào tử nấm bám lên vỏ quả và gây hại vỏ quả). Khi bệnh tấn công cuống quả làm cho cuống quả bị đen thối, sau một thời gian ngắn gây rụng quả. Ngoài ra mưa ẩm xen kẽ nắng nóng làm bộ rễ cây bị sốc nhiệt, bộ rễ thiếu oxy (yếm khí). Khi thiếu oxy bộ rễ cây không hô hấp được do đó dinh dưỡng nuôi quả bị thiếu hụt gây nên tình trạng rụng quả.

Giải pháp khắc phục hiện tượng rụng quả trên cây nhãn và cây ăn quả nói chung vào mùa mưa:

+ Từ trung tuần tháng 4-5 DL hàng năm bà con chủ động phun chế phẩm nano canxi, nano canxi cacbonat kết hợp với chế phẩm nano bạc đồng plus. Công dụng cơ bản: Nano bạc đồng plus tiêu diệt nấm khuẩn gây bệnh trên cuống và chùm quả (an toàn khi sử dụng, không gây ngộ độc cây, sử dụng quá liều lượng không tác dụng phụ, tiêu diệt mạnh và triệt để nấm khuẩn gây bệnh). Nano canxi super giúp tăng cường dai cuống, chống rụng quả, chống tác hại của mưa axít.

Cách sử dụng như sau: Dùng 50ml chế phẩm nano bạc đồng plus kết hợp 40ml chế phẩm nano canxi super pha với bình 20 lít nước phun đều tán lá, chùm quả, định kỳ 7-10 ngày phun một lần. Đặc biệt sau mỗi trận mưa nên dùng chế phẩm nano canxi cacbonat phun chống mưa axít. Thực tế cho thấy trong quá trình chăm sóc cây ăn quả nói chung bà con vẫn thường sử dụng các chế phẩm canxi-bo phun cho cây ăn quả. Tuy nhiên hiệu quả chưa cao do các dạng sản phẩm chứa canxi – bo trên thị trường hầu hết tồn tại ở dạng muối. Dạng muối canxi (Ca²⁺⁾ cây rất khó hấp thu, bị rửa trôi do đó hiệu quả hấp thu canxi cực thấp.

 

Nano bạc đồng plus và nano đồng oxyclorua đặc trị nấm khuẩn gây bệnh trên cây nhãn nói riêng và cây ăn quả nói chung (nhãn, vải, bưởi, cam, na, mít, táo, ổi, sầu riêng, bơ...)

Tác hại của mưa axít  được mô tả như sau:

Trong không khí luôn tồn tại hơi ẩm (H₂O) và khí CO₂, chúng sẽ kết hợp với nhau tạo thành một acid yếu H₂CO₃. Sau đó H₂CO₃ lại bị phân ly nhanh thành H⁺ và CO₃^2- (ngoài ra trong nước mưa còn chứa axít HNO3).

H₂O + CO₂ = H₂CO₃ (axít)

H₂CO₃ = 2H⁺ (axít) + CO₃^2-

Quá trình trên sẽ tạo ra hệ quả:

Một là vỏ quả non và cuống quả bị axít hóa bởi H⁺ sinh ra từ quá trình trên làm cho quả non bị “cháy” và rụng.

Hai là chính CO₃^2- sẽ kết hợp với Ca²⁺ tạo ra muối CaCO₃ làm cho cây không hấp thu được canxi do đó cây bị thiếu hụt canxi cục bộ mặc dù bà con vẫn bổ sung Canxi cho cây qua lá nhưng việc làm này hầu như không tạo nên hiệu quả do Canxi đã bị kết tủa ngay trên bề mặt lá theo phương thức sau:

Ca²⁺ + CO₃^2- ==> CaCO₃ (Nếu sử dụng canxi – bo thông thường chúng sẽ bị giữ ở dạng không tan, cây không hấp thu được). Như vậy có thể nói khi phun canxi-bo thông thường qua lá gần như cây không hấp thụ được hoặc tỷ lệ hấp thu canxi rất thấp do bị kết tủa tại bề mặt lá ở dạng muối khó tan CaCO₃.

Vậy làm thế nào để bổ sung Canxi dễ hấp thu cho cây, tăng cường dai cuống, hạn chế rụng quả non (trên cây ăn quả nói chung)?

Giải pháp tối ưu, hiệu quả ở đây là bà con nên bổ sung dạng Canxi nano phun xen kẽ với dạng Nano Canxi cacbonat. Hai dạng này sẽ bổ sung trực tiếp và gián tiếp một cách liên tục Canxi cho cây, giúp cuống dai hơn. Ưu điểm vượt trội của nano canxi là kích thước hạt vô cùng nhỏ bé, dễ dàng bám trên kẽ lá, ít bị rửa trôi, dễ dàng hấp thu, bổ sung nhanh và kịp thời cho cây, hiệu suất hấp thu nano canxi qua lá nhanh hơn gấp 2-3 lần so với canxi ở dạng truyền thống. Đặc biệt hơn là nano canxi không bị kết tủa ở dạng khó tan. Ngoài ra nano Canxi cacbonat có vai trò trung hòa mưa axít, làm giảm hiện tượng cháy hoa - quả non do mưa axít và sương muối. Nano Canxi cacbonat có kích thước vô cùng nhỏ (kích thước 20-40nm) chúng có khả năng bám dính trên các kẽ lá, tại bề mặt lá chúng sẽ trung hòa hàm lượng axít, hạn chế tác hại của sương muối đồng thời giải phóng khí CO₂ (là nguyên liệu của quá trình quang hợp, nâng cao hiệu suất quang hợp) và giải phóng thêm Ca²⁺ qua đó cung cấp, bổ sung dinh dưỡng canxi dễ tiêu cho cây, làm tăng tính bền vững của tế bào phần tầng rời, chống rụng quả non, thúc quả non phát triển đồng đều. Cơ chế chống mưa axít của nano canxi cacbonat (N-CaCO₃ )được mô tả như sau:

Nano-CaCO₃ + H₂CO₃ (H⁺) = Ca²⁺ (bổ sung canxi) + 2CO₂↑ + H₂O

Như vậy có thể nói nano canxi giúp cây tăng cường quá trình trao đổi chất, hạn chế hiện tượng phát triển dị dạng ở các lá non, đọt non, hoa và quả non. Nano canxi bổ sung trực tiếp và liên tục canxi dễ hấp thu cho cây qua đó chống rụng quả sinh lý. Nano canxi cacbonat chống mưa axít, thúc quả lớn nhanh, tăng mẫu mã vỏ quả, hạn chế nứt quả ở giai đoạn cuối (cam đường canh và một số loại cây ăn quả khác).

Ngoài ra để tăng sức đề kháng cho cây bà con nên chú ý vấn đề bón phân và cách bón phân qua rễ và lá.

+ Qua lá: Dùng 30ml chế phẩm nano AKH super plus pha với 20 lít nước phun đều một lượt qua lá. Phun định kỳ 10-15 ngày/lần.

+ Bón phân gốc: Đầu vụ nên bón lót phân chuồng hữu cơ hoai mục ủ nấm đối kháng, thời kỳ quả phát triển có thể sử dụng phân NPK chuyên dùng cho cây ăn quả bón vãi xung quanh gốc. Tuy nhiên lưu ý tại thời điểm quả đang rụng nhiều không nên bón phân hóa học. Lúc này cần phun các chế phẩm nano canxi super, nano bạc đồng plus chống rụng quả cho cây. Sau khi cây giữ quả ổn định mới bón phân thúc nuôi quả. Trong quá trình chăm sóc cần dựa vào sức cây, nhu cầu dinh dưỡng của từng cây, từng vườn để có phương pháp bón phân phù hợp theo từng giai đoạn sinh trưởng.

 

​​​​​​​

Tổng kết: Như vậy hiện tượng rụng quả, nứt quả trên cây nhãn nói riêng, cây ăn quả nói chung thường do tổng hợp nhiều nhóm nguyên nhân khác nhau. Các nguyên nhân này có tương tác hỗ trợ liên quan đến nhau, khi gặp điều kiện bất lợi thời tiết sẽ gây nên tình trạng rụng quả hàng loạt, khó kiểm soát. Các nguyên nhân cơ bản đó là:

+ Mưa axít gây hại trực tiếp vỏ quả và cuống quả, mưa axít gây thiếu hụt canxi qua đó thúc đẩy quá trình rụng quả nhanh hơn.

+ Mưa nắng xen kẽ (đầu mùa mưa) tạo nên 2 hệ quả xấu tiêu cực: Một là gây sốc nhiệt tress cây. Hai là mưa tạo độ ẩm bão hòa, bộ rễ bị nghẹt, thiếu oxy. Vì thế mà dinh dưỡng vận chuyển nuôi quả bị hạn chế do đó quả bị rụng hàng loạt.

+ Mưa nắng xen kẽ tạo điều kiện thuận lợi cho nấm bệnh gây hại (thán thư). Bệnh làm cho đen cuống, thối cuống dẫn đến rụng quả hàng loạt.

Công thức phun chế phẩm nano giúp nhãn sáng mã đẹp quả, chống nứt nổ quả, hạn chế hiện tượng rụng, chống mưa axít: Dùng 40ml chế phẩm nano canxi cacbonat + 30ml nano canxi kết hợp 50ml nano bạc đồng plus và 30ml nano đồng oxyclorua pha với bình 20  lít nước phun định kỳ vào các thời điểm: phát triển quả, thời kỳ nhãn bắt đầu vào đường già chín.

------------------------------------------------------------------------------------------------------

(Mọi hành vi sao chép bài viết trên phải xin phép hoặc dẫn nguồn cụ thể)

TRUNG TÂM PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP CÔNG NGHỆ CAO NANOTECH

Tư vấn kỹ thuật, ứng dụng công nghệ nano trong nông nghiệp:

ThS Phạm Công Khải - Hotline: 0976 804 678 * 01235 99 85 99

Email: nanobacsuper@gmail.com