Sầu riêng là một loại cây ăn quả có giá trị kinh tế cao được bà con nhiều vùng mở rộng diện tích trong những năm trở lại đây. Tuy nhiên trong quá trình chăm sóc bà con thường  gặp nhiều khó khăn về kỹ thuật. Ngoài sâu bệnh, sầu riêng còn gặp một số hiện tượng như xoăn vàng lá, chùn ngọn, cây chậm phát triển, thời kỳ ra hoa đậu quả thường bị nứt dọc cuống, rụng trái non và hiện tượng nứt quả xảy ra rất phổ biến trên nhiều giống sầu riêng trồng tại Việt Nam nói chung và vùng Tây Nguyên nói riêng (Lâm Đồng, Đăk Lăk).

Trong phạm vi bài viết này chúng tôi sẽ đề cập tới nguyên nhân và giải pháp khắc phục hiện tượng nứt dọc cuống và nứt quả trên cây sầu riêng.

Vậy tại sao sầu riêng thường xảy ra hiện tượng nứt dọc cuống và nứt trái khi thu hoạch ?

Nguyên nhân thứ nhất: Bón phân mất cân đối, thừa hoặc thiếu dinh dưỡng thiết yếu (thừa dinh dưỡng đa lượng thiếu dinh dưỡng trung vi lượng).

Cây trồng hấp thu dinh dưỡng chủ yếu qua lá và rễ. Với phân bón qua rễ đa số bà con bổ sung các yếu tố đa lượng như đạm – lân – kali – lưu huỳnh do các loại phân bón gốc thường không chứa hoặc chứa rất ít các thành phần dinh dưỡng trung lượng, vi lượng. Vì vậy cây trồng thường bị thiếu hụt các nhóm dinh dưỡng vi lượng và trung lượng (như Ca, Mg, Zn, B, Mo, Fe, Cu, Si). Các nhóm dinh dưỡng trung vi lượng này tham ra vào quá trình sinh hóa và cấu tạo nên các bộ phận chính của tế bào thực vật. Chẳng hạn Canxi, Silic cùng với Bo giúp quả phát triển ổn định, cân đối, chống dị dạng, làm tăng tính liên kết bền vững của tế bào khiến cho chúng trở lên vững chắc hơn. Do đó làm giảm khả năng nứt dọc cuống và nứt quả.

Một vấn đề khác nữa đó là việc bón phân không cân đối giữa Đạm Lân Kali và các thành phần dinh dưỡng trung vi lượng khiến cho các bộ phận của quả như Vỏ quả - Thịt quả phát triển không cân đối. Khi  độ ẩm đất thường xuyên cao, thừa dinh dưỡng đa lượng sẽ thúc đẩy quá trình phát triển đột ngột của phần thịt quả. Như vậy thịt quả phát triển mạnh quá mức trong khi đó phần vỏ quả phát triển không tương thích dẫn đến hiện tượng nứt quả. Ngoài ra các thành phần dinh dưỡng mất cân đối khiến cho các bó mạch dẫn của phần cuống phát triển mạnh, cùng với đó cây trồng thiếu Canxi, Silic làm cho các tế bào cuống dễ tách rời nhau ra, giảm tính liên kết do đó xảy ra hiện tượng nứt dọc cuống.

Chính vì những vấn đề trên khi chăm sóc cây sầu riêng bà con cần lưu ý bổ sung các thành phần dinh dưỡng trung vi lượng thông qua việc phun qua lá các dòng chế phẩm chứa các thành phần trung vi lượng (Ca, Mg, S, Cu, Fe, Zn, Bo, Mo) theo quy trình khuyến cáo và tuân theo nguyên tắc là: “bón theo nhu cầu dinh dưỡng và phù hợp với từng thời kỳ sinh trưởng phát triển của cây”.

Trong các yếu tố dinh dưỡng trên thì Mg-Ca-Si-Bo là các nguyên tố dinh dưỡng có vai trò quan trọng trong việc làm hạn chế hiện tượng nứt dọc cuống và nứt trái. Mg được xem là một thành phần dinh dưỡng trung lượng rất quan trọng cấu tạo nên diệp lục của cây. Ở thời kỳ cây đậu quả non Mg giúp quả non và bộ lá có màu xanh tự nhiên qua đó thúc đẩy quá trình quang hợp (đồng hóa các chất dinh dưỡng). Vai trò quan trọng của canxi là tham gia vào quá trình hình thành nên màng tế bào. Canxi kết hợp với axit pectinic tạo nên pectatcanxi có mặt ở lớp giữa của thành tế bào gắn chặt các tế bào với nhau thành một khối làm cho cuống hoa, cuống quả trở lên bền vững hơn do đó để chống rụng hoa, quả non cần phải bổ sung canxi cho cây ở thời kỳ trước ra hoa, thời kỳ ra hoa và đậu quả non.

Khi thiếu canxi thì pectancanxi không được hình thành vì thế mà hoa - quả non dễ bị rụng, quả dễ bị nứt. Thiếu canxi các tế bào tầng rời dễ dàng tách nhau ra gây nên hiện tượng rụng quả non sinh lý, nứt quả, nứt dọc cuống. Khi quả chín pectatcanxi bị phân hủy cho nên thịt quả mềm ra. Do đó pectatcanxi được xem như là chất kết dính giữa các tế bào với nhau khiến chúng trở nên bền vững hơn.

Canxi là một nguyên tố dinh dưỡng trung lượng rất quan trọng đối với sinh trưởng và phát triển của cây trồng. Canxi là một nguyên tố kém linh động, chúng hầu như không thể di chuyển giữa các bộ phận của cây và phần lớn chúng tập trung tại các lá già. Canxi không thể di chuyển từ các bộ phận lá già sang lá non, hoa - quả non. Do đó trong thời kỳ ra hoa đậu quả non  (đối với cây ăn quả) canxi thường bị thiếu hụt cục bộ. Sự thiếu hụt canxi và Silic thường dẫn đến hiện tượng “tầng rời” cuống hình thành (gây nên hiện tượng rụng quả) hoặc các tế bào phần cuống dễ bị nứt khi thiếu Canxi – Silic. Thiếu canxi và Silic cùng với các yếu tố dinh dưỡng vi lượng trong thời gian dài khiến cho quả dễ bị nứt, giảm chất lượng và mã quả.

Thực tế cho thấy đa số các dạng canxi hiện nay trên thị trường được bán dưới dạng phân bón lá có hỗn hợp với một số thành phần trung - vi lượng khác, các dạng canxi này hầu hết tồn tại dưới dạng ion (dạng muối có chứa Ca²⁺), khi phun qua lá các ion Ca²⁺ này thường xảy ra các phản ứng trao đổi với các axít yếu như axít cacbonic (axít H₂CO₃ - có trong môi trường tự nhiên) làm kết tủa ở dạng không tan, khó hấp thu (dạng CaCO₃). Axít H₂CO₃  được hình thành trong tự nhiên do sự kết hợp giữa khí CO₂ và hơi nước (mưa axít). Theo đó hơi nước và khí CO₂ có trong tự nhiên sẽ kết hợp với nhau tạo thành axít H₂CO₃. Axit H₂CO₃ sau đó phân ly ra CO₃^2-. Gốc CO₃^2- tiếp tục phản ứng trao đổi với Canxi (Ca²⁺) tạo thành dạng canxi mà cây không hấp thu được (CaCO₃).

CO₃^2- + Ca²⁺ ==> CaCO₃ (Canxi ở dạng khó tan, khó hấp thu)

Như vậy qua phân tích trên có thể nói nếu phun các dạng Canxi thông thường (công nghệ truyền thống) các dạng canxi này sẽ dễ dàng bị chuyển sang dạng khó hấp thu (CaCO₃) do vậy cây trồng vẫn bị thiếu Canxi. Điều này có nghĩa là khi có mưa nhiều, lượng axít được hình thành đặc biệt là sự xuất hiện các axít yếu H₂CO₃ nếu sử dụng các dạng canxi dạng muối thông thường thì chúng sẽ bị phản ứng hóa học và chuyển thành dạng khó hấp thu. Trong quá trình chăm sóc cây ăn quả, rất nhiều bà con vẫn thường xuyên bổ sung canxi cho cây tuy nhiên không đạt được hiệu quả như mong muốn (vẫn hình thành tầng rời cuống hoa, cuống quả, nứt quả rụng quả vẫn xảy ra) dẫn đến hiện tượng rụng hoa và quả non hàng loạt đặc biệt trong điều kiện tự nhiên bất lợi (mưa nhiều, ẩm cao, sâu bệnh). Điều này là do hiệu suất hấp thu canxi thấp hoặc canxi bị giữ lại ở dạng khó tiêu, khó tan, khó hấp thu, cây không có đủ lượng canxi cần thiết để duy trì sức sinh trưởng. Mặt khác canxi là nguyên tố dinh dưỡng trung lượng không di động cho nên ở thời kỳ ra hoa đậu quả cây thường bị thiếu hụt canxi, cây trồng khi thiếu hụt canxi thường dẫn đến hiện tượng rụng hoa-quả non và nứt quả. Do đó khi bổ sung Canxi cho cây nhất là giai đoạn ra hoa, đậu quả bà con nên bổ sung các dạng canxi dễ hấp thu, có tính chất giải phóng Canxi (Ca²⁺) liên tục trong nhiều thời điểm, ở mọi điều kiện cho dù là điều kiện thời tiết không thuận lợi tất nhiên cần quan tâm lưu ý bổ sung thêm các nguyên tố dinh dưỡng trung - vi lượng khác, tránh mất cân đối dinh dưỡng.

Giải pháp khắc phục tình trạng trên đó là sử dụng nano canxi phun qua lá. Nano canxi có tính chất vượt trội và linh động. Ở kích thước nano các nguyên tử bề mặt có năng lượng rất thấp, không bị các lớp ngoài che chắn nên chúng dễ dàng được giải phóng do đó các hạt nano canxi có khả năng sinh ra liên tục các ion Ca²⁺ dễ tiêu, cây hấp thu tốt, qua đó giảm hiện tượng rụng hoa và quả non. Các nhà khoa học đã chứng minh rằng sử dụng nano canxi giúp cây trồng dễ dàng hấp thu dinh dưỡng Canxi hơn hàng trăm lần so với canxi thông thường qua đó giảm khả năng thiếu canxi do các hạt nano canxi có kích thước rất nhỏ, khi phun qua lá cây dễ hấp thu. Do đó trong thời kỳ ra hoa đậu quả non, nuôi quả phát triển bà con nên sử dụng chế phẩm nano canxi kết hợp với nano canxi cacbonat phun qua lá cho cây, định kỳ phun 7-10 ngày/lần. Tác dụng cơ bản của chế phẩm nano canxi và nano canxi cacbonat là: chống tác hại mưa axít, tăng khả năng hấp thu dinh dưỡng canxi cho cây, giúp ngăn ngừa tình trạng thiếu canxi, giảm tối đa hiện tượng rụng quả non, hạn chế nứt quả và nứt dọc cuống quả.

Nguyên nhân thứ hai: Do bộ rễ bị sâu bệnh tấn công làm giảm chức năng sinh lý của bộ rễ

Khi bộ rễ bị sâu bệnh tấn công, tuyến trùng gây hại sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng hút dinh dưỡng khoáng nuôi các bộ phận trên mặt đất. Bộ rễ có thể bị ảnh hưởng một phần chức năng sinh lý dẫn đến khả năng thiếu hụt dinh dưỡng. Sự mất cân bằng dinh dưỡng và thiếu hụt dinh dưỡng dẫn đến hiện tượng nứt quả, rụng quả.

Giải pháp khắc phục trong trường hợp này là:

+ Định kỳ phun/tưới chế phẩm nano bạc đồng plus và nano đồng oxyclorua: Chế phẩm nano bạc đồng plus và nano đồng oxyclorua có tác dụng diệt trừ nấm, vi khuẩn và virus mạnh mẽ. Chế phẩm nano bạc đồng plus kết hợp với chế phẩm nano đồng oxyclorua tạo nên sức mạnh cộng hưởng diệt nấm vi khuẩn gây hại bộ rễ. Ngoài ra khi phun qua lá, chế phẩm nano bạc đồng plus và nano đồng oxyclorua còn có vai trò phòng và đặc trị bệnh thán thư và thối trái sầu riêng.

TRUNG TÂM PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP CÔNG NGHỆ CAO NANOTECH

Tư vấn kỹ thuật, ứng dụng công nghệ nano trong nông nghiệp:

ThS Phạm Công Khải - Hotline: 0976 804 678 * 01235 99 85 99

Email: nanobacsuper@gmail.com