Hiện tượng rụng quả sinh lý trên cây có múi

Do đặc tính sinh lý của cây ăn quả nói chung, cây có múi nói riêng, trong thời kỳ ra hoa đậu quả non, hoặc khi cây vừa tắt hoa, quả non hình thành, phần lớn các cây ăn quả thân gỗ thường xảy ra hiện tượng rụng hoa - quả non. Hiện tượng này gọi chung là rụng quả sinh lý, tuy nhiên nếu không có biện pháp kỹ thuật tác động kịp thời, hiện tượng rụng sinh lý xảy ra khó kiểm soát, tỷ lệ rụng cao có thể dẫn đến giảm năng suất hoặc mất mùa. Tỷ lệ rụng sinh lý thời kỳ quả non là khác nhau tùy nhóm cây ăn quả, tùy điều kiện thời tiết và kỹ thuật chăm sóc...

Mưa ẩm kéo dài, mưa acid, nấm khuẩn gây hại làm cho hoa quả non rụng hàng loạt (Tư vấn giải pháp chống mưa acid ứng dụng CN nano: ThS Khải - 0976 804 678)

Nguyên nhân gây nên tình trạng rụng quả sinh lý trên cây ăn quả có múi

+ Mất cân đối dinh dưỡng: thừa đa lượng thiếu dinh dưỡng trung – vi lượng đặc biệt là Canxi, Bo, Kẽm, Magie (Ca, Bo, Zn, Mg).

+ Điều kiện thời tiết bất lợi: điều kiện thời tiết bất lợi dẫn đến Stress cây, thời tiết bất lợi có thể gây sốc nhiệt, biên độ nhiệt độ ngày-đêm chênh lệch lớn, độ ẩm đất quá cao, đất thừa ẩm trong thời gian dài, đất yếm khí, kém tơi xốp, độ mùn thấp cũng là nguyên nhân gây rụng quả non (thời kỳ quả non không để đất quá khô hoặc quá ẩm).

+ Sâu bệnh hại: nhóm côn trùng chích hút như nhện, bọ trĩ, rầy, rệp, gây hại cuống hoa, nhụy hoa kết hợp nấm khuẩn gây bệnh thối nhũn hoa, đen cuống làm giảm khả năng thụ phấn, đậu quả và gây rụng hàng loạt.

Ngoài ra hiện tượng rụng hoa và quả non còn liên quan đến mưa acid thời điểm trước và sau lập xuân. Đa phần các cây ăn quả thân gỗ như nhãn, vải, cây có múi đều ra hoa đậu quả trùng với thời điểm có mưa acid ở miền Bắc. Hiện tượng rụng hoa và quả non trở nên khó kiểm soát hơn khi hội tụ đồng thời các yếu tố: mưa ẩm kéo dài, mưa acid, sâu bệnh hại, mất cân đối dinh dưỡng...

Tác hại của mưa axít đối với cây ăn quả trong thời kỳ ra hoa đậu quả non

Do hoạt động sản xuất của con người gây nên ô nhiễm môi trường, ô nhiễm không khí do đó trong không khí có nhiều khí độc như sunfua dioxit (SO₂), nitơ dioxit (NO₂)...các dạng khí này hòa tan với hơi nước trong không khí tạo thành axít sunfuric (H₂SO₄) và axít HNO₃. Khi trời mưa các dạng axít độc hại này hòa tan vào nước mưa làm cho độ pH của nước mưa giảm gây ảnh hưởng trực tiếp cây trồng đặc biệt hàm lượng axít trong nước mưa cao vào đúng thời kỳ cây ra hoa đậu quả sẽ gây ra các tác hại đáng kể. Các tác hại của mưa axít đối với bưởi trong thời kỳ ra hoa đâu quả là: 

+ Làm cháy hoa, suy giảm chức năng sinh lý của hạt phấn và nhụy.

+ Hạn chế khả năng thụ phấn, thụ tinh, giảm tỷ lệ đậu quả.

+ Hàm lượng axít cao sẽ làm cháy quả non, gây ra hiện tượng rụng quả hàng loạt. Nếu bị nấm khuẩn gây bệnh kết hợp thì hiện tượng rụng quả non rất khó kiểm soát.

+ Mưa axít thúc đẩy quá trình hình thành tầng rời cuống hoa và quả non qua đó đẩy mạnh quá trình rụng hoa và quả non.

+ Ảnh hưởng đến khả năng quang hợp của bộ lá do mưa axít ít nhiều ảnh hưởng trực tiếp đến bộ lá.

+ Làm chậm quá trình phát triển của quả non, gây rụng quả non hàng loạt.

Ở một số cây ăn quả, mưa ẩm còn kích thích phát triển mầm chồi dinh dưỡng, gây ra hiện tượng cạnh tranh dinh dưỡng và rụng quả non hàng loạt (cam, bưởi, bơ…). Độ ẩm cao, bão hòa trong đất còn làm lượng oxy trong đất giảm mạnh khiến cho hoạt động hô hấp của rễ bị ảnh hưởng, dinh dưỡng vận chuyển lên các bộ phận trên mặt đất (quả non) bị hạn chế do vậy quả non bị rụng đáng kể.

Ngoài ra mưa acid làm cho Canxi trong tế bào tầng rời giảm mạnh (chúng bị hòa tan, bị di chuyển thành những ion linh động). Mà Canxi là một nguyên tố dinh dưỡng trung lượng quan trọng cần bổ sung và không thể thiếu ở thời kỳ ra hoa đậu quả đối với bất kỳ cây ăn quả thân gỗ nào.

 Mưa acid và nấm khuẩn tấn công các chùm hoa, quả non

Theo nhiều nghiên cứu cho thấy thời kỳ cây ra hoa đậu quả canxi thường bị thiếu hụt do nhiều nguyên nhân khác nhau. Trong khi đó canxi có vai trò rất quan trọng với cây ăn quả nói chung (đặc biệt thời kỳ ra hoa đậu quả). Canxi được xem là “chất keo xi măng” kết dính các tế bào với nhau. Canxi làm tăng tính liên kết phần tầng rời cuống quả, giúp hạn chế hiện tượng rụng quả non (cơ bản Canxi sẽ làm dai cuống quả). Tuy nhiên thực tế cho thấy đa số bà con sử dụng phân bón lá có chứa Canxi(Ca), Magie(Mg), Kẽm(Zn) ở dạng ion - dạng muối 2⁺ như: Ca²⁺, Mg²⁺ Zn²⁺. Các dạng này thường bị kết tủa ở dạng không tan ngay trên bề mặt lá do đó cây rất khó hấp thu gây nên hiện tượng thiếu hụt dinh dưỡng cục bộ. Đa số các đạng canxi hiện nay trên thị trường được thương mại dưới dạng phân bón lá có hỗn hợp với một số thành phần trung, vi lượng khác tuy nhiên các dạng canxi này hầu hết tồn tại dưới dạng ion (dạng muối có chứa Ca²⁺), khi phun qua lá các ion Ca²⁺ này thường bị các acid yếu như acid H₂CO₃ làm kết tủa ở dạng không tan, khó hấp thu (dạng bất động) theo cơ chế sau: 

Trong không khí luôn tồn tại hơi ẩm (H₂O) và khí CO₂, chúng sẽ kết hợp với nhau tạo thành một acid yếu H₂CO₃. Sau đó  H₂CO₃ lại bị phân ly nhanh thành H⁺ và CO₃^2-.

H₂O + CO₂  = H₂CO₃ (axít)

H₂CO₃ = 2H⁺ (axít) +  CO₃^2-

 Quá trình trên sẽ tạo ra hệ quả:

Một là vỏ quả non và cuống quả bị acid hóa bởi H⁺ sinh ra từ quá trình trên làm cho quả non bị cháy và rụng.

Hai là chính CO₃^2- sẽ kết hợp với Ca²⁺ tạo ra muối CaCO₃ làm cho cây không hấp thu được canxi do đó cây bị thiếu hụt canxi cục bộ mặc dù bà con vẫn bổ sung Canxi cho cây qua lá nhưng việc làm này hầu như không tạo nên hiệu quả do Canxi đã bị kết tủa ngay trên bề mặt lá theo phương thức sau:

Ca²⁺ + CO₃^2- ==> CaCO₃ (Nếu sử dụng canxi thông thường chúng sẽ bị giữ ở dạng không tan, cây không hấp thu được)

Hình  ảnh các hạt nano canxi Cacbonate (kích thước 20-30nm)

Tóm lại canxi bo dạng thông thường sẽ bị kết tủa, chuyển hóa thành dạng khó tan, khó hấp thu. Điều này giải thích tại tao phun canxi bo nhưng không đạt được hiệu quả chống rụng.

Vậy làm thế nào để bổ sung Canxi dễ hấp thu cho cây, chống kết tủa canxi tại bề mặt lá, tăng cường dai cuống, hạn chế rụng quả non ? Giải pháp tối ưu, hiệu quả ở đây là bà con nên bổ sung dạng Canxi nano phun xen kẽ với dạng Nano Canxi cacbonate. Hai dạng này sẽ bổ sung trực tiếp và gián tiếp một cách liên tục Canxi cho cây, giúp cuống dai hơn. Ưu điểm vượt trội của nano canxi là kích thước hạt vô cùng nhỏ bé, dễ dàng bám trên kẽ lá, ít bị rửa trôi, dễ dàng hấp thu, bổ sung nhanh và kịp thời cho cây, hiệu suất hấp thu nano canxi qua lá nhanh hơn gấp 2-3 lần so với canxi ở dạng truyền thống. Đặc biệt hơn là nano canxi không bị oxy hóa, không bị kết tủa ở dạng khó tan. Ngoài ra nano Canxi cacbonate có vai trò trung hòa mưa axít,  làm giảm tác hại cháy hoa - quả non do mưa axít và sương muối.

Nano Canxi cacbonate có kích thước vô cùng nhỏ (kích thước 20-40nm) chúng có khả năng bám dính trên các kẽ lá, tại bề mặt lá chúng sẽ trung hòa hàm lượng axít, hạn chế tác hại của sương muối đồng thời giải phóng khí CO₂ (là nguyên liệu của quá trình quang hợp, nâng cao hiệu suất quang hợp) và giải phóng thêm Ca²⁺ qua đó cung cấp, bổ sung dinh dưỡng canxi dễ tiêu cho cây, làm tăng tính bền vững của tế bào phần tầng rời, chống rụng quả non, thúc quả non phát triển đồng đều. Cơ chế chống mưa axít của nano canxi cacbonat (N-CaCO₃) được mô tả như sau:

Nano-CaCO₃ + H₂CO₃(H⁺) = Ca⁺² (bổ sung canxi) + 2CO₂↑ + H₂O

Như vậy có thể nói nano canxi giúp cây tăng cường quá trình trao đổi chất, bổ sung trực tiếp và liên tục canxi dễ hấp thu cho cây qua đó chống rụng quả sinh lý. Nano canxi cacbonat chống mưa axít, thúc quả lớn nhanh, tăng mẫu mã vỏ quả, hạn chế nứt quả ở giai đoạn cuối.

Qua mô tả trên chúng ta thấy các axít vô cơ sinh ra trong không khí, trong nước mưa sẽ bị các hạt nano canxi cacbonat trung hòa (triệt tiêu tác hại của axít), qua đó giảm tối đa tác hại của mưa axít, đồng thời quá trình trên cũng giải phóng ra canxi dễ tiêu bổ sung trực tiếp qua lá cho cây(chống rụng quả). Ngoài ra trong quá trình trung hòa mưa axít còn giải phóng khí CO₂ tăng tới 40% ngay tại bề mặt lá, khí CO₂ là nguyên liệu cần thiết cung cấp cho cây trồng qua các tế bào khí khổng ở bề mặt lá làm tăng hiệu suất quang hợp, thúc đẩy quả non phát triển.

Chúng ta có thể thấy cùng một thời điểm nano canxi cacbonat tạo ra 3 vai trò quan trọng:

Một là: Trung hòa tác hại của mưa axít, ngay cả axít yếu.

Hai là: Bổ sung canxi cho cây qua bộ lá thông qua các khi khổng và thủy khổng.

Ba là: Giải phóng khí CO₂ tại chỗ. Khí CO₂ là nguồn nguyên liệu cần thiết và không thể thiếu cho quá trình quang hợp qua đó thúc đẩy hoạt đồng quang hợp (nâng cao hiệu suất quang hợp của cây trồng).

Giải pháp chống mưa axít, chống rụng quả non trên nhãn vải và cây ăn quả nói chung:

Trước mưa hoặc sau mưa nhà vườn nên sử dụng nano canxi, nano canxi cacbonate phun đều mặt lá, chùm quả. Cụ thể: nhà vườn dùng 50ml chế phẩm nano canxi super (có thành phần nano canxi cacbonat) pha với bình 20 lít nước phun đều tán lá, chùm quả, phun 2 lần, cách nhau 5 ngày/lần. Do mưa ẩm nên có thể thời kỳ này xuất hiện nấm khuẩn gây bệnh do đó nên phun thêm chế phẩm nano bạc đồng super.

Nano canxi super vừa bổ sung canxi dễ tiêu, vừa có khả năng trung hòa mưa acid làm giảm hiện tượng acid hóa gây hại hoa và quả non. Nano – canxi cacbonate có hoạt tính hóa học cao nên dễ phản ứng để trung hòa axit ngay cả ở môi trường axit yếu pH = 5-6. Nano canxi cacbonate sử dụng trong phân bón lá làm tăng hiệu suất của quá trình quang hợp và bổ sung canxi qua bộ lá của cây. Khi ở kích thước nano mét (70nm) các hạt Nano-CaCO₃ bám vào kẽ lá và phân hủy trong môi trường khí CO₂ (H₂CO₃) tự nhiên đồng thời giải phóng khí CO₂ tăng đến 40% tại kẽ lá tạo ra nguồn nguyên liệu (CO₂) dồi dào cho quá trình quang hợp và bổ sung canxi cho cây trồng

Lưu ý: Để đạt hiệu quả cao và toàn diện trong việc chống rụng hoa và quả non nhà vườn nên kết hợp sử dụng nano canxi super với chế phẩm nano Bạc đồng, Nano oxyclorua đồng, Shellac suger cho hiệu quả tối ưu.

Quy trình sử dụng chế phẩm nano chuyên dùng cho cây cam, bưởi

1.Chăm sóc bưởi diễn sau thu hoạch, ủ mầm hoa (trước khi phân hóa mầm hoa)

Bón phân sau thu hoạch: Trước khi bón cần xới xáo bề mặt, tạo đường vòng tròn khép kín quanh tán, với độ sâu 10-15 cm, rộng 30-40cm (tùy tính chất đất từng vùng).

Bón phân mỗi gốc như sau: 20-40kg Phân hữu cơ hoai mục kết hợp với 0,5-1kg Đậu tương bột nghiền nhỏ + 1-1,5kg Lân đơn P₂O₅ (lân bột) + Tro bếp nếu có (lượng bón tùy tuổi cây, sức cây, đường kính tán cây).

Phun rửa vườn, phòng trừ sâu bệnh hại: Dùng 60-80ml nano Đồng oxyclorua kết hợp 30-50ml nano Bạc Đồng Super pha với 20-25 lít nước phun đều tán lá, phun kỹ 2 mặt lá, thân cành. Phun ít nhất 1 lần, nếu có điều kiện nên phun 2 lần, mỗi lần cách nhau 7-10 ngày (có tác dụng diệt toàn bộ Nấm Khuẩn gây bệnh trú ngụ trên cành, chống nấm mốc, nấm khuẩn gây thối nhũn hoa, nấm cuống ở thời kỳ hoa nở rộ - đậu quả non sau này).

Lưu ý chung thời kỳ sau thu hoạch, ủ mầm hoa:

+ Thời điểm thu hoạch xong, nhà vườn cần khẩn trương cắt tỉa tạo tán, xử lý bộ rễ, phá váng bề mặt sau đó để 7-10 ngày mới bón phân. Phân hữu cơ hoai + Lân Super + Tro bếp và Đậu tương nghiền cần được trộn đều với đất trước khi bón. Bón phân xong không tưới nước, để cây ngủ nghỉ ủ mầm hoa.

+ Cần đảm bảo sạch Sâu Bệnh trước khi cây bước vào thời kỳ phát triển mầm hoa (phun thuốc trừ nhện, sâu vẽ bùa, rệp sáp, rệp muội kết hợp nano Bạc đồng, nano Đồng oxyclorua trước khi cây vào thời kỳ phân hóa mầm hoa 1-2 tuần).

2.Thời kỳ phân hóa mầm hoa (bắt đầu nhú mầm hoa dạng trứng ếch/mắt cua)

Khi thấy các đầu cành, nách lá bắt đầu có dấu hiệu phân hóa mầm hoa, nhú mầm hoa dạng trứng ếch/mắt cua nhà vườn cần triển khai đồng bộ các công việc sau đây:

+ Bón thêm mỗi cây 500-800g Lân Super P₂O₅ (bón mặt theo hình chiếu tán).

+ Tưới nước liên tục duy trì độ ẩm đất, không để đất bị khô.

+ Có thể bón bổ sung thêm NPK chuyên dùng cây ăn quả nếu thấy cần thiết (200g/gốc)

Tiếp theo phun các chế phẩm NANO chăm sóc thời kỳ phát triển mầm hoa, thúc hoa to khỏe, tăng chất lượng hạt phấn, nâng cao tỷ lệ đậu quả, giữ quả:

Phun đợt 1: Khi bắt đầu thấy nhú mầm hoa dạng trứng ếch

Dùng 40-50ml chế phẩm Nano Canxi Super kết hợp với 40ml chế phẩm Shellac Suger + 50-60ml nano Đồng Oxyclorua pha với 20-25 lít nước, phun đều tán lá, phun dạng sương mù, phun kỹ 2 mặt lá (mưa phùn vẫn có thể phun, nên tăng 10-20% liều lượng nếu có mưa phùn ẩm, những ngày có nắng nên phun sớm vào đầu giờ sáng).

Phun đợt 2: Đợt 2 Cách đợt 1 khoảng 7 – 10 ngày (hoặc khi hoa chuẩn bị chớm nở)

Dùng 40-50ml chế phẩm Nano Canxi Super kết hợp 40ml Shellac Suger + 50-60ml nano Bạc Đồng Super + 30ml nano Đồng oxyclorua pha với 20-25 lít nước, phun đều tán lá, phun dạng sương mù, phun kỹ 2 mặt lá. Chú ý cần kiểm soát nhện, rệp sáp, rệp muội thời kỳ phát triển mầm hoa, hoa rộ, đậu quả non.

Nếu hoa nhỏ, yếu nên phun thêm chế phẩm nano AKH super plus (40ml/bình 18 - 20lít).

3.Thời kỳ hoa nở rộ, đậu quả non (có thể áp dụng cho cam canh, cam vinh)

Thời kỳ này chia làm 2 trường hợp:

Trường hợp 1: Thời kỳ hoa rộ, đậu quả non gặp điều kiện thời tiết bất lợi như mưa ẩm, mưa acid (cần phải chống rụng, chống mưa acid). Nhà vườn phun theo công thức sau: Dùng 50-60ml nano Đồng oxyclorua kết hợp 70-90ml nano bạc đồng super + 70-80ml nano canxi super + 40-50ml Shellac Suger pha với 20-25 lít nước phun trực tiếp lên lá, chùm hoa, chùm quả non. Định kỳ 2-3 ngày/lần (nếu mưa liên tục kéo dài 5-7 ngày). Phun ngay lúc mưa, còn ẩm ướt lá (hiệu quả tối đa). Thông thường điều kiện thời tiết bất lợi có thể phải phun 3-4 lần (cho hiệu quả chống rụng tối đa, giữ quả tốt).

Trường hợp 2: Thời kỳ hoa nở rộ, đậu quả non không gặp mưa, điều kiện thời tiết thuận lợi. Nhà vườn đợi cho đến khi 50-70% số hoa teo cánh, rụng cánh, bắt đầu hình thành quả non(tính trên tổng vườn). Dùng 40-60ml nano canxi super kết hợp với 30-40ml Shellac suger + 60-80ml nano Bạc Đồng super + 15-20ml nano Đồng oxyclorua pha với 20 lít nước phun đều 2 mặt lá, chùm quả non. Định kỳ 4-6 ngày/lần. Phun cho đến khi quả lớn ổn định (thông thường phun khoảng 2-3 lần, tính từ lúc bắt đầu hình thành quả non, tắt hoa).

Lưu ý chung: Sau khi tắt hoa, nếu quả chậm lớn nên phun thêm chế phẩm Bionanotech kết hợp với chế phẩm nano AKH super plus (quả sau khi đậu nếu chậm lớn sẽ gây rụng).

Nano canxi Super tích hợp 4 thành phần: Nano canxi, nano canxi cacbonat, nano Zn, Mg

Khi quả đạt kích thước 1-1,5cm: Dùng 40ml nano Canxi super kết hợp 20ml Shellac Suger pha 20 lít nước phun đều tán lá, phun 1-2 lần cho đến khi quả ổn định, sau đó phun phòng trừ sâu bệnh bằng nano Bạc Đồng, nano Đồng Oxyclorua. Nuôi dưỡng quả phát triển cân đối, khỏe mạnh bằng chế phẩm nano AKH super plus (phun vào tháng 4-5-6 âm lịch).

Thời kỳ phát triển quả, hạn chế quả to vỏ dày, tăng độ ngọt: Dùng 40ml nano AKH super plus pha 20 lít nước phun đều tán lá, định kỳ 15 ngày/lần. Từ tháng 7-8 âm trở đi sử dụng chế phẩm Super Kali phun lá giúp tăng độ ngọt quả (phun 2 lần, mỗi lần cách nhau 20-30 ngày).

Lưu ý khi sử dụng các chế phẩm nano: Lắc kỹ chai SP trước khi dùng, khi pha các SP nên pha loãng từng loại mới đổ vào nhau sau đó phun luôn, không để lâu, khi phun nên phun kỹ 2 mặt lá, phun dạng sương mù, phun vào buổi sáng. Trong điều kiện có mưa phùn ẩm kéo dài vẫn có thể phun, phun kỹ lên chùm hoa, chùm quả non. Nếu mưa 1-2 ngày, nên để hết mưa mới phun, phun ngay khi lá, hoa, chùm quả non còn ẩm ướt.

TRUNG TÂM PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP CÔNG NGHỆ CAO NANOTECH

Tư vấn kỹ thuật, ứng dụng công nghệ nano trong nông nghiệp:

ThS Phạm Công Khải - Hotline: 0976 804 678 * 0835 99 85 99

Email: nanobacsuper@gmail.com