Phần 1: Nguyên nhân gây rụng quả non trên mắc ca

+ Do điều kiện chăm sóc chưa phù hợp, sinh trưởng cành sinh dưỡng và cành sinh thực mất cân đối, tỷ lệ C/N trên các cành mẹ mất cân đối (<1).

+ Do điều kiện thời tiết không thuận lợi (nhiệt độ, độ ẩm).

+ Do sâu bệnh hại tấn công.

+ Chế độ nước tưới chưa hợp lý (thiếu nước hoặc độ ẩm đất không duy trì liên tục thường xuyên giai đoạn ra hoa, đậu quả non).

+ Do bón phân không cân đối đầy đủ, thiếu dinh dưỡng trung vi lượng.

+ Do đặc điểm thực vật học của hoa mắc ca (đặc điểm về cấu trúc và đặc điểm ra hoa): Mắc ca có cấu trúc chùm hoa tự, trên mỗi chùm hoa có nhiều bông hoa với cấu trúc nhỏ, chỉ nhị và nhụy mảnh dễ bị sâu bệnh và tác động bất lợi của điều kiện tự nhiên. Ngoài ra thời gian nở hoa trên cùng một chùm hoa khác nhau, giữa các dòng cũng lệch nhau nên gây khó khăn trong quá trình thụ phấn-thụ tinh. Một vấn đề nữa là chức năng hạt phấn của mắc ca thường yếu khi gặp điều kiện thời tiết bất lợi (nhiệt độ và độ ẩm cao hạt phấn bị suy giảm chức năng sinh lý).

Như vậy điều kiện thời tiết bất lợi có ảnh hưởng như thế nào đến khả năng ra hoa đậu quả của cây mắc ca ?

Thời kỳ hoa rộ, đậu quả non nếu gặp mưa ẩm sẽ làm hạt phấn bị bết dính, ảnh hưởng đến tỷ lệ thụ phấn (tỷ lệ thụ phấn chéo rất thấp). Ngoài ra trên thực tế, khi bao phấn trên hoa mắc ca mở, hạt phấn tung ra môi trường nếu gặp điều kiện ẩm độ cao sẽ làm cho hạt phấn chết rất nhanh (thời gian sống chỉ 4-8 tiếng), đặc biệt trong điều kiện độ ẩm cao sẽ thu hút nấm thán thư, nấm mốc gây thối hoa, làm mất chức năng sinh lý của hạt phấn. Tất cả các điều kiện trên làm cho tỷ lệ đậu quả của mắc ca giảm sút nghiêm trọng hoặc cho dù có qua được giai đoạn thụ phấn thụ tinh hình thành quả non thì ở giai đoạn phát triển quả non tỷ lệ rụng quả cũng khá cao.

Một vấn đề quan trọng hơn nữa đó là mưa acid. Trong nước mưa ít nhiều tồn tại ion H⁺, nồng độ H⁺ phụ thuộc vào từng khu vực địa lý. Ngoài ra ngay cả ở điều kiện bình thường, độ ẩm không khí cao thì acid yếu H₂CO₃ cũng được hình thành theo cơ chế:

H₂O + CO₂ = H₂CO₃

H₂CO₃ = CO₃^2-   +   2H⁺

Theo cơ chế trên thì khi có mưa ẩm, hoặc độ ẩm không khí bão hòa thì lượng acid H₂CO₃ sẽ được hình thành theo cơ chế tự nhiên. Do đó ở những vùng thường xuyên có mưa ẩm giai đoạn mắc ca ra hoa đậu quả người ra thường khuyến cáo không nên trồng mắc ca.

(Giải pháp chống rụng, chống mưa acid sẽ được trình bày kỹ phần sau)

Các tác động tiêu cực của mưa acid (ion H⁺):

+ Làm giảm chức năng sinh lý hạt phấn và nhụy cái, sức sống hạt phấn yếu, giảm tỷ lệ thụ phấn.

+ Làm giảm lượng Ca, thúc đẩy tầng rời cuống hình thành.

+ Ức chế sinh trưởng quả non, làm cho quả non chậm lớn.

+ Gây teo cuống, thắt cuống, đen thối cuống.

Mưa ẩm, mưa acid kéo dài kết hợp nấm khuẩn làm cho mắc ca rụng hoa và quả non hàng loạt, chùm hoa thối hỏng hoàn toàn

Phần 2: Quy trình chống rụng quả non trên măc ca

2.1 Mục tiêu của quy trình chống rụng hoa và quả non trên cây mắc ca (yêu cầu kỹ thuật)

Một là: Nâng cao chức năng hạt phấn, tăng cường sức đề kháng hạt phấn thông qua chế độ phân bón(dinh dưỡng) cho mắc ca giai đoạn trước và sau khi phân hóa mầm hoa, phát triển chùm hoa tự.

Hai là: Điều tiết thời gian ngủ nghỉ của các cành mẹ trên cây mắc ca giai đoạn trước khi phân hóa mầm hoa (thời gian ngủ nghỉ tối ưu-đủ dài, thời điểm phân hóa mầm hoa phù hợp).

Ba là: Chế độ phân bón cân đối đầy đủ giữa phân hữu cơ và vô cơ, kết hợp bón đúng kỹ thuật, đúng phương pháp, đúng thời điểm và bón phù hợp với nhu cầu dinh dưỡng của cây giúp bộ rễ phát triển cân đối khỏe mạnh. Thông qua chế độ phân bón giúp hoa mắc ca phát triển đều, chùm hoa to khỏe.

Bốn là: Chủ động các giải pháp tối ưu trong quá trình phòng trị sâu bệnh hại tổng hợp. Đặc biệt hoa và quả non mắc ca rất mẫn cảm với các nhóm thuốc BVTV hóa học (dễ bị ngộ độc gây nên hiện tượng rụng quả non khi sử dụng). Qua theo dõi thực tế, thời kỳ hoa rộ, đậu quả non mắc ca thường bị nấm cuống, nấm thán thư ảnh hưởng đến tỷ lệ thụ phấn và đậu quả, gây nên tình trạng rụng quả non hàng loạt, khó kiểm soát, thời gian diễn tiến rất nhanh nếu cộng hưởng với điều kiện thời tiết bất lợi (nhiệt cao, ẩm cao).

Năm là: Ứng dụng công nghệ nano với mục tiêu giảm các tác động tiêu cực của điều kiện thời tiết bất lợi (mưa ẩm, mưa acid), chống teo cuống quả. Đồng thời bổ sung kịp thời các nhóm dinh dưỡng thiết yếu cho cây dạng nano dễ hấp thu qua lá.

Sáu là: Duy trì độ ẩm đất phù hợp với từng thời kỳ phát triển của cây (phân hóa mầm hoa đến đậu quả).

2.2 Quy trình chống rụng hoa và quả non trên cây mắc ca ứng dụng công nghệ nano tiên tiến

Quy trình được xây dựng dựa trên yêu cầu thực tế, phù hợp với mắc ca và được nghiên cứu, đánh giá qua nhiều vụ.

2.2.1 Thời kỳ sau thu hoạch (trước phân hóa mầm hoa 30-40 ngày)

Sau thu hoạch cần triển khai cắt tỉa, sửa tán cho cây. Đối với cây bói năm đầu cần áp dụng các biện pháp ổn định sinh trưởng cành mẹ, hạn chế phát triển thêm một lớp lộc đông. Đồng thời tiến hành các biện pháp làm cỏ xung quanh gốc, xới xáo nhẹ bề mặt, tạo rãnh sâu 10-20cm, rộng 40-50cm (chuẩn bị bón phân). Sau khi tạo rãnh để 10-15 ngày mới triển khai bón phân.

Định lượng phân bón cho mắc ca:

+ Phân hữu cơ ủ hoai mục (ủ theo quy trình chuẩn): 20-40kg/cây.

+ Lân Super P₂O₅ 16-21%: 1-1,5kg/cây.

+ NPK 13-13-13 TE: 200-250g/cây hoặc NPK 16-16-16 TE: 180-200g/cây.

Ghi chú: Lượng phân bón tăng dần theo tuổi cây và sản lượng quả vụ trước đó.

Hỗn hợp phân trên trộn đều với nhau và trộn đều với đất mặt trước khi lấp rãnh, không bón trực tiếp phân xuống rãnh, chú ý sau khi bón phân xong không  tưới nước ngay.

Giải pháp hỗ trợ thúc đẩy phân hóa mầm hoa đồng đều, hạn chế lộc đông phát sinh phát triển: Dùng 500ml chế phẩm Shellac Suger pha 200-300 lít nước phun đều 2 mặt lá, phun 2 lần liên tiếp, mỗi lần cách nhau 7-10 ngày (Shellac Suger giúp cân bằng tỷ lệ C/N đầu cành, hạn chế sinh trưởng sinh dưỡng, giúp cành già hóa nhanh, thúc đẩy quá trình phân hóa mầm hoa vào tháng 12 đến đầu tháng 1 năm sau).

2.2.2 Kỹ thuật chăm sóc mắc ca thời kỳ phân hóa mầm hoa, phát triển chùm hoa tự

Thời kỳ này thường xuyên kiểm tra, quan sát tại các nách lá. Nếu thấy nách lá có xuất hiện phân hóa mầm hoa, mầm hoa bắt đầu nhú cần triển khai tưới nước giữ ẩm thường xuyên. Độ ẩm đất duy trì 75-90%, tính từ thời điểm mầm hoa mới nhú, tuần đầu tiên có thể tưới nước thúc mạnh, đến khi mầm hoa phát triển 5-7cm tiếp tục duy trì độ ẩm đất tuy nhiên giảm dần so với thời điểm đầu (bắt đầu nhú mầm hoa). Ngoài ra để thúc đẩy mầm hoa phân hóa đồng loạt, thời điểm mầm hoa mới nhú tại nách lá, chúng ta có thể bón bổ sung thêm 300-500g phân lân Super P₂O₅ (bón mặt kết hợp theo nước duy trì độ ẩm đất ổn định).

Kỹ thuật chăm sóc mắc ca thời kỳ phát triển mầm hoa, hoàn thiện chùm hoa tự

+ Duy trì độ ẩm đất, tưới nước định kỳ (độ ẩm đất 75 – 80%). Lưu ý không để cây thiếu nước thời kỳ này. Thiếu nước chùm hoa thường nhỏ ngắn, uốn cong, dị dạng, tỷ lệ thụ phấn và tỷ lệ đậu quả giảm rõ rệt.

+ Thúc đẩy chùm hoa phát triển to khỏe, nâng cao sức sống hạt phấn, tăng tỷ lệ thụ phấn và đậu quả: Dùng 500ml chế phẩm Shellac Suger kết hợp 500ml nano Canxi Super pha với 300-400 lít nước phun đều tán lá, phun kỹ 2 mặt lá, phun 2 lần, cách nhau 7-10 ngày/lần. Có thể bổ sung thêm nano Silic SiO2 (tăng sức đề kháng hạt phấn, nâng cao tỷ lệ đậu quả).

+ Phòng trị sâu bệnh tổng hợp từ thời kỳ phân hóa mầm hoa đến trước khi hoa nở rộ (thời kỳ tung phấn, thụ phấn, đậu quả non): Thời kỳ phân hóa mầm hoa trở đi, mắc ca thường bị sâu bệnh tấn công. Cụ thể:

Phòng trừ sâu hại và côn trùng chích hút: Phòng trị kiến, sâu đục cuống, sâu đục quả, côn trùng chích hút (nhện, rệp sáp, rệp muội, rầy, bọ trĩ,...). Sử dụng luân phiên các hoạt chất sau, phun phòng trước khi hoa nở (Permethrin, Quinalphos, Alpha Cypermethrin, Chlorfenapyr kết hợp Thiamethoxam, Imidacloprid, Etofenprox, Emamectin benzoate,…).

Phòng trị bệnh hại: Nấm thán thư, nấm mốc, nấm cuống, bệnh đốm đen quả. Đối với nấm khuẩn gây bệnh hại hoa và quả non nên sử dụng chế phẩm nano bạc đồng super kết hợp nano đồng oxyclorua theo tỷ lệ 3/1: Dùng 70ml nano bạc đồng super kết hợp 20-30ml nano đồng oxyclorua pha 15-20 lít nước phun đều tán lá, phun 1-2 lần, cách nhau 7-10 ngày/lần. Nano bạc đồng, nano đồng oxyclorua có tác dụng diệt nấm khuẩn hại hoa và quả non, không gây độc hại đối với hoa quả non mắc ca, chống kháng thuốc tốt, thân thiện với môi trường, không tiêu diệt ong mật và các nhóm thiên địch có ích.

Ghi chú: Cần phải đảm bảo cây mắc ca sạch sâu bệnh trước khi bước vào thời kỳ hoa rộ, đậu quả non.

2.2.3 Kỹ thuật chăm sóc mắc ca kinh doanh thời kỳ hoa rộ, đậu quả non

Tùy điều kiện khí hậu, điều kiện sinh thái từng vùng để lựa chọn phương án chăm sóc hợp lý với mục tiêu chống rụng quả non, đạt tỷ lệ đậu quả tối ưu, phù hợp với sức sinh trưởng của từng dòng, từng cây. Thời kỳ này chúng ta chia làm 2 trường hợp:

Trường hợp 1: Thời kỳ tắt hoa, đậu quả non gặp điều kiện thời tiết bất lợi (mưa ẩm, mưa acid, tỷ lệ nhiễm nấm thán thư, nấm cuống cao)

Dùng 70-80ml nano Bạc Đồng Super kết hợp 40-60ml nano Canxi Cacbonate cộng thêm 30ml Shellac Suger pha với 20-25 lít nước phun đều tán lá, phun kỹ 2 mặt lá, phun định kỳ, cách nhau 7 ngày/lần.

Trường hợp 2: Thời kỳ tắt hoa, đậu quả non gặp điều kiện thời tiết thuận lợi

Dùng 50-60ml nano Bạc Đồng Super kết hợp 30-40ml nano Canxi Super pha 20-25 lít nước phun đều tán lá, định kỳ 7-10 ngày/lần, phun 2 lần.

Ưu điểm vượt trội của công nghệ nano ứng dụng trên mắc ca kinh doanh(thời kỳ ra hoa đậu quả non):

Một trong những nguyên nhân gây rụng hoa, quả non đó là sự tấn công của nấm khuẩn gây bệnh. Nấm khuẩn tấn công trực tiếp vào cấu trúc hoa, cuống hoa và bề mặt vỏ quả non. Chỉ sau một thời gian ngắn khiến cuống bị thối, teo và rụng hoàn toàn, hơn nữa cấu trúc hoa và cuống hoa của mắc ca rất mảnh và yếu. Do đó việc sử dụng thuốc hóa học độc hại phun thời kỳ này tiềm ẩn nguy cơ ngộ độc và làm cho hoa quả non rụng hàng loạt khó kiểm soát.

Nano Bạc Đồng Super, nano Đồng Oxyclorua là dòng chế phẩm được sản xuất theo công nghệ nano tiên tiến. Với cấu trúc hạt nano dạng hợp kim của Ag/Cu, có kích thước hạt nano siêu nhỏ bé (3-5nm), giúp chúng tiêu diệt nhanh, mạnh, triệt để, phổ rộng. Đặc biệt các hạt nano bạc đồng hợp kim không độc hại đối với người, động vật máu nóng, thân thiện với môi trường, khi sử dụng không gây ngộ độc cho hoa, quả non mắc ca, đảm bảo mục tiêu: phòng trị bệnh do nấm khuẩn gây hại hoa-quả non mắc ca, đảm bảo không có tác dụng phụ, không gây ngộ độc cây, an toàn khi sử dụng. Tùy mức độ nhiễm bệnh, nguyên nhân gây bệnh để có phương án sử dụng nồng độ liều lượng phù hợp với từng thời kỳ, giai đoạn phát triển của cây mắc ca. Ngoài ra nano bạc đồng, nano đồng oxyclorua không kháng thuốc nên có thể sử dụng định kỳ, thường xuyên nhiều vụ mà không cần thay thế thuốc khác(ion dương, hấp phụ, sạch ko có ion tự do).

Giải pháp chống mưa acid, chống nấm cuống gây rụng quả non

Trong điều kiện có mưa ẩm đúng vào thời điểm hoa rộ đậu quả non sẽ tạo ra 2 hệ quả tiêu cực (gây rụng quả non):

Thứ nhất: điều kiện mưa ẩm sẽ tạo thuận lợi cho nấm khuẩn phát triển gây hại cấu trúc hoa, cuống quả qua đó gây rụng quả non (hoặc gây hỏng hạt phấn và cấu trúc nhụy cái).

Giải pháp an toàn chống nấm khuẩn, không gây ngộ độc cây: Dùng 80ml chế phẩm nano bạc đồng super kết hợp 30ml nano bạc đồng plus pha 20 lít nước phun đều tán lá, chùm hoa, chùm quả non, nên phun định kỳ 5-7 ngày/lần(các hạt nano bạc đồng hợp kim có tác dụng tiêu diệt nấm khuẩn gây bệnh hại hoa quả non, không gây tác dụng phụ, không kháng thuốc nên có thể sử dụng thường xuyên).

Thứ hai: Trong điều kiện mưa ẩm sẽ sinh ra acid trong nước mưa theo cơ chế tự nhiên. Trong nước mưa ít nhiều tồn tại ion H⁺, nồng độ H⁺ phụ thuộc vào từng khu vực địa lý. Ngoài ra ngay cả ở điều kiện bình thường, độ ẩm không khí cao thì acid yếu H₂CO₃ cũng được hình thành theo cơ chế(hơi nước kết hợp với khí CO₂ trong điều kiện bão hòa sẽ sinh ra acid yếu):

H₂O + CO₂ = H₂CO₃

H₂CO₃ = CO₃^2-   +   2H⁺

Các tác động tiêu cực của mưa acid (ion H⁺):

+ Làm giảm chức năng sinh lý hạt phấn, sức sống hạt phấn yếu, giảm tỷ lệ đậu quả.

+ Làm giảm lượng Ca tại các bộ phận còn non (quả non, cuống quả) qua đó thúc đẩy tầng rời cuống hình thành.

+ Ức chế sinh trưởng phát triển quả non.

+ Gây teo cuống, đen cuống.

Giải pháp hạn chế các tác hại tiêu cực của mưa acid ứng dụng công nghệ nano:

Nano canxi cacbonate (N-CaCO₃) có tác dụng trung hòa mưa axít và giải phóng Canxi dễ tiêu bổ sung cho cây qua lá. Khi ở kích thước nano mét (nm) các hạt nano canxi cacbonat (N-CaCO₃) bám vào kẽ lá và phân hủy trong môi trường khí CO₂ tự nhiên đồng thời giải phóng khí CO₂ tăng đến 40% tại bề mặt lá:

Nano-CaCO₃ + H₂CO₃ = Ca⁺² + 2CO₂↑ + H₂O

Như vậy qua mô tả trên chúng ta thấy rằng các axít vô cơ sinh ra trong nước mưa hoặc trong không khí ở độ ẩm cao sẽ bị các hạt nano canxi cacbonat trung hòa, qua đó giảm tối đa tác hại của mưa axít. Đồng thời quá trình trên cũng giải phóng liên tục canxi dễ tiêu bổ sung trực tiếp qua lá cho cây (chống rụng quả). Ngoài ra trong quá trình trung hòa mưa axít còn giải phóng khí CO₂ tăng tới 40% ngay tại bề mặt lá, khí CO₂ là nguyên liệu cần thiết cung cấp cho cây trồng qua các tế bào khí khổng ở bề mặt lá làm tăng hiệu suất quang hợp, thúc đẩy quả non phát triển.

Cách sử dụng nano canxi cacbonate giảm tác hại của mưa acid, chống nấm khuẩn gây bệnh, chống rụng hoa và quả non trên mắc ca: Dùng 30-50ml nano Canxi Super kết hợp 60-80ml nano Bạc Đồng Super cộng thêm 30ml Shellac Suger pha 20-25 lít nước phun đều tán lá, chùm hoa, chùm quả non, phun định kỳ 5-10 ngày/lần.

Một vài mô hình nghiên cứu ứng dụng công nghệ nano chống rụng quả non, chống mưa acid trên mắc ca (thành công bước đầu) - giai đoạn 2017 - 2021:

TRUNG TÂM PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP CÔNG NGHỆ CAO NANOTECH

Tư vấn kỹ thuật, ứng dụng công nghệ nano trong nông nghiệp:

ThS Phạm Công Khải - Hotline: 0976 804 678 * 0835 99 85 99

Email: nanobacsuper@gmail.com