Hành tây theo tiếng Anh là onion. Tên khoa học là Allium cepa thuộc họ hành (Alliaceae).

I- Giống hành tây

Các giống hành tây trồng ở nước ta chủ yếu là giống lai F1, hạt nhập từ Pháp, Nhật, Mỹ ...Hiện nay trên địa bàn Tứ Kỳ-Hải Dương trồng phổ biến 3 giống F1 của Mỹ: Granex, Grano

Các giống này đều có thời gian sinh trưởng từ 90 - 100 ngày, năng suất trung bình đạt 1,4-1,7 tấn/Sào bắc bộ.

II- Kỹ thuật trồng

2.1 Thời vụ

- Vụ sớm: Gieo từ 5 - 10 tháng 8, trồng 5-10 tháng 9(giống Mỹ).

- Chính vụ: Gieo từ 5 - 10 tháng 9, trồng  đầu tháng 10 thu trung tuần  T12(giống Nhật).

Thông thường đối với các giống nhập khẩu(Mỹ, Nhật): thì cứ 100g hạt có thể trồng  đại trà được một sào Bắc Bộ(1-1,1 vạn cây).

Không nên trồng muộn sau tháng 10 bởi từ tháng 10-12 điều kiện ánh sáng không phù hợp(ngày ngắn) cho cây hành xuống củ(hình thành củ), ảnh hưởng đến năng suất.

2.2 Chuẩn bị vườn ươm giống

- Ngâm hạt giống: Trước khi gieo 1 ngày nên mở hộp giống 1 đêm để hạt hút ẩm, ngâm hạt với nước ấm trong thời gian 8 tiếng vớt ra để khô rồi trộn với một ít vôi bột sau đó gieo xuống đất ươm giống.

- Đất làm vườn ươm: pH trung tính, chân đất cao, thoáng, dễ thoát nước.

- Đất ươm giống:

Lên luống cao 25cm-30cm; bề mặt luống rộng 80cm. Không nên làm luống quá rộng để nước thoát dễ hơn. Đất cần đập nhỏ bón lót 500kg/sào phân chuồng hoai mục rồi trộn đều đất với phân, san phẳng, tưới đậm nước sau đó gieo hạt, gieo hạt xong cần phủ một lớp phân chuồng hoai mục nên lớp hạt. Ngoài ra cần làm mái che hình vòm cho vườn ươm đê điều chỉnh ánh sáng cho thuận lợi (sử dụng nilon đen có đan hình mắt cáo, thông thoáng, mục đích để giảm cường độ ánh sáng).

- Kỹ thuật gieo hạt giống: Cứ mỗi 100g hạt có thể gieo đều tay cho 30m² đất ươm giống.

- Tiêu chuẩn chọn giống từ vườn ươm:

Cây con đem trồng phải đúng tuổi từ 25-30 ngày tuổi có 3 - 4 lá thật mới nhổ trồng, nếu trồng sớm hành mau bén rễ và sớm cho thu hoạch nhưng củ nhiều nước khó bảo quản. Ngoài ra cần loại bỏ những cây con đã hình thành củ và những cây phát triển kém, sâu bệnh, cây có một lá nõn vì những cây này nếu có đem trồng cũng không thể phát triển củ được.

2.3 Trồng và chăm sóc

*Làm đất lên luống:

+ Đất trồng hành tây cần tơi xốp, giàu dinh dưỡng, dễ thoát nước, chủ động tưới tiêu, xa nguồn nước thải, xa đường quốc lộ, các khu CN…

+ Đất làm nhỏ lên luống rộng 90cm-100cm; cao 25cm-30cm; rãnh rộng TB = 0,25- 0,3 m. Tuy nhiên rãnh luống rộng hay hẹp còn phụ thuộc vào độ dày của tầng canh tác(Nếu đất canh tác dày có thể làm rãnh luống hẹp, ngược lại thì làm rãnh rộng).

*Khoảng cách mật độ trồng:

            Tùy theo hướng của khu đất trồng để bố trí hướng của luống trồng sao cho cùng hướng với ánh sáng mặt trời. Mục đích đảm bảo cho cây trên mỗi hàng nhận được ánh sáng là như nhau.

Vì vậy có thể trồng dọc luống hoặc ngang luống. Khoảng cách mật độ: cây cách cây 15cm, hàng cách hàng 20-22cm. Do cây hành là cây ưa sáng nên tùy vào cường độ ánh sáng mà trồng thưa hay dày, cường độ ánh sáng mạnh thì trồng dày và ngược lại. Chính vì vậy ở Miền Bắc nước ta vụ sớm có thể trồng dày, vụ muộn trồng thưa.

*Cách trồng: nên trồng nông, lấp đất phủ kín rễ không quá 1 cm.

2.4. Phân bón(1 sào B.B)

+ Phân chuồng hoai mục : 500 – 600kg

+ NPK: 20-25 kg

Chú ý: Đất chua cần bón thêm vôi bột 20kg/sào.

Phương pháp bón:

- Bón lót toàn bộ phân chuồng hoai và NPK 16-16-8 trước khi trồng 2-3 ngày(thời kỳ làm đất).

- Bón thúc: Phun chế phẩm sinh học Vườn Sinh Thái

• Thúc đợt 1: Sau trồng từ 7-10 ngày.
• Thúc đợt 2: Sau trồng từ 10-15 ngày.
• Thúc đợt 3: Sau trồng 20 ngày(chuẩn bị hình thành củ, đang trong giai đoạn xuống đế củ).
• Thúc đợt 4: Sau trồng 30 ngày( phát triển củ).
• Thúc đợt 5: Sau trồng 40 ngày( phát triển củ).

Cách pha cho một bình như sau: Dùng 6ml chế phẩm pha với 10-12 lít nước phun đều một lượt cho hành tây. Ngoài ra có thể kết hợp với tưới nước pha 5ml chế phẩm Vườn Sinh Thái với 15 lít nước để tưới ở thời kỳ sau trồng 10-20 ngày sẽ hỗ trợ rất tốt cho quá trình phát triển của bộ rễ. Dùng 100ml sản phẩm nano Bạc đồng, nano Bạc, nano oxyclorua đồng tưới gốc định kỳ 10-15 ngày/lần (hạn chế sự phát sinh phát triển của nấm khuẩn gây bệnh thối nhũn, thối củ…)

Lưu ý:

+ Sau khi cây đã đạt độ tuổi 65 ngày trở lên(tính cả giai đoạn ươm) không nên bón phân và tưới nước (Tương đương với trước khi thu hoạch 20-30 ngày). Vì cây dễ bị bệnh, áo ngoài của củ không đẹp, thừa dinh dưỡng ở giai đoạn này sẽ không tốt.

+ Sau trồng chú ý giữ đủ ẩm cho cây chóng hồi xanh bén rễ, khi tưới nên chon phương pháp tưới rãnh.  

5. Phòng trừ sâu bệnh

5.1 Sâu hại hành

- Sâu xanh, ròi đục lá, một số loài rệp, nhện và bọ trĩ…

- Có thể dùng luân phiên một số loại thuốc sau: Regent 800 WG (32 g/ha), Buldock 025 EC (0,75 lít/ha) hoặc Decis Repel 2,5 EC (0,5 lít/ha). Phòng trừ bọ trĩ, nhện trắng dùng Confidor 100 SL (0,5 lít/ha) hoặc Confidor 700 WG (0,04 kg/ha), Admire 200 OTEQ (0,2 lít/ha).

5.2 Phòng trừ các loại bệnh

Các loại bệnh có thể phòng trừ bằng cách dùng sản phẩm N200 không độc hại cho con người và môi trường sinh thái: Dùng 50ml N200 pha với 15 lít nước phun cho hành Tây. Cách 7-10 ngày phun một lần.

*Bệnh thối đế hành

-Tác nhân gây hại: do nấm Fusarium oxysporum f. sp. Cepae gây ra. Nguồn nấm bệnh tồn tại vô hạn trong đất, nấm bệnh thường tấn công qua các vết thương cơ học. Nấm bệnh có thể phát triển trong điều kiện nhiệt độ của đất từ 14-32⁰C, tuy nhiên, thích hợp nhất là ở khoảng 26-28⁰C.

- Triệu chứng gây hại: Ở đầu lá thường có màu vàng và dần chuyển thành màu nâu. Cây sinh trưởng phát triển kém và có thể bị héo. Những chấm nâu đỏ xuất hiện ở xung quanh đế hành, sau ăn vào thịt củ, cắt đôi củ hành ta thấy các vết bệnh nhũn, màu nâu. Bệnh có thể tiếp tục phát triển trong quá trình lưu trữ

- Biện pháp phòng trừ:

+Luân canh cây trồng, 4 năm mới trồng lại trên nền đất đã trồng hành

+Bón phân hợp lý

+Phòng trừ tốt các loại côn trùng gây tổn thương bộ rễ

+Tránh các tác động cơ học gây tổn thương bộ rễ

+Sử dụng các biện pháp khử trùng xông hơi trước khi trồng

+Loại bỏ các củ bị sâu hoặc bị trầy xước trước khi bảo quản ở nhiệt độ thấp

+Sử dụng thuốc hóa học: Derosal, Rovral, Monceren…

*Bệnh đốm mắt vàng

- Tác nhân gây hại: gây ra bởi virus Iris yellow spot virus (IYSV), được truyền bởi các loài rệp và bọ trĩ gây hại trên hành. Virus này có thể tấn công trên nhiều đối tượng cây trồng khác nhau như: các cây họ hành tỏi, cây hoa iris, hoa kiết tường, thuốc lá, cỏ dại…)

- Triệu chứng gây hại: Các vết bệnh màu vàng có dạng hình thoi hoặc dạng các hình elip đồng tâm. Nếu bị nặng các vết bệnh kéo dài, khô, có thể làm cây gãy gục, rụi.

-Biện pháp phòng trừ:

+Có biện pháp chăm sóc, bón phân tưới nước hợp lý nhằm giúp cây sinh trưởng phát triển tốt

+Loại bỏ cây ký chủ, tàn dư cây bệnh trên đồng ruộng, vệ sinh đồng ruộng sạch sẽ

+Sử dụng thuốc hóa học diệt trừ rầy rệp và các loài chích hút khác là tác nhân truyền bệnh

*Bệnh mốc đen, mốc nâu

- Tác nhân gây bệnh: do nấm Aspergillus niger và Peronospora.

- Triệu chứng gây hại: Củ bị nhiễm bệnh xuất hiện lớp nấm mốc màu đen ở vảy ngoài, nếu bị nặng có thể nhiễm vào cả các lớp vảy tươi bên trong. Bệnh thường xuất hiện trong quá trình lưu trữ hoặc vận chuyển trong điều kiện nhiệt độ cao, khô trong thời gian dài.

-Biện pháp phòng trừ:

+Trồng trên nền đất thoát nước tốt, với mật độ vừa phải. Sử dụng hệ thống tưới nhỏ giọt để hạn chế độ ẩm trên đồng ruộng.

+Luân canh cây trồng, tốt nhất 3 năm sau mới trồng lại trên nền đất cũ.

+Nhổ bỏ và tiêu hủy tàn dư cây bệnh trên đồng ruộng, vệ sinh đồng ruộng sạch sẽ.

+Sử dụng thuốc hóa học: Acrobat MZ 90, Daconil, Aliette, Dithan, Mancozeb, Kocide, Ridomil Gold, các thuốc gốc đồng…

* Bệnh Sương mai: Dùng Boocđô 1%, Ridomil, Zinep, Topsin-M... phun định kỳ 7 ngày 1 lần khi nhiệt độ thấp ẩm độ không khí cao trên 90%.

Lưu ý đảm bảo thời gian cách ly trước thu hoạch 7– 14 ngày.

Sử dụng sản phẩm nano Bạc Đồng, nano Oxyclorua đồng kết hợp phun và tưới gốc định kỳ, phòng và trị bệnh do nấm khuẩn gây bệnh chủ động, sản phẩm không độc hại, không cần cách ly khi sử dụng.

6. Thu hoạch

Lúc lá đã già, gần khô 70 - 80% số cây trên ruộng đổ gục là có thể thu hoạch. Chỉ nên thu củ vào những ngày khô ráo, nhổ củ rũ sạch đất phơi 1 - 2 ngày sau đó đem buộc túm treo trên giàn chỗ thoáng. Trước khi đem bán mới cắt dọc để lại một đoạn 2 cm.

Gặp thời tiết mưa phùn kéo dài sau thu hoạch cần hun nóng khoảng 24 - 36 giờ cho tới khi vỏ ngoài khô chuyển màu cánh gián nhạt sau đó mới đem bảo quản./.

         Th.S Phạm Công Khải

                   0976.804.678