Bệnh xì gôm, chảy nhựa mủ trên thân gốc bưởi là loại bệnh nguy hiểm và khó trị nếu bệnh phát triển mạnh. Bệnh làm cho cây suy giảm sức sinh trưởng, còi cọc, chết lụi dần, lá úa vàng héo và rụng. Bệnh nặng có thể gây rụng lá và quả, nếu không có biện pháp kỹ thuật can thiệp kịp thời cây sẽ chết trong thời gian ngắn. Sự nguy hiểm của bệnh xì gôm chảy nhựa mủ còn được thể hiện ở chỗ bệnh do nấm Phytophthora sp. gây ra, loại nấm này thường có xu hương lây lan mạnh khi gặp mưa ẩm, đất kém thoát nước, cho nên khi một số cây bị bệnh nếu không có biện pháp trị sớm, nấm bệnh sẽ lây lan ra toàn vườn.

Ngoài cây ăn quả có múi thì bệnh xì gôm chảy nhựa mủ do nấm còn gây hại cả trên các cây ăn quả khác như: xoài, nhãn, đu đủ, táo…do đó việc phòng trị chúng đôi khi cũng gặp không ít khó khăn do nguồn bệnh tồn tại khá nhiều trong tự nhiên và phổ ký chủ gây bệnh cũng tương đối rộng.

Vườn trũng thấp, thoát nước kém là nguyên nhân dẫn đến bệnh xì gôm, chảy mủ phát sinh phát triển mạnh, khó kiểm soát, khó trị bệnh, bệnh thường tái phát năm này qua năm khác. Hình ảnh trên cho thấy một vườn bưởi Diễn 16 năm tuổi bị bệnh khá nặng, có tới 80% số cây trong vườn bị bệnh xì gôm, chảy nhựa, những cây nhiễm bệnh nặng bộ lá rụng hàng loạt

TU VẤN GIẢI PHÁP PHÒNG TRỊ BỆNH XÌ GÔM CHẢY NHỰA MỦ THÂN GỐC BƯỞI VÀ CÂY ĂN QUẢ NÓI CHUNG: THS PHẠM CÔNG KHẢI - 0976.804.678 * 0835.99.85.99 * 01235.99.85.99

1.Nguyên nhân gây bệnh xì gôm chảy nhựa mủ

Bệnh xì gôm chảy nhựa mủ ở gốc do chủng nấm Phytophthora sp. gây ra (bệnh xì gôm chảy nhựa mủ chủ yếu do 2 loài nấm Phytophthora parasitica và Phytophthora citrophthora gây ra(chủ yếu do dòng citrophthora) . Nấm thường gây bệnh trên các bộ phận trên mặt đất của cây đặc biệt là phần gần sát phía gốc thân). Các chủng nấm Phytophthora sp. tồn tại rất phổ biến trong tự nhiên ở nhiều loại đất canh tác nông nghiệp từ đất trồng cây lương thực, cây ăn quả, cây công nghiệp…

2.Đặc điểm phát sinh, phát triển của bệnh xì gôm chảy nhựa mủ

Bệnh thường phát sinh và phát triển mạnh trên những vườn cây ăn quả kém chăm sóc, dinh dưỡng không cân đối, đất thiếu hữu cơ, cây còi cọc chậm phát triển, cây trồng với mật độ quá dày thiếu ánh sáng, vùng đất trũng thấp, thường xuyên ngập nước có độ ẩm cao, khó tiêu nước…nguồn bệnh tồn tại chủ yếu trong đất, tàn dư cây bệnh, lan truyền nhờ gió và nước.

Bệnh thường phát triển mạnh trong điều kiện mưa ẩm (hoặc vừa kết thúc mưa ẩm chuyển sang nắng ráo), nhiệt độ thích hợp để bệnh phát triển mạnh 18-26^oC. Bệnh xì gôm chảy mủphát triển mạnh theo mùa, chủ yếu vào mùa mưa và kết thúc chu kỳ bệnh vào cuối năm (bệnh phát triển mạnh từ vụ xuân hè, thu và giảm dần trong mùa đông - thời điểm có rét ở miền Bắc, hanh khô bệnh ít phát triển hoặc hầu như không phát triển).

Triệu chứng bệnh xì gôm, chảy nhựa mủ trên thân gốc bưởi diễn: tại các vết bệnh nấm phát triển sâu vào mạch dẫn phá hủy lớp vỏ cây làm nhựa mủ chảy ra thành từng dòng

Hình ảnh trên được chụp bởi Th.S Phạm Công Khải - 0976 804 678 giai đoạn 2016 - 2017 (tại Hà Nội, Hưng Yên, Hòa Bình, Tuyên Quang)

3.Cơ chế phát sinh, phát triển bệnh xì gôm chảy nhựa mủ

Trong điều kiện tự nhiên thuận lợi (mật độ trồng dày, thiếu ánh sáng, mưa ẩm, kém thoát nước) nấmPhytophthora sp. phát sinh mạnh mẽ và xâm nhập vào cây trồng theo những cách sau:

+ Trong quá trình hấp thu dinh dưỡng và nước của bộ rễ (phần lông hút, phần rễ còn non) chúng tiết ra một số acid hữu cơ (bộ rễ có thể là cộng sinh với một số vi sinh vật) việc này giúp hòa tan dinh dưỡng để thuận lợi cho việc hấp thu dinh dưỡng của cây. Đôi khi các chất này lại gây sự “chú ý” hay thu hút các loài nấm bệnh trong số đó có Phytophthora sp. Loài nấm này lúc đầu có thể chưa xâm nhập được ngay vào phần chóp rễ (rễ non), tuy nhiên qua thời gian bộ rễ bị tổn thương cơ giới hoặc bị tuyến trùng hại mà nấm Phytophthora sp. có thể dễ dàng xâm nhập vào bộ rễ sau đó phát triển mạnh rồi lây lan rộng.

+ Các bào tử nấm khi phát triển chúng sẽ xâm nhập qua các vết thương hở của thân cây, vỏ cây phần sát gốc gây. Sau một thời gian chúng phát triển mạnh và gây bệnh.

4.Triệu chứng bệnh xì gôm chảy mủ

4.1 Triệu chứng bệnh trên lá

Lá vàng nhỏ không đều, mất màu xanh của diệp lục, gân lá cũng không còn màu xanh, cây còi cọc chậm phát triển, các đỉnh sinh trưởng khi mới phát sinh thường nhỏ, đôi khi xoăn và chết lụi dần vì “đuối sức” do bộ rễ không thực hiện được chức năng sinh lý (hấp thu nước và dinh dưỡng nuôi cây).

4.2 Triệu chứng bệnh trên thân, vỏ cây

Khi mới phát sinh triệu chứng đầu tiên của bệnh là xuất hiện các vết đốm nhỏ chảy nhựa xung quanh thân chính (phần gốc thân). Tại vết đốm chảy nhựa thường bị thối ướt, bóc vỏ ra nhìn kỹ phần gỗ ở trong có màu vàng nhạt, màu nâu đen hoặc đen thâm (tùy mức độ bệnh). Tại phần vết bệnh có chảy ra nhựa mủ, lúc đầu có màu vàng trong mềm dạng gel sau bị thâm đen và khô lại. Nấm bệnh xâm nhiễm vào giữa lớp vỏ và phần thân gỗ tạo thành các vết màu nâu sẫm, tại đây nấm bệnh phá hủy mạch dẫn của vỏ cây và lớp mô phân sinh tạo ra dịch màu vàng (nhựa mủ cây có mùi hôi) đẩy ra ngoài thân cây và chảy thành dòng bám trên thân cây theo hướng từ vết bệnh chảy xuống phía dưới. Bệnh phát triển mạnh làm cho số lượng vết bệnh trên thân cây tăng lên, đôi khi lây lan lên cả các cành phía trên. Do nấm bệnh phá hủy mạch dẫn của cây cho nên lá thường bị vàng do thiếu dinh dưỡng, lá rụng hàng loạt. Nếu không có biện pháp xử lý kịp thời cây sẽ thối rễ, thối vỏ thân, nứt thân cành, mạch gỗ hóa nâu, cây suy tàn và chết lụi dần.

4.3 Triệu chứng bệnh xì gôm chảy mủ trên các bộ phận dưới mặt đất (bộ rễ)

Hệ thống rễ phát triển chậm, trong điều kiện ngập úng thoát nước kém rễ bị thối rất nhanh, vỏ rễ bị thối nhũn rồi mủn ra. Bộ rễ không có khả năng hút nước và dinh dưỡng làm cho cây còi cọc, cành non bị chết, lá chuyển sàng màu vàng, hoa quả bị rụng hàng loạt, cây có thể bị chết nếu không có biện pháp xử lý bệnh ngay từ đầu.

5.Giải pháp phòng và trị bệnh xì gôm, chảy nhựa mủ trên cây có múi

5.1 Kỹ thuật phòng bệnh

+ Bố trí mật độ cây phù hợp với từng dòng, giống cây trồng sao cho phù hợp. Không trồng với mật độ quá dày, cây sẽ đan tán nhau, phần phía dưới gốc thường xuyên thiếu ánh sáng là điều kiện bệnh phát sinh, phát triển mạnh.

+ Thường xuyên cắt tỉa tán thông thoáng, định hình kiểu tán mở cho cây. Phần phía dưới tán nên định kỳ dọn và thu gom cỏ dại, không để cỏ dại phát triển mạnh.

+ Đào rãnh xung quanh vườn, khoảng cách giữa các hàng cây tạo thuận lợi cho thoát nước khi mưa.

+ Bón phân cân đối và đẩy đủ, không thừa đạm, bổ sung dinh dưỡng trung vi lượng phù hợp theo từng giai đoạn phát triển của cây. Ưu tiên sử dụng phân bón hữu cơ sinh học (qua lá và gốc). Luôn duy trì ổn định hàm lượng hữu cơ trong đất, đất thiếu hữu cơ sẽ là tiền đề cho bệnh lây lan và phát triển mạnh, bộ rễ kém phát triển.

+ Phun phòng trừ sâu bệnh tổng hợp, dùng các chế phẩm nano Oxyclorua đồng kết hợp với nano hợp kim bạc đồng (gọi tắt là nano bạc đồng) phun qua lá và quét gốc sau khi thu hoạch.

5.2 Cách trị bệnh xì gôm chảy mủ trên thân gốc cây cam bưởi (cây ăn quả nói chung)

Khi thấy triệu chứng bệnh ở gốc (xì gôm, chảy nhựa mủ) tức là bệnh đã phát triển tương đối mạnh, lúc này phần vỏ cây và gỗ phía trong đã bị gây hại. Do đó bà con cần tiến hành triển khai đồng bộ các biện pháp chăm sóc riêng cho những cây bị bệnh như sau:

Trong trường hợp bệnh nặng, ngừng ngay các công việc bón phân nuôi hoa, quả (nếu cây đang trong thời kỳ ra hoa đậu quả, nuôi quả). Viện bón phân qua lá hoặc rễ lúc này chỉ làm tình trạng bệnh trở lên phức tạp hơn. Nếu bệnh nhẹ, cây còn sức sinh trưởng nên chọn các loại phân hữu cơ sinh học, bón lượng ít, chia theo từng giai đoạn để bón.

Tại những phần vỏ cây bị bệnh bà con tiến hành các bước xử lý sau đây:

Bước 1: dùng dụng cụ chuyên dụng chà xát, cạo sạch lớp vỏ đã bị bệnh (làm sạch bề mặt vỏ cây). Phơi nắng cho khô, trong trường hợp nếu thời tiết bất lợi (không nắng, mưa ẩm kéo dài, cây bị bệnh nặng) cần xử lý ngay phải dùng khăn khô lau sạch nước, hoặc dùng lửa đốt khô phần vỏ cây.

Bước 2 (rất quan trọng): dùng chế phẩm nano bạc đồng plus kết hợp với chế phẩm nano đồng oxyclorua quét lên thân, cành, gốc (quét trực tiếp lên vết bệnh) theo cách sau:

Ngày thứ nhất: Dùng chế phẩm nano đồng Oxyclorua dạng đậm đặc không pha loãng quét trực tiếp lên vết bệnh, một ngày 1 lần vào sáng/chiều.

Ngày thứ hai: Dùng chế phẩm nano hợp kim bạc đồng plus quét trực tiếp lên vết bệnh, quét ngày 1 lần vào sáng/chiều như trên.

Ngày thứ ba: Làm giống ngày thứ nhất (dùng chế phẩm nano đồng oxyclorua)

Ngày thứ tư: Làm giống ngày thứ hai (dùng chế phẩm nano bạc đồng plus dạng hợp kim)

Cứ như vậy làm liên tiếp và so le (2 loại chế phẩm nano bạc đồng và nano đồng oxyclorua) theo công thức trên liên tục trong 5-10 ngày.

Cạo sạch lớp mủ bên ngoài sau đó sử dụng chế phẩm nano bạc đồng plus và nano đồng oxyclorua quét xen kẽ, quét liên tiếp 3-5 ngày

Lưu ý: Trong quá trình sử dụng chế phẩm nano Bạc đồng và nano Oxyclorua đồng nên bổ sung thêm chế phẩm NANO AKH SUPER PLS + chất bám dính để tăng khả năng diệt nấm bệnh, tăng hiệu quả sử dụng của chế phẩm đồng thời giúp cho cây phục hồi nhanh (đạt hiệu quả cao, tránh tái phát bệnh ở năm sau).

Phòng bệnh xì gôm chảy nhựa mủ trên bưởi cam: Dùng 100ml chế phẩm nano bạc đồng plus kết hợp với 100ml nano đồng oxyclorua pha với bình 15-20 lít nước phun lên thân gốc bưởi, định kỳ 20-25 ngày phun một lần.

Nano bạc đồng plus và nano đồng oxyclorua đặc trị bệnh xì gôm chảy nhựa mủ trên thân gốc bưởi và cây ăn quả nói chung (đào, quất, hồng xiêm, cây sầu riêng...)

Bệnh nặng có thể sử dụng nano bạc đồng super quét lên vết xì mủ chảy gôm

Ưu điểm vượt trội của các dòng chế phẩm công nghệ nano: chế phẩm nano bạc đồng và nano đồng oxyclorua

+ Sản phẩm không độc hại, không có mùi sốc khó chịu như các dòng thuốc BVTV hóa học khác nên có thể quét liên tục trong 3-5 ngày, ngày một lần hoặc 2 ngày/lần. Tùy mức độ nhiễm bệnh của cây ta có thể quét 1 lần/ngày hoặc 2-3 ngày quét 1 lần. Bệnh nhẹ có thể pha loãng chế phẩm với nước theo tỷ lệ: 1 chế phẩm nano bạc đồng với 3-5 nước (tức là cứ 1 lít chế phẩm thuốc nano bạc đồng có thể pha với 3-5 lít nước sau đó tiến hành quét lên thân, chỗ bị bệnh).

+ Hiệu quả diệt nấm khuẩn nhanh và mạnh. Các hạt nano bạc đồng, nano oxyclorua đồng có kích thước vô cùng nhỏ (5-15nm) nên chúng dễ dàng thẩm thấu vào trong thân cây giúp diệt nấm khuẩn triệt để theo cơ chế đặc thù: các hạt nano bạc đồng, nano đồng oxyclorua bám lên bào tử nấm, tế bào vi khuẩn và phá vỡ thành tế bào, xâm nhập bên trong nội bào, ức chế quá trình nhân đôi của ADN, vô hiệu hóa các enzym làm cho nấm khuẩn mất sức sống và bị tiêu diệt trong thời gian ngắn.

+ Nano bạc đồng, nano oxyclorua đồng không gây ra hiện tượng kháng thuốc cho nên hiệu quả trị bệnh xì gôm chảy nhựa mủ là rất cao, bệnh ít có cơ hội tái phát.

Chúc bà con thành công !

(Mọi hành vi sao chép bài viết trên phải xin phép hoặc dẫn nguồn cụ thể)

TRUNG TÂM PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP CÔNG NGHỆ CAO NANOTECH

Tư vấn kỹ thuật, ứng dụng công nghệ nano trong nông nghiệp:

ThS Phạm Công Khải - Hotline: 0976 804 678 * 01235 99 85 99

Email: nanobacsuper@gmail.com