Kỹ thuật khoanh vỏ (tiện vỏ cây) cho cam canh

Cơ sở khoa học của biện pháp khoanh vỏ

Khoanh vỏ (tiện vỏ) là biện pháp cắt đứt hoặc hạn chế dinh dưỡng và nước nuôi cây từ gốc qua hệ thống rễ lên các bộ phận trên mặt đất, hạn chế bật lộc mầm cành dinh dưỡng ở một thời điểm nào đó (ức chế, điều tiết sinh trưởng sinh dưỡng ngắn hạn), hạn chế rụng quả non. Với cơ chế này thì biện pháp khoanh vỏ có vai trò làm đứt mạch libe (vỏ cây), qua đó “cắt đứt tạm thời trong ngắn hạn” đường hướng vận chuyển dinh dưỡng từ bộ rễ lên các bộ phận trên mặt đất. Với cây ăn quả thân gỗ nói chung, có 2 con đường vận chuyển dinh dưỡng đó là nhựa nguyên và nhựa luyện. Các chất dinh dưỡng được bộ rễ hấp thu thông qua hoạt động hô hấp tạo ra năng lượng ATP giúp đẩy dinh dưỡng từ dưới đất lên trên thông qua mạch libe (vỏ cây - nhựa nguyên). Ngược lại các chất đồng hóa từ quá trình quang hợp được vận chuyển từ trên xuống nuôi dưỡng các bộ phận dưới mặt đất (hệ rễ) thông qua mạch dẫn xylem. Khi tác động khoanh vỏ cây sát tới gỗ có nghĩa là làm gián đoạn và hạn chế khả năng vận chuyển nước và dinh dưỡng từ dưới bộ rễ lên các bộ phận trên mặt đất (trong khoảng thời gian ngắn tùy theo cách tiện), qua đó kìm hãm sinh trưởng sinh dưỡng của cây. Với cam canh có 2 biện pháp khoanh vỏ (tiện cây):

Biện pháp khoanh mịn(tiện mịn): khoanh mịn là biện pháp dùng dao chuyên dụng khoanh một vòng tròn khép kín 360^o quanh cành hoặc thân cây tạo ra một đường kẻ chỉ duy nhất, với độ sâu vết khoanh vừa chạm mạch gỗ, không bóc vỏ hay lột vỏ. Vết khoanh mịn thường phục hồi dần sau 5-7 ngày (tùy điều kiện thời tiết khí hậu, sức cây). Khi lớp vỏ (mạch libe) liền sẹo và phục hồi cây sinh trưởng bình thường, nếu sức cây quá mạnh, cam canh vẫn có thể đẩy quả non. Đây chính là lý do nhà vườn cần phải khoanh tiện lần 2. Đối với cam canh, phương pháp khoanh mịn thường được áp dụng vào 2 thời điểm: thời điểm sau thu hoạch khi cành mẹ đã đạt được độ già hóa chuẩn bị bước vào ngủ nghỉ và thời điểm sau khi cây cam canh đậu quả non ổn định, cánh hoa rụng hết, lộc hoa vào bánh tẻ (thường vào đầu tháng 2 âm lịch, tùy từng vùng trồng, điều kiện thời tiết từng năm).

Biện pháp khoanh bóc (tiện đau): khoanh bóc là biện pháp sử dụng dao chuyên dụng khoanh một đường vòng tròn quanh thân cành của cây với độ rộng từ 2-3 mm, độ sâu vết khoanh vừa chạm mạch gỗ, đường khoanh đi đến đâu 1 lớp vỏ sẽ được bóc ra đến đó. Bản chất của khoanh bóc là một lớp vỏ cây được bóc ra với độ rộng phù hợp (tùy sức cây, tùy theo loại cây ăn quả, thời điểm khoanh mà độ rộng lớp vỏ được bóc ra có kích thước khác nhau). Khác với khoanh mịn, khoanh bóc tạo ra một lớp vỏ được tách ra, khoanh mịn chỉ làm đứt mạch dẫn tại điểm tiện. Khoanh bóc có tác dụng kìm hãm sinh trưởng sinh dưỡng mạnh hơn so với khoanh mịn. Khoanh bóc được áp dụng trên nhiều loại cây ăn quả, có thể khoanh kín, khoanh hở, hay khoanh xoắn ốc.

Thời điểm nào tiến hành khoanh vỏ cho cam canh ?

Đối với cam canh ở thời kỳ đậu quả non, việc khoanh vỏ có thể tiến hành từ 2-3 lần, tùy sức sinh trưởng của cây, tùy điều kiện thời tiết từng năm. Số lần tiện vỏ cây phụ thuộc vào kỹ thuật chăm sóc, sức cây, điều tiết dinh dưỡng và điều kiện thời tiết. Nếu dinh dưỡng cân đối, điều kiện thời tiết thuận lợi số lần tiện vỏ cây sẽ ít hơn, thậm chí có những cây chỉ cần dùng chế phẩm Shellac suger phun lá điều tiết tỷ lệ C/N kết hợp với tiện bóc 1 lần, cây vẫn có thể đậu quả, giữ quả và phát triển quả tốt.

Tùy điều kiện từng vùng, chất đất, cách chăm sóc, sức sinh trưởng của cây, tỷ lệ đậu quả mà nhà vườn có thể chọn phương pháp tiện mịn hay tiện bóc, hoặc tiện hỗn hợp(cả tiện mịn và tiện bóc). Nhà vườn cần lưu ý, diễn tiến giai đoạn ra hoa rộ đến đậu quả non ở cam canh diễn ra rất nhanh đặc biệt trong điều kiện thời tiết nóng ẩm (El Nino). Do đó ngay sau khi kết thúc hoa rộ, hoa rụng cánh hoàn toàn, quả non hình thành sau 5-7 ngày, lộc vào bánh tẻ cần phải tiến hành khoanh vỏ, nếu xử lý chậm rất khó giữ quả, quả non đẩy hàng loạt. Việc xác định thời điểm và lựa chọn phương pháp tiện vỏ cây trên cam canh rất quan trọng. Tiện vỏ cây nhằm mục đích ức chế quá trình sinh dưỡng, giúp cây điều hòa sinh trưởng sinh thực, tập trung dinh dưỡng nuôi quả non. Tuy nhiên quá trình tiện cần đảm bảo cây không quá sốc đột ngột (tress), nếu tiện quá đau, không phù hợp quả non vẫn rụng, chất lượng quả rất thấp.

Ghi chú: khoanh vỏ là biện pháp điều hòa sinh trưởng trong ngắn hạn, cần sử dụng biện pháp này hợp lý, không lạm dụng, nếu khoanh tiện quá đau sẽ ảnh hưởng đến sức cây, ảnh hưởng đến khả năng nuôi quả ở giai đoạn sau, chất lượng quả thấp, cây kém bền. Nên kết hợp khoanh vỏ cây với biện pháp dùng chế phẩm Shellac Suger với mục đích tiều tiết sinh trưởng sinh dưỡng và sinh trưởng sinh thực. Chế phẩm Shellac suger điều tiết tỷ lệ C/N, hãm lộc, giữ quả non, bổ sung vi lượng tức thời, cấp tốc, giữ cuống tốt và bộ lá xanh dày tự nhiên: Dùng 500ml chế phẩm pha với 200-300 lít nước phun sương mù qua 2 mặt lá. Phun 2 lần, mỗi lần cách nhau 7 ngày. Chế phẩm Shellac Suger có tác dụng điều hòa sinh trưởng sinh thực, giúp cây nuôi quả non, cân đối tỷ lệ C/N, không gây ảnh hưởng tiêu cực đến sinh trưởng của quả non. Shellac suger sử dụng hiệu quả ở các thời kỳ phân hóa mầm hoa, phát triển mầm hoa, ra hoa đậu quả, nuôi dưỡng quả (quả phát triển cân đối, mã quả lên đẹp, hạn chế khô quả). Nên sử dụng kết hợp nano canxi super và shellac suger phun cho cây ăn quả có múi thời kỳ ra hoa đậu quả non (chống rụng, chống mưa acid).

Qua nghiên cứu, theo dõi đánh giá chúng tôi đưa ra giải pháp khoanh vỏ cây mang tính tham khảo như sau:

Xác định thời điểm khoanh vỏ: Thời điểm khoanh vỏ thích hợp là thời điểm hoa rụng cánh hoàn toàn, quả non ổn định, quả có màu xanh nõn chuối và lộc hoa bắt buộc phải vào bánh. Nên chủ động khoanh vỏ sớm, không để quá muộn (khó giữ quả non, thường sau khi rụng cánh 5-7 ngày, lộc bánh tẻ có thể tiến hành khoanh vỏ).

Có 2 giải pháp khoanh vỏ như sau:

Giải pháp 1: khoanh 2-3 lần (2 mịn 1 bóc)

Khoanh mịn lần 1: Sau khi hoa rụng cánh 5-8 ngày, lộc vào bánh tẻ, nhà vườn tiến hành khoanh mịn, khoanh một đường duy nhất. Khi khoanh/tiện nên chọn các cành cấp 1(các cành phía trên), chúng tôi không khuyến cáo tiện gốc, nên để lại 1-2 cành nhỏ phía dưới gốc (tránh sốc cây đột ngột). Thông thường vết tiện này chỉ sau 5-7 ngày bắt đầu phục hồi và liền sẹo. Tiện mịn lần một cần “bắt” đúng thời điểm. Tiện mịn giai đoạn này vừa đảm bảo kìm hãm sinh trưởng sinh dưỡng, giúp cây tập trung dinh dưỡng nuôi quả, hạn chế lộc phát triển quá mạnh đồng thời vừa chống sốc cây. Lưu ý những cây có sức sinh trưởng mạnh, đặc biệt là cây tơ (năm đầu lấy quả) có thể chọn lọc riêng tiến hành khoanh bóc ngay ở lần 1.

Khoanh bóc lần 2: Sau khi khoanh mịn lần 1 từ 6-8 ngày, nhà vườn nên chủ động khoanh bóc lần 2. Vết khoanh bóc (lần 2) cách chỗ khoanh mịn lần 1 từ 5-10cm.

Khoanh mịn lần 3: Sau khi khoanh bóc lần 2 được 15-18 ngày, nếu thấy cần thiết nên tiến hành khoanh mịn lần 3.

Giải pháp 2: khoanh 1-2 (1 bóc + 1 mịn)

Khác với giải pháp 1, ở giải pháp 2 này thường áp dụng với cây có sức sinh trưởng khỏe, bộ lá xanh dày. Khi quả vào xanh ổn định, lộc vào bánh tẻ nhà vườn tiến hành khoanh bóc lần 1. Khoanh mịn lần 2 cách lần 1 từ 13-15 ngày.

Trên đây là kỹ thuật giữ quả non bằng phương pháp khoanh vỏ, điều hòa sinh trưởng, tập trung dinh dưỡng nuôi quả. Kỹ thuật trên mang tính chất định hướng, tuy nhiên cần dựa vào điều kiện sinh thái từng vùng, sức sinh trưởng của cây, điều kiện thời tiết để đưa ra phương pháp khoanh, số lần khoanh/tiện sao cho phù hợp.

TRUNG TÂM PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP CÔNG NGHỆ CAO NANOTECH

Tư vấn kỹ thuật, ứng dụng công nghệ nano trong nông nghiệp:

ThS Phạm Công Khải - Hotline: 0976 804 678 * 0835 99 85 99

Email: nanobacsuper@gmail.com