Khoanh vỏ (tiện vỏ) là giải pháp cắt đứt hoặc hạn chế dinh dưỡng nuôi cây từ gốc lên các bộ phận trên mặt đất. Với cơ chế này thì biện pháp khoanh vỏ có vai trò làm đứt mạch libe (vỏ cây), qua đó cắt đứt đường vận chuyển dinh dưỡng từ bộ rễ lên các bộ phận trên mặt đất. Với cây ăn quả thân gỗ nói chung, có 2 con đường vận chuyển dinh dưỡng đó là nhựa nguyên và nhựa luyện. Các chất dinh dưỡng được bộ rễ hấp thu thông qua hoạt động hô hấp tạo ra năng lượng ATP giúp đẩy dinh dưỡng từ dưới đất lên trên thông qua mạch libe (vỏ cây - nhựa nguyên). Ngược lại các chất đồng hóa từ quá trình quang hợp được vận chuyển từ trên xuống nuôi dưỡng các bộ phận dưới mặt đất (hệ rễ) thông qua mạch dẫn xylem. Khi tác động khoanh vỏ cây sát tới gỗ có nghĩa là làm gián đoạn và hạn chế khả năng vận chuyển nước và dinh dưỡng từ dưới bộ rễ lên các bộ phận trên mặt đất (trong khoảng thời gian ngắn tùy theo cách tiện), qua đó kìm hãm sinh trưởng sinh dưỡng của cây. Với cam canh có 2 biện pháp khoanh vỏ (tiện cây):

Biện pháp tiện mịn: Tiện mịn là biện pháp dùng dao chuyên dụng khoanh một vòng tròn khép kín 360^o quanh thân cành hoặc gốc cây, thực hiện chỉ 1 đường duy nhất, không bóc vỏ hay lột vỏ. Thông thường vết tiện mịn thường phục hồi dần sau 5-7 ngày (tùy điều kiện thời tiết). Khi lớp vỏ (mạch libe) phục hồi cây sinh trưởng bình thường, nếu sức cây quá mạnh, thời tiết ấm kéo dài vẫn có thể tiềm ẩn nguy cơ bật lộc. Đây chính là lý do nhà vườn cần phải tiện lần 2 (ở giai đoạn đậu quả non). Biện pháp tiện mịn còn có thể được sử dụng ở thời kỳ sau làm rễ, ép cây vào ngủ nghỉ (trong trường hợp mưa ẩm và thời tiết ấm kéo dài, tiềm ẩn nguy cơ bật lộc đông). Đối với cam canh, phương pháp tiện mịn thường được áp dụng vào 2 thời điểm (thời điểm sau thu hoạch khi cành mẹ đã đạt được độ già hóa hoặc bộ lá qua bánh tẻ và thời điểm trung tuần tháng 2 đến đầu tháng 3 âm lịch khi mà cánh hoa rụng hoàn toàn, quả non vừa hình thành, lộc cành đã đạt bánh tẻ).

Biện pháp tiện bóc (tiện đau): Tiện bóc là biện pháp sử dụng dao chuyên dụng khoanh 1 đường tròn có độ rộng từ 2 - 3mm, kết thúc vòng khoanh 1 lớp vỏ được bóc ra (khác với tiện mịn, tiện bóc có lớp vỏ được tách ra, tiện mịn chỉ làm đứt mạch dẫn tại điểm tiện). Sau khi kết thúc tiện nếu cẩn thận hơn nhà vườn dùng băng keo đen bao phủ toàn bộ diện tích vết tiện (nên sử dụng dao khoanh vỏ tiện bóc, chỉ cần 1 đường cơ bản).

Đối với cam canh ở thời kỳ đậu quả non, việc khoanh vỏ có thể tiến hành từ 2-3 lần, tùy sức sinh trưởng của cây, tùy điều kiện thời tiết. Số lần tiện vỏ cây phụ thuộc vào kỹ thuật chăm sóc, điều tiết dinh dưỡng và điều kiện thời tiết. Nếu dinh dưỡng cân đối, điều kiện thời tiết thuận lợi số lần tiện vỏ cây sẽ ít hơn, thậm chí có những cây chỉ cần dùng chế phẩm Shellac suger điều tiết tỷ lệ C/N, hãm lộc chủ động cây vẫn có thể đậu quả và giữ quả tốt.

Tùy điều kiện từng vùng, chất đất, cách chăm sóc, sức sinh trưởng của cây, tỷ lệ đậu quả mà nhà vườn có thể chọn phương pháp tiện mịn hay tiện bóc, hoặc tiện hỗn hợp(cả tiện mịn và tiện bóc). Nhà vườn cần lưu ý, diễn tiến giai đoạn ra hoa rộ đến đậu quả non ở cam canh diễn ra rất nhanh đặc biệt trong điều kiện thời tiết nhiều năm gần đây (El Nino). Do đó ngay sau khi kết thúc hoa rộ hoặc 80% số hoa đã nở và bắt đầu hình thành quả non cần phải xác định thời điểm khoanh vỏ, nếu xử lý chậm rất khó giữ quả, quả non đẩy hàng loạt. Việc xác định thời điểm và lựa chọn phương pháp tiện vỏ cây trên cam canh rất quan trọng. Tiện vỏ cây nhằm mục đích ức chế quá trình sinh trưởng lộc, nhưng cần đảm bảo cây không quá sốc (tress nặng), nếu tiện quá đau, không phù hợp quả non vẫn rụng hoặc rụng muộn ở giai đoạn sau, chất lượng quả rất thấp.

Qua nghiên cứu, theo dõi đánh giá chúng tôi đưa ra giải pháp tiện vỏ cây mang tính tham khảo như sau:

Cần Xác định thời điểm tiện cành cấp 1 và mục đích tiện vỏ cây:

Mục đích của việc khoanh tiện vỏ cây: Hãm mầm lộc sinh dưỡng, tập trung nuôi dưỡng quả non

Thời điểm tiện: tùy thời điểm để có cách tiện khác nhau

+ Tiện thời điểm sau thu hoạch: hãm lộc đông, đưa cây vào ngủ nghỉ (áp dụng tiện mịn)

+ Tiện vào thời điểm cánh hoa rụng hết, hoa tắt hoàn toàn, quả non vừa hình thành (rơi vào khoảng trung tuần tháng 2 âm): thời điểm sau khi rụng cánh, vừa mới hình thành quả non và lộc hoa bắt buộc phải tới bánh tẻ hoặc qua bánh tẻ một chút (tùy điều kiện  từng vườn). Thời điểm này có thể áp dụng tiện mịn và xen kẽ tiện bóc. Mục đích là để giữ quả non, hãm lộc dinh dưỡng.

Phương pháp tiện vỏ cây cho cam canh thời kỳ cây ra hoa đậu quả non

Tiện lần 1: Nên tiến hành tiện mịn, tiện một đường duy nhất. Khi tiện nên chọn tiện các cành phía trên, chúng tôi không khuyến cáo tiện gốc, nên để lại 1 vài cành nhỏ phía dưới gốc. Thông thường vết tiện này chỉ sau 4-6 ngày bắt đầu phục hồi và liền lại. Tiện mịn lần một cần “bắt” đúng thời điểm. Tiện mịn giai đoạn này vừa đảm bảo kìm hãm sinh trưởng lộc, vừa hạn chế cây sốc dinh dưỡng, đồng thời lộc hoa không bị cắt đứt dinh dưỡng đột ngột.

Tiện lần 2: Sau khi tiện lần 1 từ 7-10 ngày nhà vườn nên chủ động tiện bóc lần 2 (nếu sức cây mạnh, tiềm ẩn nguy cơ bật lộc). Vết tiện bóc (lần 2) cách chỗ tiện lần 1 vài cm.

Tiện mịn lần 3: Nếu thấy cần thiết nên tiến hành tiện mịn lần 3 cách lần tiện 2 khoảng 15-20 ngày. Vào khoảng đầu tháng 3 âm lịch, nên khống chế lộc cành thời điểm này (nếu lộc cành phát sinh mạnh sẽ dẫn đến đẩy quả).

Lưu ý: nếu chăm sóc cân đối dinh dưỡng, điều tiết nước tưới phù hợp chỉ cần tiện 2 lần là đủ. Ngoài ra để đạt hiệu quả tối ưu, nhà vườn nên áp dụng tiện vỏ cây kết hợp với phun chế phẩm Shellac suger (điều tiết sinh trưởng lộc, hãm lộc cân đối, không suy kiệt sức cây, bền cây, chống rụng quả).

Trên đây là kỹ thuật giữ quả non bằng phương pháp khoanh vỏ hãm lộc. Kỹ thuật trên mang tính chất định hướng, tuy nhiên cần dựa vào điều kiện sinh thái từng vùng, sức sinh trưởng của cây, điều kiện thời tiết để đưa ra phương pháp khoanh, số lần khoanh sao cho phù hợp (có thể áp dụng biện pháp tiện mịn hoặc xen kẽ tiện mịn với tiện bóc, vấn đề này tùy thuộc vào điều kiện thực tế từng vườn).

Mở rộng thêm: Biện pháp khoanh vỏ áp dụng trên cây bưởi (bưởi da xanh, bưởi diễn,...): Khoanh vỏ trên cây bưởi nhằm mục đích tác động trực tiếp lên hệ thống mạch dẫn libe (vỏ) của cây qua đó “ngắt/ngừng” tạm thời hệ thống vận chuyển dinh dưỡng và nước từ rễ lên các bộ phận trên mặt đất qua đó ức chế quá trình phát sinh lộc đông (mầm cành sinh dưỡng). Khoanh vỏ có 2 hình thức có thể áp dụng: khoanh bóc và khoanh mịn. Khoanh bóc là biện pháp khoanh 1 vòng theo kiểu xoắn ốc, hoặc khoanh 1 vòng tròn hở 1-2cm (1 lớp vỏ rộng 2-3mm được tách ra). Khoanh mịn là phương pháp khoanh 1 đường chỉ nhỏ đủ vòng 360^o. Sau khi khoanh xong bà con nên dùng băng keo đen dán lại (tránh nấm bệnh và tạo điều kiện nhanh liền vết khoanh).

Chống rụng quả ứng dụng công nghệ nano ứng dụng trên cây cam canh: Sau khi rụng cánh hoa từ 5-10ngày, hoặc 60-80% số hoa hình thành quả non, quả tương đối ổn định nhà vườn nên phun qua lá chế phẩm nano canxi cacbonat, nano canxi super, nano bạc đồng super, shellac suger (công dụng: chống mưa acid, chống teo cuống, tiêu diệt nấm bệnh, hạn chế rụng quả sinh lý). Lưu ý phòng trừ nhện đỏ chủ động từ trước thời kỳ hoa rộ, đậu quả non.

Cách phun như sau: Dùng 40-50ml nano bạc đồng super kết hợp với 40-50ml nano canxi super (đã tích hợp thành phần Bo và nano canxi cacbonate, Mg, Zn) pha với 20 lít nước phun dạng sương mù toàn bộ thân lá, đều 2 mặt lá. Phun 2 lần liên tiếp, mỗi lần cách nhau 7-10 ngày (duy trì độ ẩm đất vừa phải, thiếu nước cây hình thành tầng rời gây rụng quả non).

Ngoài ra nên dùng chế phẩm Shellac suger điều tiết tỷ lệ C/N, hãm lộc trên tán: Dùng 30ml chế phẩm pha với 20 lít nước phun sương mù qua 2 mặt lá. Phun 2 lần, mỗi lần cách nhau 7 ngày. Chế phẩm Shellac Suger có tác dụng hãm lộc, cân đối tỷ lệ C/N, không gây ảnh hưởng tiêu cực đến sinh trưởng của quả non. Shellac suger sử dụng hiệu quả ở các thời kỳ phân hóa mầm hoa, phát triển mầm hoa, ra hoa đậu quả, nuôi dưỡng quả (quả phát triển cân đối, mã quả lên đẹp, hạn chế khô quả). Nên sử dụng kết hợp nano canxi super và shellac suger phun cho cây ăn quả có múi thời kỳ ra hoa đậu quả non (chống rụng, chống mưa acid).

TRUNG TÂM PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP CÔNG NGHỆ CAO NANOTECH

Tư vấn kỹ thuật, ứng dụng công nghệ nano trong nông nghiệp:

ThS Phạm Công Khải - Hotline: 0976 804 678 * 0835 99 85 99

Email: nanobacsuper@gmail.com