phamcongkhai1249@gmail.comNguyên nhân rụng hoa và quả non trên bưởi Diễn, giải pháp khắc phục tình trạng rụng hoa và quả non trên bưởi Diễn
Thời kỳ ra hoa đến hoa nở rộ nếu gặp mưa nhiều, ẩm cao, trời âm u, thiếu ánh sáng, nhiệt độ xuống thấp sẽ thúc đẩy nấm khuẩn gây bệnh phát sinh, phát triển mạnh gây bệnh thối nhũn hoa, suy giảm chức năng hạt phấn, bệnh diễn tiến nặng gây rụng hoa hàng loạt.
Ngoài ra trong nước mưa có hàm lượng acid cao(H+) làm hạt phấn thối hỏng, nhụy mất chức năng sinh lý. Một vấn đề nữa theo nghiên cứu và tổng hợp thực tế nhiều năm tại các vườn Diễn ở Hà Nội, Hưng Yên, Quảng Ninh, Phú Thọ…chúng tôi nhận thấy khi điều kiện thời tiết diễn biến phức tạp theo hướng bất lợi như mưa ẩm kéo dài, thời tiết âm u, thiếu ánh sáng sẽ thúc đẩy quá trình hình thành “tầng rời” làm cho cuống hoa “teo lại” dẫn đến hoa và quả non rụng hàng loạt, rất khó kiểm soát, nhiều chùm hoa rụng 100% số quả chỉ còn trơ cuống. Khi gặp các điều kiện bất lợi về thời tiết, dinh dưỡng, sâu bệnh… thì “tầng rời cuống” hình thành, thúc đẩy quá trình rụng hoa và quả non. Tùy theo điều kiện thời tiết, sức sinh trưởng của cây mà hiện tượng rụng hoa, quả non diễn ra sớm hay muộn, mức độ nhiều hay ít…
Một ườn Diễn tại Chương Mỹ - Hà Nội 2014, nhiều vườn bưởi diễn cũng xảy ra hiện tượng rụng hoa và quả non hàng loạt do mưa nhiều, ẩm cao
Thực tế cho thấy theo phản ứng sinh lý của cây ăn quả nói chung, sau khi kết thúc quá trình thụ phấn, thụ tinh (thời điểm cánh hoa vừa rụng hết bầu quả mới hình thành) cây ăn quả thường xảy ra hiện tượng “rụng quả sinh lý” qua đó làm giảm bớt áp lực dinh dưỡng cho cây, giúp cho cây có sức đề kháng nhất định để vượt qua những điều kiện bất lợi từ tự nhiên môi trường (điều kiện bất lợi thời tiết, sâu bệnh…). Trong trường hợp cây gặp các điều kiện bất lợi về thời tiết, sâu bệnh hại…thì hiện tượng rụng quả sinh lý trở lên khó kiểm soát, nếu không có các biện pháp kỹ thuật tác động một cách chủ động và phù hợp từ trước thì khả năng mất mùa là rất cao.
Vậy tại sao trong điều kiện thời tiết bất lợi như đã nêu ở trên lại dẫn đến hiện tượng teo cuống, hình thành tầng rời sau vài ngày và như thế hiện tượng rụng quả sẽ chỉ là vấn đề thời gian.
Sau đây là các nguyên nhân dẫn đến hiện tượng rụng quả sinh lý:
+ Nguyên nhân thứ nhất: Điều kiện bất lợi của thời tiết, kèm nấm khuẩn gây bệnh khiến cho chức năng sinh lý của hoa suy giảm. Khi hoa không còn giữ vai trò di truyền nói cách khác không còn khả năng thụ phấn, thụ tinh thì chúng sẽ bị loại thải và việc hình thành tầng rời là điều tất yếu để loại bỏ những chùm hoa không còn sức sống, không còn vai trò sinh lý.
+ Nguyên nhân thứ hai: Do hoa ra quá sai, sức chịu đựng của cây có hạn đặc biệt trong điều kiện bất lợi (nhiệt độ thấp, thừa ẩm dài ngày) sẽ làm cho bộ rễ thường xuyên phải chịu một áp lực nuôi quả, thân, cành, lá… đấy là chưa kể đến tình trạng bộ rễ bị nghẹt, thừa ẩm, thiếu oxi thì khả năng rụng hoa, quả non còn khó kiểm soát hơn rất nhiều (vì khi mưa nhiều, đất thừa ẩm khả năng thiếu oxi trong đất luôn luôn ở tình trạng cao nhất). Do đó việc hình thành tầng rời để loại bớt một phần “cơ thể - hoa và quả non” để duy sức sống, sự tồn tại của cây cũng là điều bình thường theo quy luật thích nghi của thực vật hai lá mầm nói chung.
+ Nguyên nhân thứ ba: Trong nước mưa thường có hàm lượng acid nhất định(H+). Chính hàm lượng acid dù nhỏ này (tích tiểu thành đại) làm cho nhóm tế bào vỏ quả bị acid hóa (cháy quả non) từ đó quả không thể phát triển tiếp được (đứng quả), sau một thời gian ngắn chúng cũng sẽ bị rụng.
Cần có các biện pháp chăm sóc kịp thời ngăn chặn từ xa quá trình hình thành tầng rời cuống quả, hạn chế tối đa tình trạng rụng quả non sau khi rụng cánh hoa (tắt hoa)
Ngoài ra lượng axít trong mưa cũng làm cho Canxi trong tế bào tầng rời giảm mạnh (chúng bị hòa tan, bị di chuyển thành những ion linh động). Mà Canxi là một nguyên tố dinh dưỡng trung lượng quan trọng cần bổ sung và không thể thiếu ở thời kỳ ra hoa đậu quả đối với bất kỳ cây ăn quả thân gỗ nào. Theo các nhà khoa học Canxi(Ca) được xem là một chất keo “xi măng” liên kết chặt chẽ các tế bào tầng rời khiến chúng trở lên bền vững hơn. Do vậy ở thời kỳ phân hóa mầm hoa đến hoa rộ, đậu quả non các nhà vườn cần phải chú ý bổ sung hàm lượng Canxi dễ tiêu kết hợp với các yếu tố vi lượng khác sao cho cân đối phù hợp. Đa số các đạng canxi hiện nay trên thị trường được bán dưới dạng phân bón lá có hỗn hợp với một số thành phần trung, vi lượng khác tuy nhiên các dạng canxi này hầu hết tồn tại dưới dạng ion (Ca2+), khi phun qua lá các ion Ca2+ này thường bị oxi hóa hoặc bị các acid yếu như acid H2CO3 (CO32- ; H+) làm kết tủa ở dạng không tan, khó hấp thu ngay tại bề mặt lá.
Ca2+ + CO32- => CaCO3(dạng không tan, khó hấp thu)
Chính vì vậy trong quá trình chăm sóc cây ăn quả nhiều bà con cho biết vẫn bổ sung Canxi bình thường nhưng lại không đạt được hiệu quả cao, quả non vẫn rụng, cuống quả vẫn hình thành tầng rời, khi gặp các điều kiện bất lợi quả sẽ rụng. Do đó khi bổ sung Canxi cho cây nhất là giai đoạn ra hoa, đậu quả cần bổ sung các dạng dễ hấp thu, hấp thu nhanh và kịp thời để giữ cuống (dai cuống, tăng tính bền vững của cuống), bổ sung các dạng có tính chất giải phóng Canxi(Ca2+) liên tục trong nhiều thời điểm, ở mọi điều kiện cho dù là điều kiện thời tiết không thuận lợi. Do đó giải pháp tốt nhất ở đây là bà con nên dùng Canxi nano, Nano canxi cacbonate. Hai dạng này vừa bổ sung canxi dễ tiêu một cách liên tục, vừa có khả năng trung hòa mưa acid làm giảm hiện tượng acid hóa hoa và quả non. Nano – canxi cacbonate (N-CaCO3)có hoạt tính hóa học cao nên dễ phản ứng để trung hòa axit ngay cả ở môi trường axit yếu pH = 5-6. Nano - CaCO3 sử dụng trong phân bón lá làm tăng quá trình quang hợp và bổ sung canxi cho cây qua lá. Nano canxi cacbonat không phản ứng oxy hóa khử, không bị chuyển thành dạng muối khó tan, trong môi trường tự nhiên chúng sản sinh ra liên tục dạng canxi dễ tiêu cho cây (hấp thu qua lá rất tốt). Đặc biệt hơn khi ở kích thước nano mét các hạt nano canxi cacbonat (N-CaCO3) bám vào kẽ lá, tại đây Nano canxi cacbonat trung hòa mưa axít và giải phóng CO2 tăng đến 40% tại kẽ lá giúp cây trồng tăng hiệu suất quang hợp đồng thời bổ sung trực tiếp canxi dễ hấp thu cho cây.
Nano-CaCO3 + H2CO3(axít) = Ca+2 + 2CO2↑ + H2O
(Phản ứng trung hòa mưa acid tại bề mặt lá, hoa, quả của cây trồng)
Như vậy qua phản ứng trên chúng ta thấy rằng Nano canxi cacbonat vừa có vai trò trung hòa tác hại của mưa axít chống cháy hoa và quả non đồng thời sản sinh ra ion Ca2+ dễ tiêu, dễ hấp thu, bổ sung lượng canxi cần thiết cho cây, làm dai cuống, hạn chế rụng hoa và quả non
Hình ảnh chụp các hạt nano canxi cacbonat có khả năng trung hòa mưa axít đồng thời giải phóng canxi dễ tiêu bổ sung kịp thời cho cây nuôi quả, hạn chế rụng quả non
Có thể nói Canxi nano giúp cây ăn quả nói chung ngăn chặn hình thành tầng rời một cách chủ động. Do đó việc dùng các dạng Nano canxi là rất cần thiết để bổ sung cho cây trong thời kỳ ra hoa, đậu quả.
CHẾ PHẨM NANO CANXI CACBONAT: Bổ sung canxi dễ hấp thu, tăng tính bền vững cho cuống hoa quả, hạn chế rụng hoa quả non, chống mưa axít gây hại hoa và quả non trên bưởi diễn và cây ăn quả nói chung
CHẾ PHẨM NANO BẠC ĐỒNG PLUS 1000PPM VÀ NANO ĐỒNG OXYCLORUA 10.000PPM
(Ưu thế vượt trội khi sử dụng nano bạc đồng và nano đồng oxyclorua thời kỳ ra hoa đậu quả non: phòng trị bệnh do nấm khuẩn gây bệnh trên hoa quả non, không độc hại, an toàn khi sử dụng, dùng quá liều lượng không có tác dụng phụ)
Nguyên nhân thứ tư: Thời tiết âm u kéo dài, thiếu ánh sáng sẽ làm cho “độ mở” của khí khổng giảm, như thế quá trình hấp thu khí CO2 của cây bị cản trở. Tất cả những điều này sẽ làm giảm hiệu suất quang hợp của cây. Khi hiệu suất quang hợp giảm sẽ kéo theo quá trình vận chuyển, tích lũy dinh dưỡng về cơ quan dự trữ (hoa, quả) giảm theo làm cho hoa, quả non thiếu dinh dưỡng cục bộ gây ra hiện tượng chậm hoặc ngừng sinh trưởng quả từ đó góp phần tạo nên hiện tượng rụng hoa, quả non. Kinh nghiệm cho thấy khi vừa tắt hoa, quả non hình thành nếu quả không phát triển hoặc chậm phát triển thì nguy cơ rụng là rất cao. Do đó cần tác động mọi biện pháp kỹ thuật tổng hợp giúp thúc đẩy sinh trưởng quả non ngay từ giai đoạn đầu.
+ Nguyên nhân thứ năm: Do chăm sóc không đúng kỹ thuật, bón phân không cân đối đầy đủ đặc biệt thừa dinh dưỡng đa lượng sẽ dẫn tới đẩy quả(rụng quả). Bưởi Diễn cùng với cam đường là một loại cây có múi cực kỳ khó tính. Ở thời ra hoa, đậu quả(rụng hết cánh hoa) nếu thừa dinh dưỡng hoặc bổ sung qua lá dinh dưỡng không cân đối sẽ dẫn đến mất cân bằng sinh trưởng – phát triển: ra tăng (ưu tiên) quá trình sinh trưởng sinh dưỡng, giảm đột ngột (ức chế) quá trình sinh trưởng sinh thực dẫn đến rụng quả hàng loạt(dinh dưỡng nuôi quả không được ưu tiên). Khuyến cáo trong quá trình chăm sóc bưởi diễn thời kỳ phân hóa mầm hoa đến đậu quả: Trước thời kỳ phân hóa mầm hoa 7-10 ngày bà con cần phun phòng và trị các loại sâu hại (bọ cánh cứng, rệp sáp, rệp muội, nhện, sâu vẽ bùa), nếu không xử lý kịp thời đến thời kỳ ra nụ - nở hoa chúng sẽ gây hại lộc hoa làm ảnh hưởng nghiêm trọng tới sinh trưởng, phát triển của hoa, quả non sau này. Thời kỳ ra hoa đậu quả cần bổ sung đủ ẩm cho bộ rễ (không quá thừa), phòng trị bệnh nấm khuẩn, chống mưa axít, tăng khả năng đậu quả bằng việc bổ sung các yếu tố vi lượng cho cây.
+ Nguyên nhân thứ sáu: Do phương pháp nhân giống. Thực tế nghiên cứu và theo dõi cho thấy với những giống Diễn được trồng bằng cành chiết thì tỷ lệ đậu quả và giữ quả cao hơn do với Diễn ghép (xét trong điều kiện cùng giống, cùng điều kiện tự nhiên). Theo quan điểm cá nhân, tôi cho rằng giống Diễn ghép tuy ban đầu có lợi thế là bộ rễ to khỏe nhưng trong quá trình sinh trưởng và phát triển đặc biệt ở thời kỳ ra hoa đậu quả chúng thường có xu hướng sinh trưởng khó “hòa hợp” (đẩy nhau) do cơ thể được ghép từ 2 nguồn cá thể khác nhau cho nên chúng thường xảy ra hiện tượng biến nạp gene nói cách khác sự dung hòa giữa 2 cá thể trong cùng một cây thường khó hơn và phải trải qua nhiều năm. Giống chiết được tách nguyên bộ gen 2n của cây mẹ và không xảy ra tình trạng đẩy nhau nào nên về mặt di truyền sẽ ổn định hơn qua các thời kỳ sinh trưởng phát triển.
Trong kỹ thuật chăm sóc cây ăn quả nói chung đặc biệt là cây có múi bà con cần hiểu biết sâu sắc về những nguyên nhân dẫn đến rụng hoa và quả non từ đó đưa ra các biện pháp phòng chủ động, tránh bị mất mùa, đem lại hiệu quả kinh tế cao trong sản xuất nông nghiệp hàng hóa.
Giải pháp kỹ thuật chăm sóc bưởi thời kỳ ra hoa đậu quả, chống mưa axít, chống rụng quả non trên bưởi Diễn:
1. Thời kỳ trước thu hoạch 10-20 ngày
Quan sát sinh trưởng của cây, nếu có dấu hiệu phát triển lộc đông bà con nhanh chóng thực hiện các biện pháp hãm lộc đông từ xa (kể cả trường hợp cây đang mang quả). Trường hợp cây sinh trưởng bình thường không có dấu hiệu phát triển lộc đông chúng ta sẽ thực hiện hãm lộc đông, đưa cây vào trạng thái ngủ nghỉ sau khi thu hoạch.
Kỹ thuật hãm lộc đông mời bà con tham khảo bài viết tại đường link sau:
2. Thời kỳ sau khi thu hoạch
+ Cắt tỉa vườn thông thoáng, loại bỏ cành tăm, cành sâu bệnh, cành già chết, cành vô hiệu...
+ Thực hiện các biện pháp hãm lộc đông. Các biện pháp hãm lộc tham khảo tại link sau:
+ Phun phòng và trị các loại sâu bệnh hại cây: Bệnh gỉ sắt, loét cam, ghẻ sẹo. Về Sâu: bọ cánh cứng, rệp sáp, rệp muội, rệp cam, nhện đỏ…
Lưu ý: Nếu bà con không chủ động quản lý sâu bệnh, đến thời kỳ cây ra mầm hoa, phát triển hoa, nở hoa và đậu quả chúng sẽ gây hại làm hỏng lộc hoa, ảnh hưởng đến tỷ lệ thụ phấn và đậu quả.
Trong thời gian hãm lộc, sau khi cuốc rễ bà con thực hiện các biện pháp xiết nước(không tưới nước cho cây) để bộ rễ tạm ngừng sinh trưởng, chống phát triển lộc đông (kéo dài 15-25 ngày). Sau khi cuốc rễ, phơi rễ 10-20 ngày bà con bón phân lót xung quanh gốc với lượng như sau:
Phân hữu cơ hoai mục: 20-50kg (tùy tuổi cây và sản lượng quả mỗi cây vụ trước).
Phân lân Super (lân đơn): 0,8 – 2,5kg (tùy tuổi cây và đường kính tán).
Đậu tương nghiền: 1-3,5kg (tùy điều kiện đầu tư, thâm canh).
Bón thêm tro bếp, phân silic (0,5-1kg) nếu có điều kiện: Silic giúp bộ rễ tăng cường sức đề kháng, nâng cao sức chống chịu với các điều kiện bất thuận từ tự nhiên môi trường, hạn chế tuyến trùng gây hại bộ rễ. Nếu không có phân silic qua gốc dạng bột bà con có thể dùng phân silic dạng nước tưới vào thời điểm phân hóa mầm hoa (chế phẩm Super Silic nano cung cấp silic dễ tiêu cho cây).
Cách bón phân: Hỗn hợp phân trộn đều với đất bón xung quanh gốc cây, theo hình chiếu tán của cây. Sau khi bón phân bà con nên phun phòng trị sâu bệnh cho bưởi.
Lưu ý khi chăm sóc bưởi diễn: Trong quá trình chăm sóc dinh dưỡng cho bưởi nên bón phân đúng thời điểm, đủ lượng, cân đối, bón theo nhu cầu dinh dưỡng của cây, không để cây sinh trưởng quá khỏe hoặc quá yếu. Nếu cây yếu khi phát lộc sớm chúng sẽ ra hoa sớm trước lập xuân khoảng 25-35 ngày, cây quá khỏe sẽ dẫn đến hiện tượng phát lộc đông. Tất cả những chồi hoa phát triển trước lập xuân bà con nên loại bỏ sớm (hoa này không có ý nghĩa kinh tế). Ngoài ra sau khi hãm lộc đông thường xảy ra phản ứng rụng lá, bà con nên phun AKH super nano qua lá với mục đích hạn chế rụng lá hàng loạt, cây rụng lá nhiều sẽ ảnh hưởng đến sinh trưởng quả non sau này.
Sau khi cây đạt trạng thái nghỉ đông, ủ mầm hoa trong thời gian 20-30 ngày tùy điều kiện thời tiết cây bắt đầu phân hóa mầm hoa. Tại thời điểm cây bắt đầu nhú mầm hoa kích thước đạt 1-3mm bà con tưới nước giữ ẩm, tưới bổ sung nước từ từ đảm bảo đất không được thiếu ẩm, cũng không thừa ẩm kết hợp phun hỗn hợp các chế phẩm thuốc sau đây để nuôi dưỡng mầm hoa:
Chế phẩm AKH SUPER NANO: Chứa các thành phần dinh dưỡng thiết yếu giúp mầm hoa phát triển đồng đều, hoa toa khỏe, tăng khả năng thụ phấn và thụ tinh.
Chế phẩm nano bạc đồng plus, nano đồng oxyclorua: đặc trị nấm, khuẩn gây bệnh hại hoa, quả non. Hai loại chế phẩm này không độc hại, không tiêu diệt thiên địch, an toàn tuyệt đối cho hoa và quả non, khi sử dụng không gây ra các phản ứng phụ như cháy cánh hoa, cháy nhụy và bao phấn (kể cả trong trường hợp phun quá liều lượng).
3. Thời kỳ hoa nở rộ, thụ phấn hình thành quả non, phát triển và nuôi dưỡng quả non:
Thời kỳ này hoa và quả non rất dễ bị rụng hàng loạt do mưa nhiều ẩm độ cao đặc biệt là mưa axit, thiếu ánh sáng, sương muối kết hợp với bệnh do nấm khuẩn làm cho hoa bị rụng (thối hoa, dính cánh), quả non bị teo cuống, bề mặt quả nhăn sùi, chậm phát triển hoặc không phát triển làm cho quả rụng nhiều gần như hết hoa 1.
Do đó bà con cần phun hỗn hợp các chế phẩm thuốc sau đây. Tác dụng cơ bản của các chế phẩm thuốc nhằm đạt được các mục đích:
Mục đích thứ nhất: Phòng từ xa và trị bệnh chủ động do nấm khuẩn gây hại cấu trúc hoa, do thời kỳ này khi hoa nở hạt phấn và nhụy cái giàu dinh dưỡng, giàu acid amin nên vi khuẩn, nấm rất dễ phát sinh phát triển làm hư hỏng bao phấn và nhụy cái, giảm chức năng sinh lý của hoa, giảm tỷ lệ đậu và khó giữ quả non. Do đó cần phải phun chế phẩm nano bạc đồng, nano đồng oxyclorua lên tán lá, hoa à chủ động chống bệnh cho hoa và quả non. Lưu ý: không nên sử dụng các loại thuốc hóa học độc hại, những loại này thường gây ngộ độc cho cây nếu phun quá liều lượng, đôi khi làm cháy hoa-quả non.
Mục đích thứ hai: Tăng cường tỷ lệ thụ phấn và đậu quả ở tỷ lệ cao nhất
Mục đích thứ ba: Chống lại các điều kiện bất lợi từ thời tiết (mưa ẩm, thời tiết âm u kéo dài, thiếu ánh sáng…).
Mục đích thứ tư: Thúc đẩy quang hợp, tăng cường dinh dưỡng về nuôi quả non, chống đứng quả, hạn chế bỏ quả (rụng quả non sinh lý).
Để đạt được các mục đích trên bà con cần Phun hỗn hợp chế phẩm thuốc sau đây:
Hỗn hợp bình phun 1: bao gồm chế phẩm nano bạc đồng plus và nano đồng oxyclorua theo tỷ lệ sau.
Với mỗi bình 15-20 lít cần pha 100-150ml nano bạc đồng plus + 50ml lít nano đồng oxyclorua (tùy tình trạng thời tiết lúc đó để điều tiết liều lượng cho phù hợp). Phun định kỳ 5-7 ngày/lần. Để đạt hiệu quả cao nên Phun 2-4 lần.
Hỗn hợp bình phun 2:
+ Chế phẩm chứa Nano canxi dễ tiêu, dễ hấp thu cho cây (chống rụng quả, dai cuống, chống mưa axit.
+ Chế phẩm chứa Nano canxicacbonate (chống mưa acid, tăng quang hợp cho cây, nuôi quả và giữ quả tốt).
+ Chế phẩm Super nano AKH SUPER + SHELLAC SUGER (chứa các dạng Bo – Si/ Mn - Mg – Zn – Mo).
Cụ thể 1 bình 15 -20 lít pha như sau (Bình 2):
100ml Shellac suger + 5-10ml AKH SUPER nano pha với bình 15 lít
Lưu ý: Phun Bình 1 trước sau đó mới phun Bình 2, cách nhau 2-4 ngày.
Nếu có mưa trên 3-5 ngày liên tiếp cần phun hỗn hợp bình 15 lít như sau: 100ml nano bạc đồng plus + 50-100ml nano đồng oxyclorua + 100-150ml Shellac suger, phun 3 ngày/lần (khi có mưa vẫn phun được, nếu không phun sẽ thối hỏng hoa, khó đậu quả)
Nếu không có mưa, định kỳ 7 ngày/lần phun bình 1, và 7 ngày/lần phun bình 2 (bình 1 và bình 2 cách nhau 2-4 ngày).
Tất cả các dạng chế phẩm thuốc trên đều không độc hại, không gây ô nhiễm môi trường, khi phun không cần bảo hộ lao động, không cần cách ly.
Tổng quát mà nói đối với bưởi Diễn tôm vàng (diễn muộn thu hoạch cuối tháng 11 - 12 âm lịch hàng năm) bà con cần tác động tổng hợp các biện pháp kỹ thuật sao cho 80% số hoa 1 thụ phấn thành công (sau lập xuân) và phải giữ được quả non của hoa 1 do chất lượng quả của hoa 1 cao nhất và đồng đều nhất, hoa 2 chất lượng quả giảm trên 35-50%, với hoa 3 thì không có ý nghĩa kinh tế cần loại bỏ sớm. Mặt khác trên một cây bưởi diễn nếu quả quá ít so với sức mang của cây thì quá trình chăm sóc, điều tiết lộc hè - thu - lộc đông gặp nhiều khó khăn ngoài ra quả thường phát triển mạnh ở giai đoạn giữa tháng 4-6 âm lịch, đôi khi gặp nhiều trường hợp quả to, vỏ dày chất lượng kém.
LƯU Ý: Mọi hành vi sao chép bài viết trên phải xin phép hoặc dẫn nguồn cụ thể
TRUNG TÂM PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP CÔNG NGHỆ CAO NANOTECH
Tư vấn kỹ thuật, ứng dụng công nghệ nano trong nông nghiệp
Kỹ thuật trồng và chăm sóc cây ăn quả đặc sản
ThS Phạm Công Khải - Chuyên gia nghiên cứu cây ăn quả Đặc Sản
Hotline: 0976 804 678 * 01235 99 85 99
Email: nanobacsuper@gmail.com
---------------------------------------------------------------------------------------------------------
