Phần 1: Kỹ thuật xử lý ra hoa, hãm lộc đông, ủ mầm hoa trên bưởi da xanh trong điều kiện thời tiết miền Bắc

Sau khi thu hoạch xong, bà con/nhà vườn cần khẩn trương cắt tỉa tạo tán thông thoáng, loại bỏ cành sâu bệnh, cành phá tán, điều chỉnh lại tán, chú ý giữ lại cành đạt tiêu chuẩn mang quả, cành lợi tán, áp dụng biện pháp bấm ngọn nếu thấy cần thiết. Sau đó tiến hành phun phòng trừ sâu bệnh, phun rửa vườn,...

Thời kỳ thu hoạch xong, cây ngủ nghỉ nhà vườn phun chế phẩm nano bạc đồng, nano đồng oxyclorua và Shellac Suger: Dùng 500ml nano Đồng oxyclorua kết hợp 500ml nano bạc đồng super + 500ml Shellac Suger pha 300-400 lít nước phun đều thân lá, phun 1-2 lần, cách nhau 7-10 ngày/lần.

Nguyên tắc xử lý ra hoa cho cây bưởi da xanh Miền Bắc:

Về lý thuyết, xét trên trên phương diện sinh lý thực vật, khi cây phát triển sinh dưỡng tới một thời điểm nào đó (đã tích lũy đủ về “chất”) cây sẽ chuyển sang sinh trưởng sinh thực (sinh sản/ra mầm hoa). Tuy nhiên vì một nguyên nhân nào đó (thời tiết khí hậu, sự mất cân bằng C/N trong cây,....) dẫn đến hiện tượng  thay vì phân hóa mầm sinh thực (ra mầm hoa) thì nó lại phát triển thành mầm cành sinh dưỡng (lộc cành). Do đó nguyên tắc cơ bản để cây phân hóa mầm hoa là đưa cây vào trạng thái ngủ nghỉ tích lũy dinh dưỡng, hãm cây, ngăn chặn sinh trưởng sinh dưỡng (phát lộc đông) thông qua việc ức chế (hạn chế) quá trình hút nước và dinh dưỡng qua rễ, điều chỉnh tỷ lệ C/N > 1 tại các đầu cành già (cành mẹ). Tùy sức cây, tuổi cây, điều kiện thời tiết, sau khi thực hiện các biện pháp xử lý ra hoa từ 35-50 ngày cây bắt đầu cho phân hóa mầm hoa.

Thời điểm nào xử lý ra hoa cho cây bưởi da xanh miền Bắc ?

Đối với cây tơ: tùy điều kiện thời tiết, sức cây để áp dụng biện pháp xử lý ra hoa sao cho phù hợp. Nhìn chung với cây tơ ta nên chủ động các biện pháp xử lý ra hoa sớm. Thời điểm xử lý ra hoa vào khoảng 10-15/9 đến trước 15/10 âm lịch (xử lý ra hoa quá muộn sẽ ảnh hưởng đến hiệu quả cũng như tỷ lệ ra hoa đậu quả).

Đối với cây đang cho kinh doanh: tùy sức sinh trưởng của cây, sản lượng quả vụ trước để lựa chọn phương pháp xử lý ra hoa phù hợp. Nhóm cây đã cho kinh doanh nên xử lý ra hoa vào trung tuần tháng 10 âm lịch trở đi (muộn nhất cuối tháng 10 âm).

Chú ý: Cần dựa vào sức cây, điều kiện thời tiết từng năm để chủ động các biện pháp xử lý ra hoa. Nếu xử lý ra hoa quá muộn sẽ ảnh hưởng đến chất lượng hoa, hoa ra không đồng đều, tỷ lệ đậu quả thấp (đặc biệt hoa muộn sẽ gặp điều kiện thời tiết bất lợi như mưa ẩm, mưa acid,...làm giảm tỷ lệ đậu quả,...). Cần lưu ý thêm trước khi xử lý ra hoa bà con quan sát lộc cành, lộc bắt đầu vào bánh tẻ trở đi mới áp dụng các biện pháp xử lý ra hoa.

Bưởi da xanh cũng nhưng các cây ăn quả thân gỗ khác, nó không ưa đất trũng ẩm thường xuyên. Do đó cần thiết kế luống trồng có rãnh thoát nước, nếu đất quá ẩm sẽ gây thối rễ, nghẹt rễ, khó xử lý ra hoa, trong quá trình chăm sóc nên áp dụng biện pháp bón nhử rễ, cho rễ ăn nổi, bổ sung phân hữu cơ hàng năm, không để rễ chìm quá sâu gây nghẹt rễ. Trong quá trình chăm sóc, nên chủ động quản lý sâu bệnh tổng hợp (sâu vẽ bùa, nhện, côn trùng chích hút, bệnh gỉ sắt, bệnh ghẻ sẹo,...).

Các biện pháp kỹ thuật xử lý ra hoa cho cây bưởi da xanh miền Bắc:

Tùy sức cây, tuổi cây, sản lượng quả, điều kiện thời tiết từng năm để lựa chọn các biện pháp xử lý ra hoa sao cho phù hợp. Nguyên tắc chung là đưa cây vào trạng thái ngủ nghỉ, tích lũy dinh dưỡng, ức chế quá trình hấp thu nước và dinh dưỡng nuôi các bộ phận trên mặt đất, điều chỉnh tỷ lệ C/N đầu cành theo hướng ức chế hút N, giảm tỷ lệ N trong cây (C/N > 1).

Các biện pháp hãm lộc đông, xử lý ra hoa trên cây bưởi da xanh miền Bắc:

+ Biện pháp 1 - Khoanh vỏ: Khoanh vỏ hay tiện vỏ là biện pháp cơ giới tác động trực tiếp lên hệ thống mạch dẫn libe (vỏ) của cây qua đó “ngắt/ngừng” tạm thời hệ thống vận chuyển dinh dưỡng và nước từ rễ lên các bộ phận trên mặt đất qua đó ức chế quá trình phát sinh lộc đông (mầm cành sinh dưỡng). Khoanh vỏ có 2 hình thức có thể áp dụng: khoanh bóc và khoanh mịn.

Khoanh bóc nên khoanh 1 vòng theo kiểu xoắn ốc, hoặc khoanh 1 vòng tròn hở 1-2cm. Khoanh mịn là phương pháp khoanh 1 đường chỉ nhỏ đủ vòng 360^o. Sau khi khoanh xong bà con nên dùng băng keo đen dán lại(tránh nấm bệnh và tạo điều kiện nhanh liền vết khoanh).

Lưu ý: biện pháp khoanh vỏ nên áp dụng đối với cây tơ, cây khỏe. Khi khoanh nên chọn cành cấp 1 khoanh và để lại khoảng 10-20% số cành, tránh sốc dinh dưỡng. Không nên lạm dụng biện pháp khoanh vỏ liên tục trong nhiều mùa vụ liên tiếp, khoanh vỏ được xem là biện pháp cuối cùng khi thực hiện xử lý ra hoa.

+ Biện pháp 2 - Xử lý cơ giới rễ, làm gốc: biện pháp tác động cơ giới bộ rễ nhằm mục đích ức chế quá trình hút dinh dưỡng và nước của bộ rễ (nói cách khác là tạm ngừng hoạt động sinh trưởng của hệ rễ) qua đó hãm lộc đông. Các nhà khoa học sinh lý thực vật đã chứng minh rằng tại các đầu rễ tơ hàm lượng hocmon cytokinin khá cao, chính lượng hóc môn “trẻ hóa” này sẽ thúc đẩy quá trình hút nước, dinh dưỡng khoáng qua đó thúc đẩy quá trình phát triển mầm cành sinh dưỡng. Do đó biện pháp xử lý rễ làm giảm tổng thể lượng hocmôn này (hocmon cytokinin được xem là một loại hocmôn trẻ hóa cây, luôn luôn thúc đẩy cây phát triển cành sinh dưỡng). Về cơ bản biện pháp tác động cơ giới bộ rễ là dùng cuốc xới xáo, phá váng bề mặt theo hình chiếu tán cây, qua đó làm đứt một phần rễ tơ và một số rễ chính(rễ cái). Lưu ý tỷ lệ tác động đứt rễ phụ thuộc tuổi cây, sức cây, không nên làm đứt rễ quá đau gây ảnh hưởng đến nuôi mầm hoa và đậu quả sau này. Biện pháp này có thể làm thường xuyên mỗi vụ, vừa có tác dụng ức chế sinh trưởng sinh dưỡng tạm thời theo ý muốn, vừa có thể cải tạo đất xung quanh rễ, tạo khả năng trao đổi khí tốt cho bộ rễ, hàng năm có thể trẻ hóa bộ rễ, cải tạo rễ tốt. Ngoài ra khi xới xáo phá váng sẽ tạo điều kiện cho nước bay hơi tự nhiên nhanh hơn, qua đó cũng hạn chế phần nào hiện tưởng khoáng hóa và hút nước của bộ rễ.

Sau khi xử lý rễ xong bà con nên phun chế phẩm nano bạc đồng super kết hợp nano đồng oxyclorua để diệt nấm khuẩn, ngăn chặn bệnh nấm gây thối rễ (do tạo vết thương hở ở rễ nên cần phải xử lý các chế phẩm kháng nấm khuẩn gây bệnh cho rễ). Chế phẩm nano bạc đồng, nano đồng oxyclorua có tác dụng diệt nấm khuẩn an toàn cho cây, không độc hại, không hại đất, không gây ngộ độc cây, thân thiện với môi trường.

+ Biện pháp 3 - Điều chỉnh cân bằng C/N đầu cành (cành mẹ), hạn chế hấp thu đạm thông qua giải pháp phun chế phẩm Shellac Suger 1800ppm qua lá: Dùng 500ml chế phẩm Shellac suger pha 200 lít nước phun đều thân lá, phun 1-2 lần, cách nhau 7-10 ngày/lần.

Lưu ý: Tùy sức cây, tuổi cây, điều kiện thực tế thời tiết, nhà vườn lựa chọn giải pháp hãm lộc đông, ủ mầm hoa sao cho phù hợp.

Sau khi xử lý rễ từ 7-10 ngày, bà con để cho khô đất rồi tiến hành bón phân như sau:

+ Phân hữu cơ ủ hoai mục (phân chuồng): 30 – 50kg/cây *

+ Lân super P₂O₅ 16-21%: 1,5 – 3kg *

+ Tro bếp nếu có (tro bếp là nguồn bổ sung Kali hữu cơ rất tốt).

+ Đậu tương nghiền nhỏ nếu có: 0,5-1kg/cây (hoặc cám hỗn hợp thức ăn chăn nuôi 500-800g/cây).

Lưu ý chung:

Lượng phân nhiều hay ít tùy tuổi cây, thời kỳ cây ngủ nghỉ không bón phân có hàm lượng đạm cao (đặc biệt là phân vô cơ tan nhanh) – khi gặp mưa đạm tan nhanh, cây hấp thu mạnh sẽ tiềm ẩn nguy cơ bật lộc cành dinh dưỡng.

Hỗn hợp phân trên trước khi bón trộn đều với nhau và trộn đều với đất. Bón xong không tưới nước ngay, thường để sau 20-25 ngày sau mới tưới nước giữ ẩm (tưới đẫy nước và duy trì liên tục độ ẩm đất trong nhiều ngày). Kết hợp bón bổ sung thêm 300-500g lân Super P₂O₅ (bón mặt) và 150-300g phân NPK thúc hoa (bón mặt), lưu ý lúc này không xới xáo chạm rễ. Khi thấy cây báo mầm hoa (phân hóa mầm hoa; nhú mầm hoa), nhà vườn nên sử dụng 500ml chế phẩm nano canxi super kết hợp 500ml shellac suger pha 300-400 lít nước phun đều tán lá, phun 2 lần, mỗi lần cách nhau 7-10 ngày. Trường hợp nếu hoa nhỏ, chậm phát triển có thể phun thêm nano AKH super plus (500ml nano AKH super plus pha 200-300 lít nước phun đều 2 mặt lá, phun khi cây đã nhú mầm hoa 1-2cm).

Công dụng chế phẩm Shellac suger, nano canxi super: bổ sung dinh dưỡng trung, vi lượng dạng nano hấp thu nhanh, giúp cây bưởi da xanh phân hóa mầm hoa đều, ức chế phát triển quá phát lộc cành, tập trung dinh dưỡng nuôi mầm hoa, giúp hoa to khỏe, tăng sức đề kháng hạt phấn, nâng cao tỷ lệ đậu quả, chống mưa acid, mưa ẩm kéo dài liên tục,…

Bưởi da xanh cần dinh dưỡng nhiều hơn so với các dòng cây có múi khác, nên nhà vườn cần chú ý bổ sung cân đối đầy đủ theo nhu cầu cây qua từng thời kỳ, không để cây bị sốc dinh dưỡng(thừa hoặc thiếu cục bộ). Đặc biệt thời kỳ hoa rộ đến thời kỳ tắt hoa, đậu quả non, nếu gặp điều kiện thời tiết bất lợi (mưa ẩm kéo dài, mưa acid) kết hợp với sốc dinh dưỡng, mất cân đối dinh dưỡng sẽ dẫn đến hệ quả là cây rụng quả non hàng loạt, khó kiểm soát.

Phần 2: Giải pháp chống rụng hoa quả non, chống mưa acid trên cây bưởi da xanh miền Bắc

2.1 Thời kỳ phát triển mầm hoa, chùm hoa (hoa chưa nở)

Phun chế phẩm nano canxi super kết hợp Shellac Suger theo hướng dẫn như trên (500ml mỗi loại pha 300-400 lít nước, phun đều 2 mặt lá, phun 1-2 lần, cách 7-10 ngày/lần).

Thời kỳ này lưu ý phòng trừ sâu bệnh tổng hợp trước khi bước vào thời kỳ hoa rộ, đậu quả non (nhện, vẽ bùa, côn trùng chích hút,…). Cần đảm bảo cây sạch sâu bệnh trước khi bước vào thời kỳ rụng cánh hoa, đậu quả non.

2.2 Thời kỳ hoa nở rộ đến tắt hoa, đậu quả non

Thời kỳ này mục tiêu chính là chống rụng quả, nâng cao tỷ lệ đậu quả.

Nguyên nhân cơ bản khiến cho tỷ lệ đậu quả trên da xanh miền bắc giảm đó là:

+ Mưa phùn ẩm kéo dài, mưa acid đúng vào thời điểm hoa nở rộ, hoa đang tung phấn để thực hiện quá trình thụ phấn-thụ tinh hình thành quả non (cần điều chỉnh hoa sớm hơn, thường để ăn chắc nên cho bưởi da xanh miền bắc nở hoa, đậu quả vào trong tết – tháng 12 âm lịch, tránh điều kiện thời tiết bất thuận sau tết). Trường hợp hoa nở, đậu ngoài tết thì nhà vườn cần có giải pháp chống mưa ẩm, mưa acid gây hại.

+ Sâu bệnh, côn trùng chích hút (hại cuống và các bộ phận của chùm hoa, quả non), đặc biệt mưa ẩm, độ ẩm không khí cao khiến cho nấm mốc phát sinh gây thối nhũn hoa, chết hạt phấn, giảm tỷ lệ đậu.

+ Do thiếu hoặc mất cân đối dinh dưỡng, sốc dinh dưỡng (đặc biệt là Ca, Zn, Mg, B, Mo, Si). Ngoài ra có thể do cây bị sốc dinh dưỡng trong điều kiện mưa ẩm, bón phân không cân đối, thừa đa lượng thiếu trung - vi lượng.

Thời kỳ hoa nở rộ, đậu quả non nếu gặp mưa ẩm, mưa acid: Dùng 500-800ml nano canxi super kết hợp 500-800ml nano bạc đồng super + 500ml Shellac Suger pha 300 lít nước phun đều tán lá. Phun 2-3 lần cho đến khi ổn định quả non.

Thời kỳ hoa rộ, đậu quả non (không gặp mưa, điều kiện thời tiết thuận lợi): đợi cho đến khi hoa tắt, 65-80% quả non đã hình thành, nhà vườn phun chống rụng, chống nấm cuống: Dùng 500-700ml nano canxi Super kết hợp 200-300ml shellac suger + 600-800ml nano bạc đồng super pha 300-400 lít nước phun đều tán lá, phun 2-3 lần cho đến khi ổn định quả non.

Để tăng cường sức đề kháng của cây, tăng cường chức năng hạt phấn, nâng cao tỷ lệ đậu quả nhà vườn có thể phun thêm nano Silic nồng độ 15000ppm (nồng độ phun sau pha 12-14ppm, kết hợp nano canxi, nano magie, nano kẽm cho hiệu quả tối ưu).

Khi quả lớn ổn định, kích thước quả 1,5-3cm trở đi: Dùng 500ml nano AKH super plus kết hợp 500ml nano canxi super pha 300-400 lít nước phun đều tán lá, lưu ý thời kỳ sau nên phòng trừ côn trùng chích, phòng trị sâu bệnh tổng hợp bằng nano bạc đồng, nano đồng oxyclorua, Cypermthrin,…

Da xanh là cây có múi sinh trưởng mạnh, rất cần dinh dưỡng nuôi quả nên ở thời kỳ nuôi quả nên bổ sung dinh dưỡng NPK mỗi tháng 1 lần, hoặc 45 ngày/lần. Khi quả bắt đầu vào nước nhà vườn nên bổ sung thêm phân nano Silic SiO₂ và tro bếp kết hợp.

TRUNG TÂM PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP CÔNG NGHỆ CAO NANOTECH

Tư vấn kỹ thuật, ứng dụng công nghệ nano trong nông nghiệp:

ThS Phạm Công Khải - Hotline: 0976 804 678 * 0835 99 85 99

Email: nanobacsuper@gmail.com