Phần 1: Yêu cầu kỹ thuật đối với mắc ca chuẩn bị bước vào giai đoạn kinh doanh

Cần đảm bảo các yêu cầu kỹ thuật sau trước khi triển khai các biện pháp chăm sóc mắc ca thời kỳ kinh doanh bắt quả (năm thứ 4):

Thứ nhất: Cắt tỉa tạo tán thông thoáng theo hướng tán mở, tạo thế tán cân đối

Thời kỳ kiến thiết cơ bản cần thực hiện cắt tỉa tạo tán thông thoáng, cắt tỉa theo hướng tán mở, hạ thấp chiều cao cây, thúc đẩy tán mở rộng theo chiều ngang, điều tiết khoảng cách giữa các tầng cành không quá cao. Hàng năm thực hiện cắt tỉa và hạn chế cành vượt, cành đan xen nhau, nâng cao chỉ số diện tích lá tối ưu, điều tiết các cành mang quả ở các vị trí phù hợp (việc cắt tỉa tạo tán, sửa tán thực hiện định kỳ thường xuyên). Đặc biệt chú ý kỹ thuật cắt tỉa, điều tiết tán từ năm 3 sang năm thứ 4. Ngoài ra trong 3 năm nuôi cây kiến thiết, cần thực hiện biện pháp tỉa cành đồng cấp, tức ở mỗi nách lá chỉ nên để tối đa 3 tay cành phát triển về các hướng khác nhau sao cho lợi tán và định hướng tập trung dinh dưỡng nuôi chúng thành thục, già hóa, không nên để quá nhiều mầm cành phát sinh tại một vị trí.

Việc cắt tỉa cành, tạo tán có ảnh hưởng đến tỷ lệ ra hoa, đậu quả, chất lượng quả của mắc ca ở năm thứ 4 trở đi. Thân chính càng cao thì khoảng cách giữa các cành mang quả, cành sinh dưỡng so với bộ rễ dưới đất càng xa, điều này khiến cho cây chậm ra quả đồng thời ảnh hưởng đến khả năng vận chuyển dinh dưỡng nuôi các bộ phận trên mặt đất. Đặc biệt thấy rõ nhất ở thời kỳ ra hoa đậu quả non, dinh dưỡng rất cần thiết cho cây giai đoạn này. Nếu dinh dưỡng khoáng không được vận chuyển kịp thời qua hệ thống mạch dẫn nuôi hoa quả non sẽ ảnh hưởng đến tỷ lệ đậu quả, dưỡng quả (dinh dưỡng nuôi quả non bị hạn chế, gián đoạn sẽ dẫn đến tình trạng rụng quả sinh lý, bỏ quả).

Thứ hai: Chế độ phân bón cân đối hợp lý (hữu cơ và vô cơ), bón theo nhu cầu dinh dưỡng của cây ở từng thời kỳ. Đối với phân khoáng, cần sử dụng đúng chủng loại phân 16-16-8 + TE (S, Ca, Mg, Si, Zn, Mo, Mn). Bón đúng kỹ thuật và phương pháp bón, hạn chế ngộ độc phân bón, chăm sóc bộ rễ phát triển khỏe mạnh, phát triển đồng đều về các hướng (không để nghẹt rễ, thối rễ, vàng lá).

Cắt tỉa và bón phân là 2 biện pháp luôn đi đôi với nhau, hỗ trợ cho nhau với mục tiêu tạo sức sinh trưởng khỏe mạnh cho cây, thế tán cây cân đối, tạo cho tán thông thoáng, qua đó hạn chế sâu bệnh hại. Sinh trưởng của lộc cành có liên quan mật thiết với phân hóa mầm hoa, sự phát triển của quả. Nếu cành lá quá yếu, khả năng quang hợp đồng hóa của cây kém do đó quá trình phân hóa mầm hoa, nuôi dưỡng quả bị ảnh hưởng. Ngược lại cành lá sinh trưởng quá mạnh, thời gian sinh trưởng cành sinh dưỡng kéo dài thì cây rất khó chuyển sang giai đoạn sinh trưởng sinh thực (phân hóa mầm hoa). Do đó quá trình chăm sóc, bón phân, cắt tỉa tạo tán cần phối hợp với nhau một cách hợp lý, cân đối.

Lưu ý: Bón phân đúng kỹ thuật, đúng lượng, phù hợp với từng giai đoạn phát triển của cây, trước khi bón nên xới đất phá váng bề mặt, tạo rãnh đủ sâu-rộng theo vùng sinh trưởng của rễ cây, hạn chế tình trạng ngộ độc phân bón.

Thứ ba: Quản lý sâu bệnh hại tổng hợp

Mỗi thời kỳ sinh trưởng phát triển của cây cần có các giải pháp phòng trị sâu bệnh phù hợp và hiệu quả, giúp cây phát triển cân đối khỏe mạnh trước khi bước vào giai đoạn kinh doanh bắt quả.

Thứ tư(quan trọng): ở năm thứ 3, chủ động giải pháp bón phân kết hợp cắt tỉa hợp lý. Bón thúc ít nhất được 3 đợt lộc cành bằng loại phân chuyên dùng đặc biệt ở đợt lộc cành cuối cùng cần cân đối tỷ lệ NPK kết hợp khoáng trung vi lượng, thúc đẩy cành già hóa nhanh (tỷ lệ C/N > 1). Nên có kế hoạch bón phân tập trung theo các đợt sinh trưởng của cành sinh dưỡng phù hợp với điều kiện thời tiết từng vùng. Vào đợt bón phân cuối cùng của năm 3, không bón quá sớm hoặc không quá muộn, đưa cành mẹ dự kiến mang quả vào trạng thái ngủ nghỉ từ 25-45 ngày, chuẩn bị cho giai đoạn phân hóa mầm hoa.

Phần 2: Kỹ thuật bón phân cho mắc ca kinh doanh thời kỳ phân hóa mầm hoa(ủ mầm hoa)

Quan sát tổng thể sinh trưởng của cây, khi cành đạt trạng thái già hóa ổn định (tháng 11-12) thực hiện các biện pháp “tiền bón phân” như  làm cỏ xung quanh gốc kết hợp thao tác cơ giới tạo rãnh sâu 15-20cm, rộng 40-50cm (căn cứ vào khu vực phân bố của bộ rễ và hình chiếu tán cây, chú ý hạn chế làm tổn thương cơ giới bộ rễ). Sau khi làm cỏ gốc, tạo rãnh, xử lý phá váng đất xung quanh bộ rễ, không bón phân ngay mà nên để 15-20 ngày mới tiến hành bón phân, lấp đất với mục đích siết nước, tạo stress ngắn hạn cho cây, chủ động đưa cây vào trạng thái ngủ nghỉ. Với mắc ca có độ tuổi trên 7 năm, việc phá váng, tạo rãnh trước khi bón phân có ý nghĩa quan trọng: Tạo stress ngắn hạn, siết nước, đưa cây vào trạng thái ngủ nghỉ ủ mầm hoa tập trung, hạn chế sinh trưởng sinh dưỡng, chuẩn bị cho giai đoạn phân hóa mầm hoa.

Sau khi tạo rãnh xung quanh tán cây, dùng vôi bột CaO hoặc CaCO₃ bón rải đều xung quanh gốc theo hình chiếu tán cây với độ rộng ít nhất 40-50cm(tính từ vị trí +20-30cm mép tán trở vào). Chú ý bón cách xa Lân Super ít nhất 15 ngày, lượng bón phụ thuộc vào chỉ số pH đất, trung bình mỗi cây bón 0,5-1,2kg (pH tối ưu cho mắc ca kinh doanh 6 – 6,5).

Định lượng phân bón cho mắc ca 4-5 năm tuổi:

+ Phân hữu cơ ủ hoai mục (ủ theo quy trình chuẩn): 20-40kg/cây.

+ Lân Super P₂O₅ 16-21%: 1-1,5kg/cây.

+ NPK 13-13-13 TE: 200-250g/cây hoặc NPK 16-16-16 TE: 180-200g/cây.

Ghi chú: Lượng phân bón tăng dần theo tuổi cây và sản lượng quả vụ trước đó.

Hỗn hợp phân trên trộn đều với nhau và trộn đều với đất mặt trước khi lấp rãnh, không bón trực tiếp phân xuống rãnh, chú ý sau khi bón phân xong không  tưới nước ngay.

Yêu cầu kỹ thuật của phân khoáng NPK chuyên dùng cho mắc ca thời kỳ kinh doanh: Phân bón cho mắc ca kinh doanh cần có tỷ lệ NPK cân đối và có chứa đầy đủ các yếu tố trung vi lượng (B, Ca, Si, Mg, S, Zn, Mo, Cu). Do chúng có ảnh hưởng đến quá trình phân hóa mầm hoa, phát triển mầm hoa và tỷ lệ đậu quả của mắc ca.

Vào những năm mưa kéo dài, mưa kết thúc muộn, độ ẩm đất cao, bón phân không cân đối tỷ lệ NPK và trung vi lượng có thể ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng cành lộc. Các cành mẹ mang quả thường già hóa muộn, tơ cành do đó cần thực hiện thêm các biện pháp xử lý giúp cho cành sinh dưỡng chuyển sang sinh trưởng sinh thực.

Giải pháp hỗ trợ thúc đẩy phân hóa mầm hoa đồng đều: Dùng 500ml chế phẩm Shellac Suger pha 200-300 lít nước phun đều 2 mặt lá, phun 2 lần liên tiếp, mỗi lần cách nhau 7-10 ngày (Shellac Suger giúp cân bằng tỷ lệ C/N đầu cành, hạn chế sinh trưởng sinh dưỡng, giúp cành già hóa nhanh, thúc đẩy quá trình phân hóa mầm hoa vào tháng 12 đến đầu tháng 1 năm sau).

Kết luận: các biện pháp xử lý ra hoa cho mắc ca năm 4

+ Chủ động có kế hoạch bón phân cân đối hợp lý ở năm 3 (sử dụng phân NPK 16-16-8 và 13-13-13 hợp lý, không bón phân quá muộn và kéo dài, nên bón tập trung thành từng đợt).

+ Điều tiết các đợt sinh trưởng cành cân đối hợp lý, trước khi bắt quả năm 4, năm thứ 3 cần phải phát triển được ít nhất 3-4 đợt cành.

+ Kết hợp phương pháp cắt tỉa tạo tán, chú ý định hướng và giữ lại các cành mẹ mang quả.

+ Áp dụng các biện pháp phòng trừ sâu bệnh tổng hợp.

+ Sử dụng các biện pháp tác động cơ giới kết hợp bón phân lót ủ mầm hoa.

+ Đưa cây vào trạng thái ngủ nghỉ ủ mầm hoa thông qua các biện pháp cơ giới và phun chế phẩm Shellac Suger (nếu thấy cần thiết).

Phần 3: Kỹ thuật chăm sóc mắc ca kinh doanh thời kỳ phân hóa mầm hoa, phát triển chùm hoa tự

3.1 Kỹ thuật chăm sóc mắc ca thời kỳ phân hóa mầm hoa

Thời kỳ này thường xuyên kiểm tra, quan sát tại các nách lá. Nếu thấy nách lá có xuất hiện phân hóa mầm hoa, mầm hoa bắt đầu nhú cần triển khai tưới nước giữ ẩm thường xuyên. Độ ẩm đất duy trì 75-90%, tính từ thời điểm mầm hoa mới nhú, tuần đầu tiên có thể tưới nước thúc mạnh, đến khi mầm hoa phát triển 5-7cm tiếp tục duy trì độ ẩm đất tuy nhiên giảm dần so với thời điểm đầu (bắt đầu nhú mầm hoa). Ngoài ra để thúc đẩy mầm hoa phân hóa đồng loạt, thời điểm mầm hoa mới nhú tại nách lá, chúng ta có thể bón bổ sung thêm 300-500g phân lân Super P₂O₅ (bón mặt kết hợp theo nước duy trì độ ẩm đất ổn định).

Thời kỳ phân hóa mầm hoa, mầm hoa mới nhú tại nách lá

3.2 Kỹ thuật chăm sóc mắc ca thời kỳ phát triển mầm hoa, hoàn thiện chùm hoa tự

+ Duy trì độ ẩm đất, tưới nước định kỳ (độ ẩm đất 75 – 80%). Lưu ý không để cây thiếu nước thời kỳ này. Thiếu nước chùm hoa thường nhỏ ngắn, uốn cong, dị dạng, tỷ lệ thụ phấn và tỷ lệ đậu quả giảm rõ rệt.

+ Thúc đẩy chùm hoa phát triển to khỏe, nâng cao sức sống hạt phấn, tăng tỷ lệ thụ phấn và đậu quả: Dùng 500ml chế phẩm Shellac Suger kết hợp 500ml nano Canxi Super pha với 300-400 lít nước phun đều tán lá, phun kỹ 2 mặt lá, phun 2 lần, cách nhau 7-10 ngày/lần. Có thể bổ sung thêm nano Silic SiO2 (tăng sức đề kháng hạt phấn, nâng cao tỷ lệ đậu quả).

+ Phòng trị sâu bệnh tổng hợp từ thời kỳ phân hóa mầm hoa đến trước khi hoa nở rộ (thời kỳ tung phấn, thụ phấn, đậu quả non): Thời kỳ phân hóa mầm hoa trở đi, mắc ca thường bị sâu bệnh tấn công. Cụ thể:

Phòng trừ sâu hại và côn trùng chích hút: Phòng trị kiến, sâu đục cuống, sâu đục quả, côn trùng chích hút (nhện, rệp sáp, rệp muội, rầy, bọ trĩ,...). Sử dụng luân phiên các hoạt chất sau, phun phòng trước khi hoa nở (Permethrin, Quinalphos, Alpha Cypermethrin, Chlorfenapyr kết hợp Thiamethoxam, Imidacloprid, Etofenprox, Emamectin benzoate,…).

Phòng trị bệnh hại: Nấm thán thư, nấm mốc, nấm cuống, bệnh đốm đen quả. Đối với nấm khuẩn gây bệnh hại hoa và quả non nên sử dụng chế phẩm nano bạc đồng super kết hợp nano đồng oxyclorua theo tỷ lệ 3/1: Dùng 70ml nano bạc đồng super kết hợp 20-30ml nano đồng oxyclorua pha 15-20 lít nước phun đều tán lá, phun 1-2 lần, cách nhau 7-10 ngày/lần. Nano bạc đồng, nano đồng oxyclorua có tác dụng diệt nấm khuẩn hại hoa và quả non, không gây độc hại đối với hoa quả non mắc ca, chống kháng thuốc tốt, thân thiện với môi trường, không tiêu diệt ong mật và các nhóm thiên địch có ích.

Ghi chú: Cần phải đảm bảo cây mắc ca sạch sâu bệnh trước khi bước vào thời kỳ hoa rộ, đậu quả non.

TRUNG TÂM PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP CÔNG NGHỆ CAO NANOTECH

Tư vấn kỹ thuật, ứng dụng công nghệ nano trong nông nghiệp:

ThS Phạm Công Khải - Hotline: 0976 804 678 * 0835 99 85 99

Email: nanobacsuper@gmail.com