Kỹ thuật xử lý bưởi Diễn ra hoa tập trung, hạn chế phát sinh phát triển lộc Đông

I - Khoanh vỏ cây (tiện vỏ cây)

1.1 Mục đích, yêu cầu

+ Làm đứt phần vỏ (libe) của cây, ngăn chặn “tạm thời” khả năng vận chuyển dinh dưỡng từ bộ rễ lên các bộ phận trên mặt đất qua đó hạn chế quá trình phát sinh, phát triển lộc Đông.

+ Đưa cây vào trạng thái ngủ nghỉ, chuẩn bị bước sang thời kỳ phân hóa mầm hoa, ức chế quá trình sinh trưởng sinh dưỡng, làm tăng chất lượng quả (tăng độ ngọt, hạn chế dày vỏ quả)

+ Làm tăng chất lượng quả (quả ngọt hơn) nếu xử lý đúng thời điểm (trước thu hoạch 10-15 ngày). (*)

1.2 Thời điểm khoanh vỏ

Việc khoanh vỏ trên bưởi là một biện pháp “bất khả kháng”, nghĩa là tùy vào điều kiện thời tiết và tình trạng sinh trưởng của cây (xét tại thời điểm trước thu hoạch 15-20 ngày và ngay sau khi thu hoạch) để chúng ta có quyết định khoanh vỏ hay không. Khoanh vỏ đôi khi ảnh hưởng đến sức sinh trưởng và sức bền của cây, ảnh hưởng đến khả năng giữ quả non ở đầu vụ. Thực tế cho thấy với những năm rét đến sớm, ít mưa (mưa kết thúc sớm) thì hầu như không cần tác động biện pháp khoanh vỏ cây mà chỉ cần cải tạo đất xung quanh vùng rễ cây sinh trưởng (cuốc xới làm đứt một phần rễ non xung quanh hình chiếu tán của cây). Bởi chính điều kiện  thời tiết (nhiệt độ thấp) sẽ làm cây sinh trưởng phát triển chậm lại, nói cách khác là điều kiện tự nhiên (nhiệt độ thấp, ẩm không khí thấp, khô hanh) sẽ đưa cây vào trạng thái tạm ngừng sinh trưởng một thời gian ngắn, lúc này các chất dinh dưỡng từ đất (qua bộ rễ) sẽ hạn chế đưa lên các bộ phận trên mặt đất (thân, lá) do đó làm giảm khả năng phát sinh, phát triển lộc Đông, lúc này cây sẽ ở trạng thái “ngủ nghỉ”. Muốn bưởi Diễn ra hoa đồng đều, tập trung, tỷ lệ đậu quả cao thì cần phải tạo cho cây có một khoảng thời gian nhất định để “ngủ nghỉ đông” do vậy không nên thu hoạch quá muộn vừa ảnh hưởng đến chất lượng quả, vừa ảnh hưởng đến khả năng phân hóa mầm hoa sau này.

Tuy nhiên với những năm rét muộn (ấm nóng, độ ẩm cao), mưa kết thúc muộn bưởi Diễn sẽ phát triển không theo quy luật mùa vụ: Lộc phát sinh sớm và tập trung nhiều tại thời điểm trước khi thu hoạch 15-30 ngày, điều này sẽ ảnh hưởng đến khả năng phân hóa mầm hoa (mất đợt hoa 1, mất mùa ở vụ kế tiếp) đồng thời làm giảm chất lượng quả nghiêm trọng (bưởi nhạt, tép khô, quả to, vỏ dày, màu sắc vỏ quả xấu, độ đồng đều kém, quả chín muộn…). Chính vì vậy chúng ta cần phải can thiệp các biện pháp kỹ thuật tác động đồng thời như khoanh vỏ kết hợp với chặt rễ.

Thời điểm khoanh vỏ: tùy tình trạng của cây để đưa ra thời điểm thích hợp

Thứ nhất: khoanh vỏ trước khi thu hoạch 10-15 ngày.

Quan sát sức sinh trưởng của cây và diễn tiến của thời tiết trong phạm vi 10-15 ngày kế tiếp. Nếu cây sinh trưởng mạnh có dấu hiệu phát triển lộc đông, bộ lá cây xanh dày bóng, bản lá (phiến lá) to bất thường cộng thêm thời tiết ấm kéo dài, độ ẩm cao thì nên tiến hành khoanh vỏ các cành cấp 1, chọn lọc cành khỏe để khoanh, cành nhỏ, yếu thì để lại, không nên khoanh tất cả số cành cấp 1 trên cây (chống sốc dinh dưỡng). Sau khi thu hoạch có thể kiểm tra lại một lần nữa nếu thấy cần thiết thì khoanh tiếp đợt 2. Lưu ý việc khoanh vỏ trước thu hoạch cần phải cẩn thận, khoanh đúng kỹ thuật nếu không sẽ làm rụng quả.

Thứ hai: Khoanh vỏ ngay sau khi thu hoạch

          Với những cây mang nhiều quả, khả năng phát triển lộc ở mức trung bình, có thể kiểm soát được thì nên để sau khi thu hoạch mới khoanh vỏ, nếu không sẽ ảnh hưởng đến khả năng mang quả của cây (rụng quả trước thời điểm thu hoạch).

Như vậy biện pháp khoanh vỏ áp dụng sớm hay muộn tùy thuộc vào sức sinh trưởng và năng suất quả của từng cây,  đặc biệt là điều kiện thời tiết khí hậu. Những năm rét muộn, mưa kéo dài, độ ẩm cao thường xuyên liên tục…cần chủ động khoanh vỏ sớm kể cả đối với cây đang mang quả. Tựu chung lại khi khoanh vỏ cần lưu ý những vấn đề sau đây:

+ Với cây đang mang nhiều quả, khi thực hiện biện pháp khoanh vỏ sớm có thể làm quả rụng. Để khắc phục tình trạng này bà con nên áp dụng khoanh từng phần (chọn lọc từng cành). Với những cành sinh trưởng mạnh, lá xanh, dày, nhiều cành vượt, cành mang ít quả nên khoanh sớm.

+ Với những cây mang ít quả hoặc năm trước bị mất mùa cần tiến hành cắt tỉa tạo tán thông thoáng theo hướng tán mở (ánh sáng có thể chiếu vào trong tán), hạn chế sâu bệnh, tăng sức đề kháng cho cây. Sau đó tiến hành khoanh vỏ sớm hơn so với những cây sai quả.

+ Chọn lọc từng cây để khoanh vỏ, việc khoanh vỏ thường áp dụng với cây khỏe, sinh trưởng mạnh, với những cây yếu cần xem xét trước khi khoanh hoặc khoanh 60-80%  số cành trên cây.

1.2 Kỹ thuật khoanh vỏ

Khi khoanh vỏ nên khoanh theo kiểu một vòng tròn khép kín 360^o và chỉ làm đứt phần vỏ với một khoảng rộng vừa đủ tùy theo đường kính thân, cành (khoanh vừa chạm gỗ, không ăn sâu vào gỗ). Nếu bắt buộc phải khoanh 2 vòng liên tiếp thì vòng nọ cách vòng kia 15-20cm, khoanh xong tuyệt đối không bóc vỏ. Nếu cây có nhiều cành cấp 1, bộ lá dày, có màu xanh đen, biểu hiện sinh trưởng mạnh thì khoanh từng cành cấp 1 (khi khoanh có thể để lại cành nhỏ và yếu nhất), có thể khoanh luôn đồng thời 2 vòng, mỗi vòng cách nhau 15-20cm. Nếu cây phát triển bình thường, sinh trưởng không quá mạnh thì khoanh một vòng (thực hiện khoanh 1 vòng duy nhất trên cành). Khi khoanh chú ý vết khoanh gọn, không bị nát phần vỏ, vết khoanh không quá rộng, không quá hẹp, đảm bảo vết khoanh liền nhanh khi cần thiết.

Khoanh vỏ xong, dùng SHELLAC SUGER 1000 quét trực tiếp vết khoanh. Tác dụng điều tiết sinh trưởng, hạn chế Lộc phát triển và nấm bệnh xâm nhập qua vết khoanh vỏ đồng thời chống sốc dinh dưỡng sau khi khoanh vỏ cây. Khi vết khoanh đã khô, dùng băng keo màu đen cuốn chặt vết khoanh.

II - Chặt rễ, xử lý bộ rễ, cải tạo đất vùng rễ

2.1 Mục đích

+ Loại bỏ hoocmone Cytokinin có trong phần rễ non của cây qua đó ức chế phát sinh lộc đông, tạo điều kiện ngủ nghỉ (ủ mầm hoa), thúc đẩy ra hoa đồng đều, tập trung thành từng đợt.

+ Loại bỏ một phần nấm bệnh tồn tại trên phần rễ non, lông hút của cây (phần rễ này làm việc khá nhiều trong một năm do đó thường xuyên phát sinh nguồn bệnh).

+ Kích thích quá trình phát sinh, phát triển rễ tôm (rễ hút mới) của cây ở vụ kế tiếp, tăng cường khả năng hấp thụ dinh dưỡng nuôi hoa, quả, hạn chế rụng quả sinh lý, giảm tỷ lệ khô quả, tăng chất lượng quả.

Lưu ý: Nên kết hợp giữa khoanh vỏ và chặt rễ nếu cây sinh trưởng quá mạnh, thời tiết ấm kéo dài, mưa kết thúc muộn, theo dõi sâu sát tình trạng phát triển của cây, chủ động kìm hãm quá trình phát triển Lộc Đông.

2.2 Thời điểm chặt rễ

+ Với cây bưởi tơ: làm sớm từ trung tuần tháng 10 đến 10 -15 tháng 11 âm lịch, thời gian tiến hành sớm hay muộn tùy sức sinh trưởng của cây và điều kiện thời tiết.

+ Với cây bưởi kinh doanh, cây đang mang quả: Sau thu hoạch, cắt tỉa tạo tán thông thoáng (tán mở), loại bỏ cành tăm, cành vượt, cành sâu bệnh sau đó tiến hành chặt rễ ngay, không nên xử lý quá muộn, đặc biệt với những năm có mưa kéo dài và rét muộn.

2.3 Kỹ thuật chặt rễ

Thông thường để đạt hiệu quả cao người làm vườn cần chủ động theo dõi sức sinh trưởng của cây, điều kiện thời tiết qua đó đưa ra những biện pháp kỹ thuật tác động phù hợp cho từng cây. Các kỹ thuật tác động cơ giới cần được áp dụng linh động, đôi khi cần kết hợp một vài biện pháp kỹ thuật đồng thời mới đem lại hiệu quả cao. Có hai phương án để bà con lựa chọn:

Phương án 1: trước khi thu hoạch 10-15 ngày, tiến hành khoanh vỏ trước. Sau khi thu hoạch, cắt tỉa tạo tán thông thoáng sau đó chặt rễ sau (cuốc sâu, rộng 30-35cm). Phương pháp này áp dụng khi cây đang mang nhiều quả (sai quả), khoanh vỏ trước thu hoạch sẽ làm chất lượng quả tăng lên(quả ngọt hơn). Các bước khoanh vỏ nên làm nhẹ nhàng, cẩn thận, khoanh vỏ vào ngày nắng, khô. Khi khoanh chú ý chỉ khoanh đứt phần vỏ, vừa chạm gỗ, không ăn sâu vào gỗ. Khoanh vỏ không đúng kỹ thuật, khoanh quá sâu sẽ gây rụng quả nếu gặp điều kiện thời tiết bất lợi. Đối với những cây sinh trưởng quá mạnh nên khoanh chọn lọc từng cành cấp 1 và khoanh 70-90% số cành trên cây, để lại cành nhỏ và yếu.

Phương án 2: Với cây mang ít quả, cây bưởi tơ hoặc cây bị mất mùa có thể kết hợp khoanh vỏ và chặt rễ cùng một thời điểm để hãm lộc đông hiệu quả hơn, đồng thời tạo cho cây bước vào ngủ nghỉ sớm, có thời gian ủ mầm hoa, sau này mầm hoa phân hóa đồng đều và khỏe mạnh. Những năm có mưa kết kéo dài và rét muộn (ẩm và ấm kéo dài) bà con nên tiến hành làm sớm vào khoảng cuối tháng 10 đến trước 20-25/11 âm lịch. Đồng thời chủ động thu hoạch Bưởi sớm hơn, trước 15-25/11 âm lịch (với bưởi Diễn muộn).

Kỹ thuật chặt rễ và xử lý rễ: Trước khi cuốc rễ cần tiến hành cắt tỉa tạo cho tán thông thoáng

Bước 1: Cuốc sâu, rộng  20-35cm theo hình chiếu tán của cây, khi cuốc những nhát cuốc đầu tiên nếu thấy mật độ rễ xuất hiện với số lượng ít cần phải cuốc sâu dần vào bên trong theo hướng từ ngoài vào phía gốc, khi nào thấy các rễ non, rễ cám, rễ tơ bị đứt là đạt yêu cầu (toàn bộ phần rễ non mép ngoài tán cần phải loại bỏ). Sau đó xiết nước (không tưới nước, tạo khô hạn cho cây). Lưu ý nếu tại thời điểm cuốc rễ, nếu đất còn ẩm cần phải tạo rãnh sâu giữa các hàng, giữa các cây để hơi nước thoát nhanh, đất càng khô nhanh càng tốt. Sau đó dùng các loại thuốc trừ nấm khuẩn đặc hiệu phun trực tiếp vào phần rễ vừa chặt, phòng trị nấm khuẩn gây bệnh hại bộ rễ. Sau 2-3 ngày dùng vôi bón xung quanh gốc (phần đã cuốc), lượng ít hay nhiều phụ thuộc tính chất đất từng vùng. Để đạt hiệu quả cao nên sử dụng thuốc trừ nấm khuẩn đặc hiệu, chọn lọc những dòng sản phẩm không độc hại, thân thiện với môi trường và không làm kìm hãm quá trình phát sinh, phát triển của bộ rễ. Các sản phẩm trừ nấm khuẩn gây bệnh đặc hiệu: AKH SUPER, NANO BẠC SUPER, NANO OXYCLORUA ĐỒNG, NANO HỢP KIM BẠC ĐỒNG,…các dòng SP này được sản xuất và ứng dụng công nghệ cao, sản phẩm sạch, không độc hại, khuyến cáo nên sử dụng thay thế cho các loại thuốc BVTV hóa học (thường làm chai đất và tồn dư kim loại nặng khá lâu trong đất, khó phân giải).

          Sau khi cuốc rễ, dùng nước vôi đặc quét lên xung quanh gốc cây, hạn chế côn trùng (xén tóc đẻ trứng và nở thành ấu trùng), chúng thường tồn tại ở những kẽ hở của vỏ thân cây, sau này nở thành sâu non gây hại các bộ phận thân, cành còn non (sâu đục thân).

Bước 2: Không nên lấp đất ngay, để phơi khô đất xung quanh vùng rễ từ 10-20 ngày. Mục đích của việc làm này là để bộ rễ cây thông thoáng, tăng khả năng trao đổi khí, diệt mầm bệnh xung quanh gốc.

Bước 3: Sau khi phơi 15-20 ngày, quan sát nếu cây có dấu hiệu chậm sinh trưởng thì lấp đất, tiến hành bón lót hỗn hợp phân sau:

+ Dùng 10-40kg phân chuồng hữu cơ ủ hoai mục (lượng nhiều hay ít tùy tuổi cây, năng suất quả).

+ Dùng 1-1,5kg phân lân (lân đơn - P₂O₅), lượng phân ít hay nhiều tùy thuộc vào tuổi cây, năng suất thực thu.

Lượng phân bón trên trộn đều với đất xung quanh gốc rồi lấp lại, bón cách xa 10-20cm phần rễ  đã chặt đứt (đây là phương pháp bón nhử, mục đích làm tăng cường khả năng phát sinh – phát triển rễ mới, rễ tôm  ở năm sau).

Sau 7-10 ngày bón thêm đậu tương nghiền lên trên mặt (1-3kg/cây, tùy tuổi cây) xung quanh hình chiếu của tán cây và phủ một lớp đất bột lên phần đậu tương vừa bón. Bón lót đầy đủ cân đối dinh dưỡng đa, trung, vi lượng, sau 1-1,5 tháng cây mới có khả năng hấp thu dinh dưỡng. Thời kỳ cây hấp thu được dinh dưỡng bón lót phải trùng vào thời kỳ ra hoa đậu quả, nuôi quả non. Nếu sau khi xử lý cuốc rễ kết hợp khoanh vỏ mà gặp ngay điều kiện thời tiết bất lợi (thời tiết cực đoan_nhiệt độ xuống thấp đột ngột), cây bị sâu bệnh…sẽ làm ra tăng khả năng phát sinh hoa dị hình, đồng thời àm giảm tỷ lệ đậu quả, khó giữ quả.

Hoa dị hình không có khả năng thụ phấn, thụ tinh

Lưu ý chung:

+ Nếu đất bề mặt bị dí chặt nên xới nhẹ bề mặt xung quanh dưới gốc cây, tạo thuận lợi cho quá trình trao đổi khí với bộ rễ.

+ Không nên bón trực tiếp vào phần rễ vừa chặt, cần phải trộn với đất trước khi lấp.

+ Nếu bón vôi nên rắc trực tiếp vào phần rãnh vừa cuốc đất lên. Cách thời điểm bón phân hữu cơ, lân khoảng 15-20 ngày (không bón đồng thời lân và vôi, thường sẽ bị kết tủa, chuyển thành dạng khó tiêu, khó tan).

+ Trong thời gian chặt rễ, khoanh vỏ  cần áp dụng các biện pháp xiết nước triệt để(không tưới nước)

Xử lý bộ rễ, hạn chế phát sinh lộc đông trên bưởi Diễn

Chúc bà con thành công !

Mời bà con đón đọc phần tiếp theo: "Kỹ thuật chăm sóc bưởi Diễn thời kỳ ra hoa đậu quả"

Tư vấn kỹ thuật trồng và chăm sóc cây ăn quả đặc sản: Ths Phạm Công Khải - Hotline: 0976 804 678