phamcongkhai1249@gmail.comBệnh héo xanh là một loại bệnh gây hại phổ biến trên các cây trồng thuộc họ cà và họ bầu bí. Bệnh do vi khuẩn gây ra, khi cây biểu hiện triệu chứng bệnh héo xanh điều đó có nghĩa vi khuẩn đã tấn công vào mạch dẫn và lúc này gần như không có thuốc đặc trị để phục hồi cây, do đó biện pháp hiệu quả nhất là phòng bệnh chủ động.
Các nhóm cây trồng có thể bị nhiễm bệnh héo xanh vi khuẩn: dưa lê, dưa chuột, dưa hấu, dưa lưới, khoai tây, cà chua, ớt, lạc...
Triệu chứng bệnh héo xanh vi khuẩn trên cây dưa lưới
Bệnh héo xanh xuất hiện từ giai đoạn cây con đến giai đoạn cây trưởng thành (giai đoạn trước hoặc sau ra hoa 5-7 ngày). Ở giai đoạn cây con, chúng ta thấy toàn bộ lá héo rũ nhanh chóng đột ngột, lá tái xanh và cây khô chết dần. Trên cây trưởng thành lúc đầu thấy 1-2 cành (nhánh) có lá bị héo rũ, sau một vài ngày toàn thân cây héo xanh. Trên thân vỏ vẫn còn màu xanh xen lẫn những vết sọc nâu chạy dọc thân, phần phía gốc cây bị bệnh trở nên xù xì, thân vẫn chắc. Cắt ngang thân cây, thân cành nhìn rõ bó mạch dẫn, mô xylem có màu nâu sẫm, bên trong bó mạch chứa đầy dịch nhờn vi khuẩn. Vi khuẩn xâm nhiễm và tấn công vào bó mạch xylem (mạch dẫn) làm tắc nghẽn mạch dẫn, dinh dưỡng từ dưới bộ rễ không vận chuyển lên phía trên được do đó cây bị héo xanh do mất nước và mất dinh dưỡng đột ngột.
Nguyên nhân gây bệnh héo xanh
Bệnh héo xanh khoai tây do vi khuẩn Pseudomonas solanacearum gây ra (là loài vi khuẩn đất ký sinh thực vật thuộc họ Pseudomonasdaceae, bộ Pseudomonasdales). Vi khuẩn hình que, kích thước 0,5 – 1,5micoromet, vi khuẩn sống hảo khí có khả năng chuyển động nhờ lông roi ở đầu, mỗi vi khuẩn thường có 1-3 lông roi.
Đặc điểm phát sinh, phát triển của bệnh héo xanh
Vi khuẩn Pseudomonas solanacearum gây bệnh cho cây bằng cách xâm nhiễm vào rễ, thân cuống lá qua các vết thương cơ giới do quá trình chăm sóc (nhổ cây khi trồng đại trà); quá trình vun xới làm tổn thương rễ hoặc do côn trùng, tuyến trùng gây hại tạo các vết thương hở. Ngoài ra vi khuẩn cũng có thể xâm nhiễm vào cây qua các lỗ hở tự nhiên, qua bì khổng trên củ khoai tây.
Khi vi khuẩn xâm nhiễm vào rễ, chúng nhanh chóng lan tới các bó mạch dẫn xylem, sinh sản và phát triển trong đó. Tại đây vi khuẩn Pseudomonas solanacearum sản sinh ra các enzym pectinaza, cellulaza để phân hủy mô và sinh ra các độc tố ở dạng Exopolysaccarit (còn gọi là EPS) và Lipopolysaccarit (LPS). Các chất độc tố này vít tắc mạch dẫn (xylem) qua đó cản trở sự vận chuyển nước, dinh dưỡng trong cây dẫn tới hệ quả là cây bị héo nhanh chóng khi thân lá vẫn còn màu xanh.
Trên đồng ruộng bệnh héo xanh vi khuẩn khoai tây truyền lan từ cây này sang cây khác nhờ tưới nước, mưa, gió hoặc qua các nông cụ chăm sóc cây (vun xới). Ngoài ra tuyến trùng nốt sưng Meloidogyne incognita có trong đất gây hại bộ rễ cũng làm cho bệnh phát triển và lây lan mạnh.
Bệnh phát sinh, phát triển mạnh trong điều kiện nhiệt độ cao, mưa gió, đất trũng, ẩm độ thường xuyên cao nhất là trên đất cát pha, thịt nhẹ hoặc đất chuyên canh, độc canh các cây trồng cùng họ cà. Nhiệt độ tối thích để vi khuẩn phát triển thuận lợi từ 29-32oC.
Biện pháp phòng trị bệnh héo xanh vi khuẩn:
+ Đối với cây trồng ngoài đồng ruộng: Cần thực hiện các biện pháp bón phân cân đối, bót lót phân hữu cơ hoai mục có ủ nấm đối kháng. Trong quá trình chăm sóc cây nên hạn chế tạo các vết thương hở (rễ, thân lá). Không trồng cây họ cà, họ bầu bí liên tiếp nhiều vụ trên cùng đất canh tác, nên luân canh cây khác họ, tưới tiêu nước phù hợp và kịp thời cho cây.
+ Với dưa lưới trồng trong nhà màng, nhà lưới: Cần tuân thủ theo công thức chăm sóc dinh dưỡng(pha trộn cân đối theo tỷ lệ của nhà sản xuất, của kỹ thuật viên).
Định kỳ sử dụng chế phẩm nano bạc đồng plus, nano đồng oxyclorua tưới gốc và phun qua lá:
Tưới gốc: Dùng 500ml chế phẩm nano bạc đồng plus kết hợp với 500ml chế phẩm nano đồng oxyclorua pha với 200-300 lít nước, tưới mỗi gốc dưa lưới 2-3 lít dung dịch nano đã pha, định kỳ 10-20 ngày tưới một lần (tùy giai đoạn phát triển của cây).
Phun qua lá (phòng trị được cả bệnh phấn trắng): Dùng 50ml chế phẩm nano bạc đồng plus kết hợp với 50ml nano đồng oxyclorua pha với bình 15-20 lít nước phun đều 2 mặt lá, định kỳ 7-10 ngày/lần.
Trường hợp cây đã bị nhiêm bệnh nặng, không có khả năng phục hồi bà con cần nhỏ bỏ tiêu hủy, hạn chế lây lan. Khi phát hiện trên đồng ruộng, khu vực sản xuất dưa lưới có một vài cây nhiễm bệnh héo xanh vi khuẩn ngoài việc nhổ bỏ tiêu hủy chúng ta cần thực hiện biện pháp sử dụng chế phẩm nano đồng oxyclorua và nano bạc đồng phun qua lá và tưới gốc theo công thức trên tuy nhiên liều lượng cần phải tăng lên 1,5-2 lần.
Công dụng cơ bản của chế phẩm nano bạc đồng plus và nano đồng oxyclorua đối với trồng trọt
Chế phẩm nano đồng oxyclorua và nano bạc đồng plus đều có khả năng tiêu diệt nấm, vi khuẩn và virus gây bệnh trên cây trồng, trên đất canh tác. Sự kết hợp giữa nano bạc đồng plus và nano đồng oxyclorua tạo nên khả năng phòng và trị bệnh toàn diện và hiệu quả do chúng có phổ diệt nấm khuẩn gây bệnh trên các nhóm cây trồng là rất rộng tức là có thể phòng trị được nhiều nhóm bệnh khác nhau như: Bệnh đốm lá, thối thân gốc xì nhựa mủ, nứt thân chảy nhựa, bệnh vàng lá thối rễ, lở cổ rễ, bệnh thán thư, bệnh gỉ sắt, bệnh nấm phấn trắng trên họ bầu bí, bệnh đốm vòng đu đủ và cải bắp, bệnh đạo ôn - bệnh khô vằn trên lúa ngô, bệnh khảm lá xoăn ngọn do virus (đu đủ, cà chua, chanh dây), bệnh chết nhanh chết chậm trên tiêu do nấm, bệnh nấm tắc kè trên thanh long(đốm trắng thanh long), bệnh khô vằn do nấm, bệnh héo xanh vi khuẩn họ bầu bí và họ cà, bệnh virus phấn trắng trên chanh dây, bệnh đốm mắt cua và bệnh bã trầu (đốm dầu) trên cây chanh dây, bệnh thối nhũn củ trên gừng, bệnh ghẻ sẹo do nấm trên cây có múi, bệnh loét cam vi khuẩn, bệnh Greening vàng lá gân xanh trên cam quýt...
+ Chế phẩm nano Đồng oxyclorua diệt được hầu hết các nhóm bệnh do Nấm gây ra tại tất cả các bộ phận rễ, thân, lá, hoa, quả. Do nano đồng oxyclorua có khả năng sinh ra oxy nguyên tử và clo nguyên tử siêu hoạt tính, chúng có tính oxy hóa cực mạnh và làm tổn thương cấu trúc của tế bào vi khuẩn gây bệnh (tiêu diệt nhanh). Trong khi đó nano bạc đồng plus có khả năng tiêu diệt Vi Khuẩn trong thời gian ngắn và hiệu quả diệt vi khuẩn vượt trội so với các thuốc hóa học truyền thống.
+ Chế phẩm nano bạc đồng plus, nano đồng oxyclorua thể hiện khả năng diệt nấm khuẩn mạnh-vượt trội và chủ động hơn so với các thuốc BVTV truyền thống. Các hạt nano bạc đồng và nano đồng oxyclorua có khả năng “nắm bắt” các tế bào vi khuẩn bằng lực hút tĩnh điện. Hạt nano bạc đồng có khả năng sinh ra các ion Cu và ion Bạc mang điện tích dương, trong khi đó các tế bào vi khuẩn và nấm mang điện tích âm. Do vậy khi chúng ở khoảng cách đủ gần các các hạt nano bạc đồng sẽ giải phóng ra các ion dương mang điện tích dương và chúng dễ dàng bám hút lên các tế bào vi khuẩn, nấm bằng lực hút tĩnh điện và tiêu diệt chúng trong thời gian ngắn. Như vậy rõ ràng các hạt nano bạc đồng, nano đồng oxyclorua có khả năng chủ động tiêu diệt vi khuẩn và nấm theo cơ chế đặc thù mà các thuốc bảo vệ thực vật truyền thống không có được điều này.
+ Nano Đồng oxyclorua, nano bạc đồng plus không độc hại, không bị bay hơi, khi sử dụng không có mùi sốc khó chịu như các loại thuốc BVTV hóa học độc hại, không gây tồn lưu các chất hóa học trên rau, củ, quả sau thu hoạch. Do đó khi sử dụng không cần bảo hộ lao động, không phải cách ly. Khi sử dụng phun/tưới cho cây trồng (kể cả trong trường hợp quá liều lượng) không gây ngộ độc cho bộ rễ, thân, lá của cây trồng và đất canh tác.
Ngoài ra khi ứng dụng công nghệ nano trong quản lý dịch bệnh trên cây trồng các nhà khoa học còn thấy rằng các hạt Nano bạc đồng, Nano đồng oxyclorua diệt nấm và vi khuẩn theo một cơ chế đặc thù riêng mà không ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của cây trồng (không có tác dụng phụ). Nano bạc đồng plus, nano đồng oxyclorua không gây ra hiện tượng kháng thuốc nên có thể sử dụng thường xuyên qua nhiều mùa vụ mà không cần phải luân phiên thay đổi các thuốc BVTV khác. Các đặc điểm trên của nano bạc đồng và nano đồng oxyclorua được xem là vượt trội so với các thuốc BVTV truyền thống (vừa không độc hại, vừa không kháng thuốc lại an toàn khi sử dụng, không gây tồn dư hóa chất độc hại). Chính vì vậy mà trong vài năm trở lại đây các vườn Hoa Lan hầu hết đều sử dụng các chế phẩm nano thay thế cho các thuốc hóa học truyền thống do chúng khi phun không độc hại, có thể phun trong nhà (không có mùi sốc độc hại).
+ Hiệu quả diệt nấm, vi khuẩn và virus toàn diện và tối ưu, giảm thiểu rủi ro trong điều kiện thời tiết bất lợi (mưa nhiều): Nano đồng oxyclorua, nano bạc đồng plus có kích thước vô cùng nhỏ nên chúng có khả năng bám trên kẽ lá, bám trên các mô bệnh trên quả qua đó tiêu diệt rất tốt nấm khuẩn gây bệnh (tiêu diệt nguồn bệnh chỉ trong thời gian ngắn, giảm thiểu rủi ro trong điều kiện thời tiết bất lợi, do sau khi phun 3-6 tiếng nano bạc đồng plus và nano đồng oxyclorua đã có khả năng tiêu diệt hoàn toàn nấm khuẩn gây bệnh).
+ Ngoài khả năng diệt nấm khuẩn gây bệnh hại cây trồng thì nano bạc đồng plus còn có tác dụng làm tăng cường khả năng hấp thụ ánh sáng cho bộ lá qua đó làm tăng hiệu suất quang hợp của cây trồng, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị nông sản. Quang hợp là quá trình chuyển hóa năng lượng “mặt trời” thành năng lượng hóa học “dự trữ” cần thiết cho tất cả sinh vật trên trái đất. Khi cường độ ánh sáng yếu, khả năng hấp thụ ánh sáng vào lá kém do đó hiệu suất quang hợp bị giảm sút. Nano Bạc đồng làm tăng khả năng hấp thụ ánh sáng qua lá do đó tăng cường hiệu suất quang hợp.
Như vậy có thể nói nano bạc đồng plus và nano đồng oxclorua đều có khả năng phòng và đặc trị bệnh do nấm, vi khuẩn và virus gây bệnh hại cây trồng. Tuy nhiên tại sao nên sử dụng kết hợp 2 loại nano Bạc đồng và nano Đồng oxyclorua trong việc phòng và đặc trị nấm khuẩn gây bệnh ???
Lý do thứ nhất: Khi sử dụng kết hợp nano đồng oxyclorua và nano bạc đồng sẽ mang lại hiệu quả diệt nấm, vi khuẩn toàn diện, thời gian cần để diệt nấm khuẩn được rút ngắn (sẽ ít gặp rủi ro khi gặp điều kiện thời tiết bất lợi), hiệu suất nắm bắt và diệt nấm, vi khuẩn của các hạt nano tốt hơn rất nhiều so với sử dụng đơn lẻ đồng thời tiết kiệm chi phí sử dụng nano bạc đồng tới 20-30%. Có được điều này là do Nano đồng oxyclorua trong môi trường tự nhiên có khả năng sinh ra Oxy nguyên tử và Clo nguyên tử siêu hoạt tính. Oxy nguyên tử và Clo nguyên tử có tính oxy hóa cực mạnh chúng sẽ làm tổn thương bề mặt ngoài bào tử nấm, tổn thương cấu trúc màng tế bào vi khuẩn và phá vỡ thành tế bào qua đó tạo điều kiện thuận lợi nhất để các hạt nano bạc - đồng xâm nhập và xuyên qua màng vào bên trong cấu trúc của tế bào vi khuẩn. Khi xâm nhập vào nội bào các hạt nano bạc - đồng ức chế quá trình nhân đôi của ADN( hoặc ARN của virus), vô hiệu hóa các enzym quan trọng và làm cho vi khuẩn(hoặc virus) không tạo ra được năng lượng duy trì sức sống. Vì thế mà vi khuẩn, nấm, virus sẽ bị tiêu diệt trong thời gian ngắn, không cho chúng có cơ hội phát triển thành dịch bệnh gây hại cây trồng trên diện rộng. Do vậy có thể nói sự kết hợp giữa nano bạc đồng plus và nano đồng oxyclorua sẽ tạo ra tính "cộng hưởng" vô cùng lớn, tạo nên sức mạnh diệt nấm khuẩn gây bệnh sâu - rộng và triệt để hơn. Ngoài ra khi sử dụng kết hợp nano bạc đồng plus kết hợp với nano đồng oxyclorua sẽ tiêu diệt được đồng thời bệnh do cả nấm và vi khuẩn gây hại. Vì trên thực tế triệu chứng bệnh của cây có thể do cả nấm và vi khuẩn phát triển đồng thời hoặc xen kẽ nhau, chúng tương tác hỗ trợ nhau và gây bệnh trên cây trồng ở mức độ nguy hiểm và khó kiểm soát hơn. Có thể dẫn chứng ví dụ một số trường hợp như:
Trên cây có múi (cam, bưởi, chanh) nhiều trường hợp chúng ta phát hiện thấy trong cùng một thời điểm xuất hiện cả triệu chứng của bệnh ghẻ sẹo trên lá, quả do nấm Elsinoe fawcetti gây ra đồng thời bệnh loét cam do vi khuẩn Xanthomonas Citri gây ra cũng phát triển mạnh mẽ khiến cho việc trị bệnh của bà con gặp rất nhiều khó khăn. Trên cây rau hoa màu (cà chua, ớt, bắp cải, súp lơ, họ bầu bí,..) thời kỳ cây con thường bị nhiễm bệnh vàng lá thối rễ, lở cổ rễ (bệnh chết rạp cây con) do nấm Fusarium sp.; nấm Rhizoctonia solani; nấm Phytophothora sp (nhiễm đồng thời nhiều loại nấm gây bệnh khác nhau). Trên cây chanh dây, trong cùng một thời điểm có thể nhiễm 2 -3 nhóm bệnh khác nhau như đốm dầu (bệnh bã trầu), bệnh quăn lá khảm lá do virus (còn gọi là phấn trắng quả), bệnh đốm xám do nấm...
Như vậy trong điều kiện tự nhiên ngoài đồng ruộng khả năng phát sinh, phát triển của nấm, vi khuẩn gây bệnh diễn biến rất phức tạp. Cùng một thời điểm cây trồng có thể bị tấn công bởi nhiều nhóm vi sinh vật đơn bào gây bệnh. Trong khi đó hiện nay bà con chỉ biết làm theo kinh nghiệm, khi cây trồng bị bệnh đa số bà con nông dân chưa biết phân biệt bệnh do nấm hay vi khuẩn do đó dẫn đến lựa chọn sai thuốc (thường lựa chọn thuốc trị nấm để phun cho cây trong khi cây bị bệnh do vi khuẩn), các thuốc trị vi khuẩn trên thị trường hiện nay cũng kém hiệu quả do thường bị quen thuốc(nhờn thuốc) hoặc số lượng không nhiều để bà con lựa chọn. Do vậy giải pháp toàn diện và hiệu quả nhất đó là kết hợp giữa 2 loại nano bạc đồng và nano đồng oxyclorua phun qua lá kết hợp với tưới gốc định kỳ theo các thời kỳ sinh trưởng và phát triển của cây trồng (tiêu diệt đồng thời cả nấm và vi khuẩn gây bệnh, ức chế kìm hãm quá trình phát triển của virus gây bệnh).
Lý do thứ hai: Phổ diệt nấm, vi khuẩn, virus gây bệnh hại cây trồng của nano bạc đồng và nano đồng oxyclorua là khác nhau (không trùng nhau) cho nên khi sử dụng kết hợp chúng sẽ tạo nên khả năng phòng trị nấm khuẩn gây bệnh với phổ rộng hơn rất nhiều. Điều này có nghĩa là khi sử dụng kết hợp nano bạc đồng và nano đồng oxyclorua (tỷ lệ 2/1 hoặc 1/1) sẽ phòng và đặc trị được hầu hết các nhóm bệnh do nấm, vi khuẩn gây bệnh trên nhiều nhóm cây trồng khác nhau như: Cây lương thực, cây rau hoa màu, cây ăn quả, cây công nghiệp…
Trong nhiều trường hợp, xét trên một số bệnh do virus gây ra thì sự kết hợp giữa nano bạc đồng và nano đồng oxyclorua mang lại hiệu quả phòng và trị bệnh do virus gây ra rất hiệu quả do chúng có khả năng ức chế sự nhân lên của ARN virus.
Như vậy có thể nói khi sử dụng nano bạc đồng plus, nano đồng oxyclorua mang lại hiệu quả phòng và đặc trị nấm, vi khuẩn và virus gây bệnh trên cây trồng một cách toàn diện, phổ diệt nấm khuẩn rộng hơn, hiệu quả nhanh và tác dụng mạnh, giảm chi phí công chăm sóc và nâng cao chất lượng nông sản sau thu hoạch, tạo ra dòng nông sản sạch an toàn cho người tiêu dùng.
Tham khảo thêm công dụng của chế phẩm nano bạc đồng plus và nano đồng oxyclorua tại link website sau đây:
TRUNG TÂM PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP CÔNG NGHỆ CAO NANOTECH
Tư vấn kỹ thuật, ứng dụng công nghệ nano trong nông nghiệp:
ThS Phạm Công Khải - Hotline: 0976 804 678 * 01235 99 85 99
Email: nanobacsuper@gmail.com
