Ruồi vàng là loài côn trùng gây hại phổ biến trên hầu hết các nhóm cây ăn quả (táo, ổi, xoài, mít, hồng xiêm, cây có múi, họ bầu bí…). Chúng làm giảm chất lượng quả, gây rụng quả và là môi giới truyền bệnh nguy hiểm (bệnh do nấm, vi khuẩn và virus).

Đặc điểm sinh thái của ruồi vàng

Ruồi vàng thuộc loại côn trùng có vòng đời biến thái hoàn toàn (Holometamorphose). Vòng đời của ruồi vàng kéo dài 24-30 ngày chia theo các giai đoạn phát triển như sau:

+ Giai đoạn trứng: 3-5 ngày

+ Giai đoạn sâu non (ấu trùng non còn gọi dòi): kéo dài 8-10 ngày

+ Giai đoạn nhộng: nhộng có màu nâu, thường nằm sâu dưới đất 2-3cm. Sau 7-14 ngày nhộng vũ hóa thành ruồi trưởng thành.

+ Giai đoạn trưởng thành: Ruồi trưởng thành to hơn ruồi nhà, có màu vàng, cánh trong, khi đậu 2 cánh giang ngang vuông góc với thân. Ruồi cái trưởng thành có thể đẻ trứng  trong thời gian 5-7 ngày, đẻ thành từng ổ trứng dưới bề mặt vỏ quả, trứng hình quả chuối có màu trắng, mỗi ổ từ 1 cho đến vài chục quả trứng (có trường hợp lên tới hàng trăm quả trứng/ổ). Ruồi trưởng thành có thể sống 30-40 ngày.  Ruồi vàng  thường hoạt động ban ngày, thường là sáng sớm hoặc chiều mát.

Vòng đời phát dục của ruồi vàng (hình minh họa)

Đặc điểm phát sinh, phát triển và gây hại của ruồi vàng

Thời kỳ quả gần chín ruồi tập trung nhiều dưới tán lá, đậu trên mặt quả, chúng dùng ống đẻ trứng chích sâu vào trong thịt quả và đẻ trứng tại đó. Các vết chích của ruồi vàng lúc đầu to bằng đầu kim hơi lõm xuống (chấm đen nhỏ), sau 2 - 3 ngày vết chích to dần và có nâu sẫm dễ nhìn thấy bằng mắt thường.

Sau khi ruồi cái đẻ trứng, chỉ sau vài ngày trứng nở ra thành sâu non (ấu trùng; dòi). Dòi nở ra đục sâu vào trong quả và gây hại, chúng đục thành nhiều đường vòng vèo khác nhau gây thối quả và rụng quả. Thường mỗi quả có nhiều con dòi nên mức độ gây hại của ruồi vàng là rất lớn. Từ vết đục vi khuẩn, nấm có thể xâm nhập vào quả gây bệnh thối quả và rụng hàng loạt.

Thời gian sâu non (dòi) kéo dài khoảng 8-10 ngày. Khi đẫy sức chúng ra ngoài chui xuống đất để hoá nhộng.

Đối với cây có múi: Ruồi vàng gây hại nặng trên bưởi diễn, các vết chích của ruồi vàng thường tạo ra các lỗ nhỏ, từ đây nước và nấm khuẩn xâm nhiễm gây thối quả, ngoài ra chúng còn làm tăng khả năng lây nhiễm bệnh ghẻ sẹo quả. Ngoài ra một số quả có thể bì xì gôm chảy nhựa tại bề mặt quả.

 

Ruồi vàng hại bưởi diễn: làm cho quả bị vàng, lốm đốm, thối rụng quả sau 1-2 tuần

Cách trị ruồi vàng đặc hiệu (hiệu quả nhanh, tác dụng lâu dài):

Để tiêu diệt ruồi vàng triệt để hiệu quả bà con cần phun chế phẩm thuốc vào thời điểm ruồi vàng chuẩn bị đẻ trứng (ruồi trưởng thành). Ngoài ra cần xử lý đất xung quanh gốc cây để tiêu diệt nhộng, hạn chế nhộng vũ hóa trưởng thành và gây hại quả.

Xử lý đất tiêu diệt nhộng, hạn chế nhộng vũ hóa trưởng thành của ruồi vàng (giảm lượng ruồi vàng trưởng thành trong vườn quả): Dùng 50ml Nano hợp kim bạc đồng PL + 20ml Nano Oxyclorua đồng + 30ml Shellac suger pha với bình 15-20 lít nước phun ẩm đều nên đất phía trên cùng (tầng đất 3-5cm trên cùng), tập trung phun xung quanh gốc cây. Phun định kỳ 7-10 ngày/lần. Phun 2-3 lần liên tiếp. Đối với bưởi diễn cần xử lý vào đầu tháng 5-6 hàng năm.

Cách trị ruồi vàng trưởng thành: Dùng 50ml Nano hợp kim bạc đồng + 20ml Nano Oxyclorua đồng + 20-30ml chế phẩm B52.USA + chất bám dính PVP pha với bình 15-20 lít phun đều lên tán lá. Định kỳ phun 25-30 ngày/lần (cách này hiệu quả cực kỳ cao, hiệu quả lâu dài, không gây độc hại trên nông sản sau thu hoạch). Tác dụng cơ bản của cách làm này là chống thỗi nhũn quả, tiêu diệt ruồi vàng, làm liền nhanh vết chích của ruồi vàng, chống nấm khuẩn gây thối nhũn.

Lưu ý chung: Các trường hợp treo bẫy bả gần như không có hiệu quả cao, nhiều trường hợp treo bẫy bả còn thấy ruồi vàng (ruồi đực) bay về nhiều hơn. Bởi ở mỗi bẫy bả đều có chứa pheromone dẫn dụ ruồi đực về bẫy để tiêu diệt, tuy nhiên nếu thuốc diệt ruồi ở bẫy bị bay hơi và phân hủy nhanh hay hiệu lực ngắn thì ruồi vàng về vườn quả nhiều hơn do dẫn dụ ruồi vàng về vườn mà không tiêu diệt được. Hơn nữa để bẫy bả ruồi vàng đạt hiệu quả tối ưu cần làm đồng thời nhiều vườn trong cùng một thời điểm mới phát huy tác dụng.

--------------------------------------------------------------------------------------------------

TRUNG TÂM PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP CÔNG NGHỆ CAO NANOTECH

Tư vấn kỹ thuật, ứng dụng công nghệ nano trong nông nghiệp:

ThS Phạm Công Khải - Hotline: 0976 804 678 * 01235 99 85 99

Email: nanobacsuper@gmail.com