phamcongkhai1249@gmail.comBệnh xì gôm, chảy nhựa mủ trên thân gốc bưởi là loại bệnh nguy hiểm và khó trị nếu bệnh phát triển nặng sâu bên trong mạch dẫn. Bệnh làm cho cây suy giảm sức sinh trưởng, còi cọc, chết lụi dần, lá úa vàng héo. Bệnh nặng có thể gây rụng lá, nếu không có biện pháp kỹ thuật can thiệp kịp thời cây sẽ chết trong thời gian ngắn. Sự nguy hiểm của bệnh xì gôm chảy nhựa mủ còn được thể hiện ở chỗ bệnh do nấm Phytophthora sp. gây ra, loại nấm này thường có xu hương lây lan mạnh khi gặp mưa ẩm, đất kém thoát nước, cho nên khi một số cây bị bệnh nếu không có biện pháp trị sớm, nấm bệnh sẽ lây lan ra toàn vườn.
Ngoài cây ăn quả có múi thì bệnh xì gôm chảy nhựa mủ do nấm còn gây hại cả trên các cây ăn quả khác như: xoài, nhãn, đu đủ, táo…do đó việc phòng trị chúng đôi khi cũng gặp không ít khó khăn do nguồn bệnh tồn tại khá nhiều trong tự nhiên và phổ ký chủ gây bệnh cũng tương đối rộng.
Vườn trũng thấp, thoát nước kém là nguyên nhân dẫn đến bệnh xì gôm, chảy mủ phát sinh phát triển mạnh, khó kiểm soát, khó trị bệnh, bệnh thường tái phát năm này qua năm khác. Hình ảnh trên cho thấy một vườn bưởi Diễn 16 năm tuổi bị bệnh khá nặng, có tới 80% số cây trong vườn bị bệnh xì gôm, chảy nhựa, những cây nhiễm bệnh nặng bộ lá rụng hàng loạt.
1.Nguyên nhân gây bệnh xì mủ chảy gôm trên thân gốc bưởi
Bệnh xì gôm chảy nhựa mủ ở gốc do chủng nấm Phytophthora sp. gây ra (bệnh xì gôm chảy nhựa mủ chủ yếu do 2 loài nấm Phytophthora parasitica và Phytophthora citrophthora gây ra. Nấm thường gây bệnh trên các bộ phận trên mặt đất của cây đặc biệt là phần gần sát phía gốc). Các chủng nấm Phytophthora sp. tồn tại rất phổ biến trong tự nhiên ở nhiều loại đất canh tác nông nghiệp từ đất trồng cây lương thực, cây ăn quả, cây công nghiệp…
2.Đặc điểm phát sinh, phát triển của bệnh xì mủ chảy gôm (thối gốc chảy nhựa mủ)
Bệnh thường phát sinh và phát triển mạnh trên những vườn cây nhiều năm tuổi, kém chăm sóc, dinh dưỡng không cân đối, đất thiếu hữu cơ, cây còi cọc chậm phát triển, cây trồng với mật độ quá dày thiếu ánh sáng, vùng đất trũng thấp, thường xuyên ngập nước có độ ẩm cao, khó hoặc chậm thoát nước…
Bệnh thường phát triển mạnh trong điều kiện mưa ẩm (hoặc vừa kết thúc mưa ẩm chuyển sang nắng ráo), nhiệt độ thích hợp để bệnh phát triển mạnh 18-26oC. Bệnh thường phát sinh, phát triển mạnh theo mùa, chủ yếu vào mùa mưa và kết thúc chu kỳ bệnh vào cuối năm (thời điểm có rét, hanh khô bệnh ít phát triển hoặc hầu như không phát triển).
3.Cơ chế phát sinh, phát triển bệnh xì gôm, chảy nhựa mủ
Trong điều kiện tự nhiên thuận lợi (mật độ trồng dày, thiếu ánh sáng, mưa ẩm, kém thoát nước) nấmPhytophthora sp. phát sinh mạnh mẽ và xâm nhập vào cây trồng theo những cách sau:
+ Trong quá trình hấp thu dinh dưỡng và nước của bộ rễ (phần lông hút, phần rễ còn non) chúng tiết ra một số acid hữu cơ (bộ rễ có thể là cộng sinh với một số vi sinh vật) việc này giúp hòa tan dinh dưỡng để thuận lợi cho việc hấp thu dinh dưỡng của cây. Đôi khi các chất này lại gây sự “chú ý” hay thu hút các loài nấm bệnh trong số đó có Phytophthora sp. Loài nấm này lúc đầu có thể chưa xâm nhập được ngay vào phần chóp rễ(rễ non), tuy nhiên qua thời gian bộ rễ bị tổn thương cơ giới hoặc bị tuyến trùng hại mà nấm Phytophthora sp. có thể dễ dàng xâm nhập vào bộ rễ sau đó phát triển mạnh rồi lây lan rộng.
+ Các bào tử nấm khi phát triển chúng sẽ xâm nhập qua các vết thương hở của thân cây, vỏ cây phần sát gốc gây. Sau một thời gian chúng phát triển mạnh và gây bệnh.
4.Triệu chứng bệnh xì mủ chảy gôm trên thân gốc bưởi
4.1 Triệu chứng bệnh trên lá: Nếu nấm Phytophthora sp. gây hại xuống cả bộ rễ thì biểu hiện rất rõ ràng ở lá lá: lá vàng nhỏ không đều, mất màu xanh của diệp lục, gân lá cũng không còn màu xanh, cây còi cọc chậm phát triển, các đỉnh sinh trưởng khi mới phát sinh thường nhỏ, đôi khi xoăn và chết lụi dần vì “đuối sức” do bộ rễ không thực hiện được chức năng sinh lý (hấp thu nước và dinh dưỡng nuôi cây).
4.2 Triệu chứng bệnh trên thân, vỏ cây: Khi mới phát sinh vết bệnh thường bị sũng nước (phần sát gốc), sau đó thối nâu có thể ăn sâu cả vào gỗ và có mùi hôi khó chịu. Khi bệnh nặng vết bệnh phát triển xung quanh phần gốc và có thể lan lên cành cấp 1. Tại các vết bệnh xuất hiện các dịch nhựa màu vàng (do nấm hại các tế bào vỏ cây làm chúng mất nước và thối nhũn tạo ra dịch nhầy màu vàng). Sau một thời gian dịch vàng này mất nước (bị khô một phần) tạo ra một loại dịch dạng gel có màu vàng sẫm dẻo trông giống như gôm vì thế một số nơi còn gọi là bệnh xì gôm, chảy mủ. Trong nhiều trường hợp bệnh phát sinh tại cổ rễ rồi lan xuống các chế chính, làm cho các rễ tơ không phát triển được, khiến cho cây còi cọc, khi bệnh lây lan toàn bộ rễ hầu hết các cây này không thể cứu chữa và chúng thường chết lụi dần.
Trên thực tế các nhà khoa học đã phân lập được các loài Phytophthora sp. mỗi dòng chúng sẽ gây ra các loại bệnh đặc trưng và tồn tại ở các bộ phận khác nhau của cây. Chẳng hạn loài Phytophthora nicotianae (P. parasitica) tồn tại phổ biến trong điều kiện á nhiệt đới, gây bệnh thối gốc, chảy nhựa và thối rễ, nhưng ít gây hại trên phần thân cây (chủ yếu gây hại các bộ phận dưới mặt đất như bộ rễ).
Loài Phytophthora citrophthoracũng gây hiện tượng chảy nhựa thân và thối rễ, tuy nhiên loài này chủ yếu gây hại các bộ phận trên mặt đất của cây như thân cây, hoa và quả.
Triệu chứng bệnh xì gôm, chảy nhựa mủ trên thân gốc bưởi diễn: tại các vết bệnh nấm phát triển sâu vào mạch dẫn phá hủy nhóm tế bào lybe (vỏ cây) làm nhựa mủ chảy ra thành từng dòng
Hình ảnh trên được chụp bởi Th.S Phạm Công Khải - 0976 804 678 *15/10/2016*
"Hình ảnh trên là một vườn Diễn 70 cây, 16-18 năm tuổi tại Phúc Thọ - Hà Nội: tỷ lệ số cây bị nhiễm bệnh trên 80%, đã sử dụng đồng sunfate và thuốc Bordeaux 3- 5% không khỏi, nhựa mủ vẫn chảy từ các vết bệnh"
5.Cách phòng trị bệnh xì gôm, chảy nhựa mủ
5.1 Kỹ thuật phòng bệnh
+ Bố trí mật độ cây phù hợp với từng dòng, giống cây trồng sao cho phù hợp. Không trồng với mật độ quá dày, cây sẽ đan tán nhau, phần phía dưới gốc thường xuyên thiếu ánh sáng là điều kiện bệnh phát sinh, phát triển mạnh.
+ Thường xuyên cắt tỉa tán thông thoáng, định hình kiểu tán mở cho cây. Phần phía dưới tán nên định kỳ dọn và thu gom cỏ dại, không để cỏ dại phát triển mạnh.
+ Không để vườn kém thoát nước, nếu vườn trũng thấp nên xẻ rãnh sâu giữa các hàng bưởi, những chỗ thoát nước kém rất dễ bị bệnh xì gôm chảy nhựa mủ.
+ Bón phân cân đối và đẩy đủ, không thừa đạm, bổ sung dinh dưỡng trung vi lượng phù hợp theo từng giai đoạn phát triển của cây. Ưu tiên sử dụng phân bón hữu cơ sinh học (qua lá và gốc). Luôn duy trì ổn định hàm lượng hữu cơ trong đất, đất thiếu hữu cơ sẽ là tiền đề cho bệnh lây lan và phát triển mạnh, bộ rễ kém phát triển.
+ Phun phòng trừ sâu bệnh tổng hợp, dùng các chế phẩm nano Oxyclorua đồng kết hợp với nano hợp kim bạc đồng (gọi tắt là nano bạc đồng) phun qua lá và quét gốc sau khi thu hoạch.
5.2 Cách trị bệnh xì gôm chảy mủ
Khi thấy triệu chứng bệnh ở gốc (xì gôm, chảy nhựa mủ) tức là bệnh đã phát triển tương đối mạnh, lúc này phần vỏ cây và gỗ phía trong đã bị gây hại. Do đó bà con cần tiến hành triển khai đồng bộ các biện pháp chăm sóc riêng cho những cây bị bệnh:
+ Trong trường hợp bệnh nặng, ngừng ngay các công việc bón phân nuôi hoa, quả (nếu cây đang trong thời kỳ ra hoa đậu quả, nuôi quả). Viện bón phân qua lá hoặc rễ lúc này chỉ làm tình trạng bệnh trở lên phức tạp hơn. Nếu bệnh nhẹ, cây còn sức sinh trưởng nên chọn các loại phân hữu cơ sinh học, bón lượng ít, chia theo từng giai đoạn để bón.
Tại những phần vỏ cây bị bệnh bà con tiến hành các bước xử lý sau đây:
Bước 1: dùng dụng cụ chuyên dụng chà xát, cạo sạch lớp vỏ đã bị bệnh (làm sạch bề mặt vỏ cây). Phơi nắng cho khô, trong trường hợp nếu thời tiết bất lợi (không nắng, mưa ẩm kéo dài, cây bị bệnh nặng) cần xử lý ngay phải dùng khăn khô lau sạch nước, hoặc dùng máy sấy sấy khô phần vỏ cây kết hợp dùng cây gậy nhỏ một đầu quấn vải khô có thẩm dầu (tạo thành ngọn đuốc nhỏ) đốt và hơ nhẹ vết bệnh cho khô kiệt nước và sạch ẩm (những phần vỏ cây khô vừa cạo, có vết sần sùi có thể đốt cháy ở mức độ tương đối).
Bước 2 (rất quan trọng): dùng chế phẩm nano bạc đồng plus kết hợp với chế phẩm nano đồng oxyclorua quét lên thân, cành, gốc (quét trực tiếp lên vết bệnh) theo cách sau:
Ngày thứ nhất: Dùng chế phẩm nano Oxyclorua đồng 10.000ppm dạng đậm đặc không pha loãng quét trực tiếp lên vết bệnh, một ngày 1 lần vào sáng/chiều.
Ngày thứ hai: Dùng chế phẩm nano hợp kim bạc đồng plus 500/500ppm quét trực tiếp lên vết bệnh, quét ngày 1 lần vào sáng/chiều như trên.
Ngày thứ ba: Làm giống ngày thứ nhất (dùng chế phẩm nano đồng oxyclorua)
Ngày thứ tư: Làm giống ngày thứ hai (dùng chế phẩm nano bạc đồng plus dạng hợp kim)
Cứ như vậy làm liên tiếp và so le (2 loại chế phẩm nano bạc đồng và nano đồng oxyclorua) theo công thức trên liên tục trong 5-10 ngày. Trước mỗi lần quét thuốc lại dùng khăn lau khô vết bệnh.
Lưu ý: Trong quá trình sử dụng chế phẩm nano Bạc đồng và nano Oxyclorua đồng nên bổ sung thêm chế phẩm AKH SUPER500 + bám dính để tăng khả năng diệt nấm bệnh, tăng hiệu quả sử dụng của chế phẩm ( đạt hiệu quả cao, tránh tái phát bệnh ở năm sau).
Chế phẩm nano bạc đồng và nano đồng oxyclorua đặc trị bệnh xì gôm chảy mủ thân gốc, bệnh loét cam vi khuẩn, bệnh ghẻ sẹo do nấm, phòng hiệu quả bệnh vàng lá gân xanh, trị vàng lá thối rễ
TƯ VẤN KT DÙNG CHẾ PHẨM NANO TRỊ BỆNH - 0976 804 678
Làm sạch vết bệnh và phơi khô trước khi quét chế phẩm nano bạc đồng và nano đồng oxyclorua
Cách xử lý bệnh xì gôm chảy mủ trên thân gốc bưởi diễn
Tham khảo thêm tính năng của chế phẩm nano bạc đồng tại link sau:
Vậy tại sao phải sử dụng kết hợp chế phẩm nano bạc đồng với nano đồng oxyclorua trong việc phòng và đặc trị bệnh xì mủ, chảy gôm trên thân gốc bưởi:
Trước hết cần khẳng định chế phẩm nano bạc đồng và nano đồng oxyclorua đều có khả năng đặc trị bệnh do nấm, vi khuẩn gây ra. Tuy nhiên nếu chỉ sử dụng đơn lẻ một trong hai chế phẩm trên thì hiệu lực diệt nấm khuẩn gây bệnh không triệt để, thời gian sử dụng kéo dài và tốn chế phẩm thuốc trị bệnh.
Sử dụng kết hợp nano đồng oxyclorua và nano bạc đồng sẽ mang lại hiệu quả cộng hưởng diệt nấm, vi khuẩn toàn diện, thời gian cần để diệt nấm khuẩn được rút ngắn (sẽ ít gặp rủi ro khi gặp điều kiện thời tiết bất lợi), hiệu suất nắm bắt và diệt nấm, vi khuẩn của các hạt nano tốt hơn rất nhiều so với sử dụng đơn lẻ, đồng thời tiết kiệm chi phí sử dụng nano bạc đồng tới 20-30%. Có được điều này là do Nano đồng oxyclorua trong môi trường tự nhiên có khả năng sinh ra Oxy nguyên tử và Clo nguyên tử siêu hoạt tính. Oxy nguyên tử và Clo nguyên tử có tính oxy hóa cực mạnh chúng sẽ làm tổn thương bề mặt ngoài bào tử nấm gây bệnh, làm tổn thương cấu trúc màng tế bào vi khuẩn và phá vỡ thành tế bào qua đó tạo điều kiện thuận lợi nhất để các hạt nano bạc - đồng xâm nhập và xuyên qua màng vào bên trong cấu trúc của tế bào vi khuẩn. Khi xâm nhập vào nội bào các hạt nano bạc - đồng ức chế quá trình nhân đôi của ADN, vô hiệu hóa các enzym quan trọng và làm cho nấm khuẩn không tạo ra được năng lượng duy trì sức sống. Vì thế mà vi khuẩn, nấm sẽ bị tiêu diệt trong thời gian ngắn, không cho chúng có cơ hội phát triển thành dịch bệnh gây hại cây trồng trên diện rộng.
Yêu cầu kỹ thuật khi sử dụng chế phẩm nano bạc đồng và nano đồng oxyclorua:
+ Trước khi quét chế phẩm nano Oxyclorua đồng và nano bạc đồng hãy đảm bảo rằng vết bệnh được lau sạch khô (không ẩm) để chế phẩm nano bạc đồng, nano đồng oxyclorua có thể thẩm thấu tốt nhất vào sâu bên trong lớp thân vỏ.
+ Vết bệnh trong quá trình xử lý phải thông thoáng, không được bưng kín. Rất nhiều bà con trong quá trình xử lý vết bệnh đã dùng vôi và đồng (thuốc bordeaux) quét lên thân cây tạo thành những lớp(mảng) thuốc dày đặc, ban đầu sau khi xử lý không thấy chảy nhựa mủ tưởng như đã khỏi tuy nhiên việc quét lớp thuốc dày chỉ làm ngưng chảy nhựa mủ ra bề mặt vỏ cây từ 1-2 ngày tạm thời, thực chất bên trong nấm bệnh vẫn “âm thầm” phát triển. Sau nhiều ngày bệnh vẫn phát triển và đùn ra những dịch mủ dạng gel ngay trên bề mặt vỏ cây mặc dù vẫn quét thuốc bordeaux đều đặn. Các lớp thuốc dày đặc càng khiến cho các lớp quét thuốc sau không thấm được trực tiếp vào bên phía trong thân cây.
+ Với các cây ăn quả khác cách trị bệnh thực hiện tương tự như trên.
Sai lầm của bà con khi xử lý các chế phẩm thuốc không đúng cách, hình ảnh trên cho thấy nấm Phytophthora sp. vẫn phát triển, nhựa mủ vẫn chảy ra từ vỏ, thân cây mặc dù vẫn quét thuốc đều đặn
Ưu điểm vượt trội của các dòng chế phẩm công nghệ nano: chế phẩm nano bạc đồng và nano đồng oxyclorua
+ Sản phẩm không độc hại, không có mùi sốc khó chịu như các dòng thuốc BVTV hóa học khác nên có thể quét liên tục trong 3-5 ngày, ngày một lần hoặc 2 ngày/lần. Tùy mức độ nhiễm bệnh của cây ta có thể quét 1 lần/ngày hoặc 2-3 ngày quét 1 lần. Bệnh nhẹ có thể pha loãng chế phẩm với nước theo tỷ lệ: 1 chế phẩm nano bạc đồng với 3-5 nước (tức là cứ 1 lít chế phẩm thuốc nano bạc đồng có thể pha với 3-5 lít nước sau đó tiến hành quét lên thân, chỗ bị bệnh).
+ Hiệu quả diệt nấm khuẩn nhanh và mạnh. Các hạt nano bạc đồng, nano oxyclorua đồng có kích thước vô cùng nhỏ (5-15nm) nên chúng dễ dàng thẩm thấu vào trong thân cây giúp diệt nấm khuẩn triệt để theo cơ chế đặc thù: các hạt nano bạc đồng, nano đồng oxyclorua bám lên bào tử nấm, tế bào vi khuẩn và phá vỡ thành tế bào, xâm nhập bên trong nội bào, ức chế quá trình nhân đôi của ADN, vô hiệu hóa các enzym làm cho nấm khuẩn mất sức sống và bị tiêu diệt trong thời gian ngắn.
+ Nano bạc đồng, nano oxyclorua đồng không gây ra hiện tượng kháng thuốc cho nên hiệu quả trị bệnh xì gôm chảy nhựa mủ là rất cao, bệnh ít có cơ hội tái phát.
Chúc bà con thành công !
TRUNG TÂM PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP CÔNG NGHỆ CAO NANOTECH
Tư vấn kỹ thuật, ứng dụng công nghệ nano trong nông nghiệp:
ThS Phạm Công Khải - Hotline: 0976 804 678
Email: nanobacsuper@gmail.com
